Riza Fazıl

Riza Emir oğlu Fazıl (30 may 1929 – 26 noyabr 2016, Simferopol) — krım tatar yazıçısı və jurnalisti. Krım Tatar Yazıçılar Birliyinin sədri (2008—2016). Özbək SSR-nin əməkdar mədəniyyət işçisi (1973). Krım Muxtar Respublikasının Əməkdar İncəsənət İşçisi (2010).

Riza Fazıl
Doğum tarixi 30 may 1929(1929-05-30)
Vəfat tarixi 26 noyabr 2016(2016-11-26) (87 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı  SSRİ
 Ukrayna
 Rusiya
Fəaliyyəti yazıçı, jurnalist
Fəaliyyət illəri 1964–2016
Əsərlərinin dili Krımtatar dili
Mükafatları State Prize of the Autonomous Republic of Crimea

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1944-cü ildə Krımdan deportasiya edilən Krım tatarlarının bir hissəsi ilə birlikdə Kostroma vilayətinin Makarevski rayonuna köçürüldü. 1955-ci ildə Kostroma Sovet Ticarət Texnikumunu bitirmişdir. 1959-cu ildə Səmərqənd Sovet Ticarət İnstitutunun İqtisadiyyat şöbəsini bitirdi.[1] Təhsilini bitirdikdən sonra bir müddət Qırğızıstanın Oş şəhərində[1] müfəttiş və baş mühasib kimi işlədi.

1965-1980-ci illərdə Daşkənddə mərkəzləşən "Lenin bayrağı" adlı krım tatar qəzetinin[1] tərcüməçi və şöbə müdiri vəzifələrində çalışmışdır. Krıma qayıtdıqdan sorna 1980-1994-cü illərdə "Yıldız" (Ulduz) jurnalının nəşriyyatında poeziya şöbəsinə rəhbərlik etmiş və məsul katibi olmuşdur.

2008-ci ildə Krım Tatar Yazıçılar Birliyinə rəhbərlik etmişdir.[2] Krım tatar ədəbiyyatının populyarlaşdırılması ilə məşğul idi.[3]

Kamenka mikrorayonunun müsəlman qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İlk şeirlərini 1964-cü ildə "Lenin bayrağı" qəzetində çap etdirdi.[1] 1970-ci ildə onun "Navrez" (Novruz) adlı ilk şeir toplusu nəşr olundu. Şifahi xalq yaradıcılığının tədqiqi ilə məşğul olurdu, 1971-ci ildə krım tatar dilində "Kayda birlik — anda tirilik" ("Birlik olduğu yerdə güc olar") adlı zərbi-məsəl toplusnu nəşr etdi. 1976-cı ildə qadın cəbhəçi əsgərlər haqqında "Analar yaş ekende" ("Analar gənc olanda") xülasələr toplusunu nəşr etdi.[1] "Tuvgan edebiyat" ("Doğma ədəbiyyat) adlı krım-tatar ədəbiyyatı üzrə dərslik və Aşik Umerin "Saylama Yeserler" seçilmiş əsərlərindən ibarət iki cildlik kitab hazırlamışdır. Safter Nagaev ilə birlikdə "Kırımtatar ədəbiyyatı tarixinə bir nəzər" kitabını nəşr etdirdi.[3]

Krımda İmam Abdulvait Saxtara ilə birlikdə Krım tatar dilinə "Buyurynız duaga!" ("Müsəlman ayinlərinin qaydalar və üsulları") və "Quran"ı" tərcümə etmişdir.[4]

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Özbəkistan SSR-nin əməkdar mədəniyyət işçisi (1973)
  • Krım Muxtar Respublikasının Əməkdar İncəsənət İşçisi (2010)
  • Əşrəf Şemizadə adına krım tatar dilində ən yaxşı əsərə görə mükafat (2009)
  • Ədəbiyyat sahəsində Krım Muxtar Respublikasının mükafatı (2011), şair Mustafa Cevherinin əsərlərinin nəşrinə görə

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 Риза Фазыл // Писатели Советского Узбекистана. Библиографический справочник, Ташкент, 1977
  2. ↑ "Помер письменник, який пережив депортацію". 2017-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-21.
  3. ↑ 1 2 Gülnarə Bəkirova. "Памяти Ризы Фазыла". ru.krymr.com. 2016-11-27. 2017-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-22.
  4. ↑ "У Криму помер кримськотатарський письменник Різа Фазил". 2017-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-22.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Къырымтатар эдиплери. Симферополь. Таврия. 2000 г.
  • Писатели Советского Узбекистана. Библиографический справочник, Ташкент, 1977