Sərvəti-fünun

Sərvət-i Fünun (osman. ثروت فنون; fr. Servetifunoun ) —Osmanlı imperiyasında, sonra isə Türkiyədə nəşr olunan avanqard jurnal. Xəlid Ziya Uşaqlıgil və "Ədəbiyyat-i cədidə" hərəkatının digər yazarları bu jurnalı öz oxucularını Avropa, xüsusilə Fransa, mədəni və intellektual hərəkatlar haqqında məlumatlandırmaq üçün nəşr etmişdir.[1] 1891-ci ildən 1944-cü ilə qədər fəaliyyətdə olan bu qəzet ilk ili "Sərvət" qəzetinin əlavəsi idi, lakin 1892-ci ildən müstəqil nəşrə çevrilmişdir.[2]

Sərvəti-fünun
Təsis tarixi 1891
Dil türk dili
OCLC nömrəsi 183347868
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Onun ofisləri Konstantinopolun mərkəzi hissəsi olan Stambulda idi.[3] İndiki dövrdə bölgə Fateh rayonu kimi tanınır.

Evangeliya Balta və Ayşə Kavak bildirirlər ki, keçmiş Osmanlı imperiyası dövründə ölkənin "intellektual həyatında mühüm rolu" olan "ən nüfuzlu ədəbi jurnal" idi.[2] Jurnalın digər adları "Oyanış", "Rəsimli oyanış" və "Tərvət-i fünun" idi.[4]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1890-cı ildə sonradan Toxgöz soyadını götürmüş 20 yaşlı Əhməd Ehsan Osmanlı yunanı Dimitrios Nikolaidisin sahibi olduğu və idarə etdiyi Osmanlı türkcəsində nəşr olunan "Sərvət" qəzeti üçün məqalələri türkcəyə çevirmişdir. Əhməd Ehsan hər həftə əlavə məzmun yerləşdirməyi təklif etmişdir. "Sərvət" qəzeti 1890-cı ilin sonlarında sənaye və elm haqqında əlavə məzmunun dərc edilməsi üçün müraciət ünvanladıqdan sonra Osmanlı sultanı II Əbdülhəmidin icazəsi ilə 1891–1892-ci illərdə "Sərvət-i Fünun" jurnalını idarə etməyə başladı. Nikolaidis əlavə nəşri Ehsana satmaq qərarına gəlmişdi, çünki o, kifayət qədər nüsxə alınmadığına inanırdı.[2] Balta və Kavak "Sərvət-i Fünun" haqqında nisbətən az təqaüd ayrılmasında Nikolaidis ilkin rolunu vurğulamışdır. Onlar qeyd etmişdilər ki, "alimlərin böyük əksəriyyəti dövri nəşri Əhməd Ehsana aid edirlər".[2]

1896-cı ildə jurnalın redaktoru Tofiq Fikrət olmuşdur.[5] Digər görkəmli əməyi olan şair Süleyman Nazif olmuşdur.

"Sərvət-i Fünun"un əsas rəqibi Sultan Əbdülhəmid tərəfdarı Mehmet Tahirin həftəlik nəşr etdiyi "Məlumat" jurnalı idi.[6]

Məzmunu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xəlid Ziyanın "Eşq-i Məmnu" romanı 1899-cu və 1900-cü illərdə jurnalda seriyalaşdırılmışdır.[7] O vaxtdan bəri roman bir neçə televiziya seriyasına uyğunlaşdırılmışdır, bunlardan ən yaxşısı beynəlxalq səviyyədə məşhur olan eyniadlı 2008–2010-cu illər serialıdır.[8]

İrsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxsaylı namizədlik dissertasiyaları və elmi məqalələr bu nəşrə həsr edilmişdir.[2]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Servet-i Fünun Arxivləşdirilib 2015-02-14 at the Wayback Machine Encyclopædia Britannica. 2010.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 Evangelia Balta; Ayşe Kavak. Publisher of the newspaper Konstantinoupolis for half a century. Following the trail of Dimitris Nikolaidis in the Ottoman archives // Börte Sagaster; Theoharis Stavrides; Birgitt Hoffmann (redaktorlar ). Press and Mass Communication in the Middle East: Festschrift for Martin Strohmeier. Bamberg: University of Bamberg Press. 2018. 46, 57. doi:10.20378/irbo-50016. ISBN 978-3-86309-527-7.
  3. ↑ "Servet-i Fünun". Salt Research (osman) (1332). 2024-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-31. Bureaux: Nouri-Osmanié Stamboul Stamboul here means the old walled city, what is now Fatih District (see Names of Istanbul). The primary language of the page is Ottoman Turkish but some information is also stated in French.
  4. ↑ worldcat.org, Servetifünun haftalık resimli türk gazetesi Arxivləşdirilib 2019-12-15 at the Wayback Machine
  5. ↑ Muhammad Rashid Feroze. Islam and Secularism in Post-Kemalist Turkey. Islamabad: Islamic Research Institute. 1976. səh. 116. ASIN B007F7J7BO. 2024-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-31.
  6. ↑ Salih Okumuş; Alev Bal. "Review of the Malumat (Newspaper) in the Respect of Shape, Content and the Authors (the Copies 1-100)". ODU Journal of Social Sciences Research. 2 (3). 2011: 167–168. 20 February 2022 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  7. ↑ "Halit Ziya Uşaklıgil'in "Aşk-ı Memnu" Romanı" (Turkish). Yeni Makale. 1 October 2014. 24 February 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 May 2024.
  8. ↑ "33 Yıl Sonra Aşk-ı Memnu". Hürriyet. 26 June 2008. 28 November 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 July 2014.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]