Rabotnitsa

Rabotnitsa (rus. Работница – azərb. "İşçi qadın"‎) — Sovet İttifaqı və Rusiyada nəşr olunan qadın jurnalı, qadınlar və ailələr üçün yazılmış ən qədim rus jurnallarından biri. 1914-cü ildə yaradılmış və ilk dəfə Qadınlar Günündə nəşr olunmuş bu jurnal, ilk sosialist qadın jurnalı[1] olmaqla birlikdə, həm də qadın dövri nəşrləri arasında ən solçu nəşrdir.[2] Jurnalın əsasının qoyulması Lenin və ona yaxın olan bir neçə qadının adı ilə əlaqələndirilsə də, o, ilk yeddi nömrənin nəşrində iştirak etməyib.[3]

Rabotnitsa
Təsis tarixi 1914
Ölkə
Dil rus dili
rabotnitsa-magazine.ru
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rabotnitsa 1917-ci ilin may ayında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Qadınlar Bölməsi olan Jenotdel tərəfindən idarə olunan bolşevik jurnalı kimi yenidən təşkil edilmiş və qurumun mərkəzi nəşriyyat orqanına çevrilmişdir.[4] “Rabotnitsa” 1917-ci il Rusiya inqilabının başlanğıcından etibarən Rusiyada Kommunist Partiyasının nəzdində olan rəsmi qadın nəşri kimi xidmət edirdi.[5]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

“Rabotnitsa ” jurnalı 1914-cü ildə[6] Sankt-Peterburqda təsis edilmişdir. Jurnalın təsis edilməsinə Leninin həyat yoldaşı Nadejda Krupskaya kömək edib.[7] Bununla belə, jurnalın nəşrinin həyata keçirilməsində Konkordiya Samoylova[8] və Leninin yaxın dostu İnessa Armand mühüm rol oynayıblar.[9] Jurnalın çapı üçün Leninin bacılarından biri olan Anna Yelizarova-Ulyanova ayda iki nömrə çap etməyə razı olan bir mətbəə tapmışdır.[3] Rabotnitsanın baş redaktoru kişi, Feliks Vasilieviç Martsinkeviç olsa da, naşiri qadın, Bolşevik Duması deputatının arvadı D.F.Petrovskaya idi.[2] Jurnalın redaksiya heyəti Armand və Samoylova, həmçinin A.İ.Yelizarova-Ulyanova, N.K.Krupskaya, PF Kudelli, L.R.Menjinskaya, YF Rozmiroviç və L.N.Staldan ibarət idi. Rabotnitsa Leninin təşviq və dəstəyi sayəsində inkişaf etmişdir. O, rus dilində nəşr edilib[10] və nəşri dəstəkləmək üçün lazım olan pul qadın işçilərdən toplanılıb.

Rabotnitsanın ilk nömrəsi 23 fevral 1914-cü ildə, Beynəlxalq Qadınlar Günündə 12 000 nüsxə ilə nəşr olundu.[2] Onun üz qabığı, illüstrasiyaları və nəşr orqanı yox idi.[5] Bu dövrdə rüblük jurnal olan Rabotnitsanın ilk ilində tirajı 12 000 idi. Jurnal yeddi nömrəsinin nəşrindən sonra Birinci Dünya müharibəsi ilə bağlı çətinliklər səbəbi ilə nəşrini dayandırdı.

Jurnal 1917-ci il mayın 10-da (23) yenidən fəaliyyətə başladı. Onun üz qabığında indi onun Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyasının Mərkəzi Komitəsinə aid olduğu elan edilirdi. 1917-ci il Oktyabr İnqilabından sonra Rabotnitsa inqilab haqqında bütün şəhəri məlumatlandırdı. Bunun ardınca 1918-ci ildə keçirilən “İşçi qadınların I Ümumrusiya qurultayı”ndan sonra çar hökuməti nəşri bağladı və redaksiya heyətinin bütün üzvləri həbs edildi.[5] Jurnalın nəşri 1923-cü ilin yanvarında Moskvada bərpa edildi.[11] Bu dövrdə jurnalda işləyən Ulyanova xaricdə olan qardaşı Leninin göstərişlərinə əməl etməmiş və Armandın jurnalı daha nəzəri etmək cəhdlərinə müqavimət göstərmişdir.[9]

Mövqeyi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rabotnitsa yalnız qadınlara və ailələrə həsr olunmuş rus dilindəki ən qədim jurnallardan biridir.[12] Jurnalın əsas mövzusu imperializmi məğlub etmək üçün vasitə kimi proletar beynəlmiləlçiliyini və beynəlxalq əmək həmrəyliyini təbliğ etmək idi. O, “sosial ədalət, qadınların azadlığı və dünya miqyasında sülh”ü müdafiə edirdi.[13] Rabotnitsa jurnalı qadın işçiləri ölkədəki siyasi vəziyyətdən xəbərdar etmək məqsədi daşıyırdı və qadınların Rusiyadakı sosialist inqilabında iştirakında katalizator rolunu oynayırdı.[13][14] Jurnalın redaktorları kişilərin şüurunun yüksəldilməsi ilə məişət həyatının dəyişdirilməsi haqqında yazır, mövcud sosial problemlər üçün patriarxatın davamlı təsirini günahlandırırdılar.[8] Rabotnitsa qadın işçilərə “dövlət və ictimai həyatda, kommunizm quruculuğunda iştirak etmək” üçün yol açıb.[13] Jurnal qadın işçilərin dövrün siyasi reallığı haqda məlumatlanmasında və onların partiya bayrağı altına birləşməsində mühüm rol oynamışdır. O, həm də leninizmin təbliğinə kömək etmişdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Choi Chatterjee. Celebrating women: gender, festival culture, and Bolshevik ideology, 1910–1939 (ingilis). University of Pittsburgh Press. 2002. səh. 29. ISBN 978-0-8229-4178-1. İstifadə tarixi: 21 July 2011.
  2. ↑ 1 2 3 Noonan, Norma C. Encyclopedia of Russian women's movements (ingilis). Greenwood Publishing Group. 2001. səh. 113. ISBN 978-0-313-30438-5. İstifadə tarixi: 20 July 2011.
  3. ↑ 1 2 Elwood, R. C. Inessa Armand: Revolutionary and Feminist (ingilis). Cambridge University Press. 8 July 2002. səh. 117. ISBN 978-0-521-89421-0. İstifadə tarixi: 20 July 2011.
  4. ↑ "Rabotnitsa". Toronto Universiteti (ingilis). 29 March 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 July 2011.
  5. ↑ 1 2 3 Catterall, Miriam; Maclaran, Pauline; Stevens, Lorna. Marketing and feminism: current issues and research (ingilis). Psychology Press. 2000. 165, 167, 175–. ISBN 978-0-415-21973-0. İstifadə tarixi: 20 July 2011.
  6. ↑ Jukka Pietiläinen. "Media Use in Putin's Russia". Journal of Communist Studies and Transition Politics (ingilis). 24 (3). 2008: 365–385. doi:10.1080/13523270802267906.
  7. ↑ Sebestyen, Victor. Lenin : the man, the dictator, and the master of terror (ingilis) (First United States). New York. 2017. ISBN 978-1-101-87163-8. OCLC 973084532.
  8. ↑ 1 2 Barbara Evans Clements. Bolshevik women (ingilis). Cambridge University Press. 1997. 103, 264, 270–. ISBN 978-0-521-59920-7. İstifadə tarixi: 20 July 2011.
  9. ↑ 1 2 McDermid, Jane; Hillyar, Anna. Midwives of the revolution: female Bolsheviks and women workers in 1917 (ingilis). Taylor & Francis. January 1999. 63, 67. ISBN 978-1-85728-624-3. İstifadə tarixi: 20 July 2011.
  10. ↑ "Rabotnitsa Работница". East View. 2011-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 July 2011.
  11. ↑ Maria Davidenko. "Multiple femininities in two Russian women's magazines, 1970s–1990s". Journal of Gender Studies. 27 (4). 2018: 445–463. doi:10.1080/09589236.2016.1233864.
  12. ↑ "Rabotnitsa". East View. 28 September 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 July 2011.
  13. ↑ 1 2 3 "Rabotnitsa". The Free Dictionary by Farex. 4 February 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 July 2011.
  14. ↑ Pravda, no. 25. "J. Stalin To Rabotnitsa". Marxists. 26 January 1933. 8 December 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 August 2024.