Qrenlandiya suitisi

Qrenlandiya suiti (lat. Pagophilus groenlandicus) — Arktikada yaşayan dəniz məməlisi.

Pagophilus
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Pagophilus
Beynəlxalq elmi adı

Yayıldığı ərazilər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qrenlandiya suitiləri əsasən Şimal Buzlu okean sularında rast gəlinir. Onların bir-birindən ayrı ərazilərdə yaşayan papulasiyaları vardır:

Xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Onlar əsasən artik sularda yaşayır. Erkəklərinin özünə məxsus rəngi vardır, bu səbəbdən digər nnövlərdən asanlıqla fərqlənir. Onların dərisi gümüşü-boz, başları isə qara rəngdə olur. Dişilərdə isən bu rənglər nisbətən solğun olur. Üstlək üzərində ləkələrdə vardır. Uzunluqlarl 170–180 sm, çəkisi isə 120–140 kq təşkil edir. Qrenlandiya suitiləri əsasən balıqlarla qidalanır. Onlar ovunu 200 metr dərinlikdə belə tuta bilir. Çox yaxşı üzmə qabiliyyətinə malikdirlər. 1000 km-lərlə məsafəni üzə bilirlər. Onlar balıq tutarkən dəniz suyunu udurlar. Şirin duyu isə buzlardan əldə edirlər. Yay ayları ərzində əsasən açıq dənizdə və tənha buzlaqlarda olmağı xoşlayırlar.

Çütləşmə dönəmi yanvar və fevral aylarını əhatə edir. Yeni doğulan balalar buz üzərində doğulur. Balalar südlə qisalanır və gün ərzində 2 kq çəki artır. Onların çəkisi 9–10 kq, uzunluğu isə 92 sm olur. Yeni doğulan balalar ağ rəngə malik olur. 10 gün müddətində onlar buzlaqları tərk etmirlər. Doğuşdan sonra dişilər artıq çütləşməyə hazır olurlar. Hamiləlik dövrü 11,5 ay təşkil edir.

Ağ dəniz populyasiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

XIX–XX əsrlər ərazində qrenlandiya suitilərinin ağ dənizdə yaşayan papulyasiyasının sayında azalma müşahidə edilirdi. Bunun əsas səbəbi kütləvi onlanma və buz sahəələrinin azalması idi. Onların sayı 200–300 min baş qiymətləndirilirdi. Hazirda isə onların sayı 1 milyon baş olaraq qiymətləndirilir. İl ərzində 300–350 min baş bala doğulur.

Bu papulyasiyanın balaları fevral və mart ayları doğulur. Analar balanı buz üzərində doğur. Balalar ağ rəngdə olsalarda buzdan seçilmirlər.

Sənaye əhəmiyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qrenladiya suitiləri əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, onların piyindən ostifadə edilir və balalarının dərisi isə qiymətlidir. Bu səbəbdən onların sayı ilbəil azalır[3]. Rusiya ərazisində əsasən onlar Ağ dəniz sularında ovlanılır. Onların ətindən də istifadə edilir. Əvvəllərdə onlar ovlanılırdı. Belə ki il ərzində 200–300 min baş təşkil edirdi. Əsasən qida kimi. [[1960-cı illərdə bu rəqəm 20-minə enir. 1970-ci illərdə isə 34-min başa çatır. Bu ovlanmaların məqsədi isə sırf onların dərisi ilə əlaüədar olur.

2009-cu ilin fevralında Rusiya Federasiyasında balıqçılıq haqqında qərarına əsasən suitilərin bir yaşına çatmamış balalarının ovlanması tamamən qadağan edilmişdir (Ağ dənizdə)[4].

Beynəlxalq bölgü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Altantik okeanın simal-qərb üzrə beynəlxalq balıqçılıq orqanı, Dənizlərdən istifadə üzrə beynəlxal təşkilat və Norveç araşdırmalar univerditeti Atlantik okeanda qrenladiya suitilərinin qiymətləndirməsini aparır. Hədəf isə Rusiya, Norveç, Qrenlandiya və Kanadaya düşən ov kvotasını müəyyən etməkdir[5].

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ерохина И. А., Кавцевич Н. Н. Гематологические данные к оценке состояния беломорской популяции гренландских тюленей // Мат. VI съезда Териологического общ. РАН, 13–16 апреля 1999 г., Москва. — М.: Россельхозакадемия, 1999.
  • Мишин В. Л. Современное состояние и тенденции развития популяций морских млекопитающих Баренцева моря. PDF Arxivləşdirilib 2014-04-24 at the Wayback Machine
  • Смирнов Н. А. Очерк русских ластоногих // Зап. Имп. АН. СПб. — 1908. Сер.8. — Т.23. — № 4. — 75 с.
  • Benjaminsen T. Pup production and sustainable yield of White Sea harp seals // FiskDir. Skr. Ser. HavUnders. — 1979. — № 16. — P. 551–559.
  • Haug, Т., Kreyer, А. В., Nilssen, К. Т., Ugland, K. I., Aspholm, P. E. Harp seal (Phoca groenlandica) invasions in Norwegian coastal waters: age composition and feeding habits // ICES Journal of Marine Science. — 1991. — Volume 48. — P. 363–371.
  • Haug T., Henriksen G., Kondakov A., Mishin V., Nilssen K., Rov N. The status of grey seals Halichoerus grypus in North Norway and on the Murman coast, Russia // J. Biological Conservation (Gr. Britain). — 1994. — Volume 70. — P. 59–67.
  • Lindstrøm, U., Nilssen, K. T., Pettersen, L. M., & Haug, T. Harp seal foraging behaviour during summer around Svalbard in the northern Barents Sea: diet composition and the selection of prey // Polar Biology. — 2013. — Volume 36. — № 3. — P. 305–320.
  • Nilssen K. Seasonal distribution, condition and habits of Barents Sea harp seals (Phoca groenlandica) // Dr. Sci. thesis.: The Norw. Coll. of Fish. Sc. — Tromso. 1995. — 125 p. PDF Arxivləşdirilib 2014-04-24 at the Wayback Machine
  • Nowak R. M. : Walker’s Mammals of the World / 6th Edition. — Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1999. — ISBN 0-8018-5789-9.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2003.
  2. ↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
  3. ↑ "Rusların çoxu öz ölkələrində suitilərdən istifadə olunması haqqında məlumatı yoxdur". 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-11.
  4. ↑ Rusiyada suiti balalarının ovlanması tamamən qadağan edilmişdir / (РИА «Новости»). — 2009. — 18 mart. Elektron resurs Arxivləşdirilib 2016-03-06 at the Wayback Machine
  5. ↑ Eugène Lapointe. Suitilər və dəniz mühiti. — IWMC World Conservation Trust, 2009. PDF Arxivləşdirilib 2014-04-24 at the Wayback Machine

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]