Səid Koçxyurski (1767 – 1812) — Ləzgi şairi, aşıq. Əsərlərini ləzgi və Azərbaycan dillərində yazmışdır. Amansız feodal zülmünə qarşı səsini qaldırmağa cürət etdiyi üçün kor edilmişdir.
| Səid Koçxyurski | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1767 |
| Vəfat tarixi | 1812 |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair |
Səid Koçxyurski 1767-ci ildə indiki Qürah rayonunun Koçxyur kəndində anadan olmuşdur. Həyatını ehtiyac içində yaşaması məlumdur. Uzun illər Şirvanda işləyir. Səid Koçxyurski hər zaman yerli xanların feodal zülmünə və qəzəbinə qarşı çıxır.
Şirvanda işləyərkən Səid Koçxyurski tez-tez Azərbaycanın məşhur aşıqları ilə görüşür. Bunun sayəsində mahnıları qoşma şəklində bəstələnən populyar bir müğənni olur. Həm doğma ləzgi dili ilə yanaşı, eləcə də Azərbaycan dilində eyni dərəcədə yaxşı yazmağı bilirdi.
Səid Koçxyurskinin qəddar feodal zülmündən bəhs edən realist şeirləri xanları qəzəbləndirirdi. XVIII əsrin sonu XIX əsrin əvvəllərində ən çox diqqət çəkən poetik şəxsiyyət olan Səid Koçxyurski diqqətləri özünə cəlb edirdi. Şair Qaziqumuq xanı II Surxay xanın Qürah vadisində hökmranlıq etdiyi, feodal zülmünün gücləndiyi və xalqın qəddar istismara məruz qaldığı bir dövrdə yaşamışdır. O dövrdə hökmranlıq edən II Surxay xan Səid Koçxyurskinin işini bitirmək qərarına gəlir və onu görüşünə dəvət edir. Xan Səidin gözəl oxuduğunu, amma cəsarətlə hər kəsə baxdığını qeyd edərək mühafizəçilərinə Seyidin gözlərini oymağı əmr edir. Bundan sonra kor aşıq "Mürsəl xanın lənəti" qoşmasını bəstələyir. Burada təkcə öz faciəsini deyil, bütün ləzgi xalqının faciəsini dilə gətirir. Səidin yaradıcılığı xan və bəylərə nifrət, sadə insanlara olan sevgi ilə doludur. Bu da xalqın ona olan sevgisini daha da artırır.
2012-ci ildə doğma Koçxyur kəndində Səid Koçxyurskinin abidəsinin açılışı olur. 2012-ci ildə S. Stalski adına Ləzgi Dövlət Musiqi və Dram Teatrı 78-ci mövsümü "Aşıq Səid" pyesi ilə açılır[1][2].