Teleportasiya

Teleport

Teleport — bir şeyin ani olaraq bir məkandan başqa məkana keçməsidir(uçmasıdır). Teleport sözü bizə telefon anlayışını xatırladır. Biz telefonun dəstəyini götürən kimi başqa bir şəhərdəki və ya ölkədəki adamla danışırıq. Bu proses o qədər sürətlə gedir ki, müəyyən həddə malik olmur. Bu proses teleportasiya prosesi adlanır.

Teleportasiya bir şeyin enerjiyə çevrilib başqa məkana getməsidir. Məsələn, biz mobil telefonda bizim sözlərimizin enerjiyə (modula) çevrilərək işıq sürəti ilə hərəkət etdiyini müşahidə edirik.

Etimologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Teleport termininin maddi cisimlərin bir yerdən digəri arasındakı məsafəni fiziki olaraq keçmədən hipotetik hərəkətini təsvir etmək üçün istifadəsi hələ 1878-ci ildə sənədləşdirilmişdir.[1][2] Amerika yazıçısı Çarlz Fort 1931-ci ildə[3][4] anomaliyaların qəribə yoxa çıxmalarını və görünüşlərini təsvir etmək üçün teleportasiya sözünü işlətdiyinə görə hesablanır ki, o, bununla əlaqəli ola bilər. Əvvəlki istifadədə olduğu kimi, o, yunanca tele- (“uzaq” mənasını verir) prefiksini latın dilindəki portare (“daşımaq” mənasını verir) felinin kökünə birləşdirmişdir. Fortun sözün ilk rəsmi istifadəsi 1931-ci ildə yazdığı Lo! kitabının ikinci fəslində baş verdi.[5]

Kvant teleportasiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kvant teleportasiyası adi teleportasiyadan fərqlidir, çünki o, maddəni bir yerdən başqa yerə köçürmür, əksinə, mənbə sistemi ilə eyni kvant vəziyyətində (mikroskopik) hədəf sistemi hazırlamaq üçün lazım olan məlumatları ötürür. Bu sxem kvant "teleportasiya" adlandırıldı, çünki mənbə sisteminin müəyyən xüsusiyyətləri hədəf sistemdə ikisi arasında yayılan heç bir aydın kvant məlumat daşıyıcısı olmadan yenidən yaradılır.

Bir çox hallarda, məsələn, otaq temperaturunda normal maddə kimi, sistemin dəqiq kvant vəziyyəti hər hansı bir praktiki məqsəd üçün əhəmiyyətsizdir (çünki o, hər halda sürətlə dəyişir, "dekoferasiya olunur") və sistemi yenidən yaratmaq üçün lazım olan məlumat klassikdir. Belə hallarda kvant teleportasiyası radio rabitəsi kimi klassik məlumatların sadə ötürülməsi ilə əvəz edilə bilər.

1993-cü ildə Bennett və digərləri[6] bir hissəciyin kvant vəziyyətinin iki hissəciyi ümumiyyətlə hərəkət etdirmədən başqa bir uzaq hissəciyə ötürülə biləcəyini təklif etdilər. Buna kvant vəziyyəti teleportasiyası deyilir. Nəşr edilmiş bir çox nəzəri və eksperimental məqalələr var.[7][8][9] Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, kvant teleportasiyası kvant hesablanması və kvant rabitəsinin əsasıdır.

2008-ci ildə M. Hotta[10] təklif etdi ki, kvant sahəsinin dolaşıq vakuum vəziyyətinin kvant enerji dalğalanmalarından istifadə etməklə enerjini teleportasiya etmək mümkün ola bilər. Bəzi məqalələr dərc olunub, lakin eksperimental yoxlanış yoxdur.

2014-cü ildə tədqiqatçı Ronald Hanson və Hollandiyanın Delft Texniki Universitetindən olan həmkarları, bir-birindən üç metr məsafədə dolaşan iki kvantumbit arasında məlumatın teleportasiyasını nümayiş etdirdilər.[11]

2016-cı ildə Y. Vey göstərdi ki, kvant mexanikasının ümumiləşdirilməsində hissəciklər özləri bir yerdən başqa yerə teleportasiya edə bilirlər.[12] Buna hissəciklərin teleportasiyası deyilir. Bu konsepsiya ilə superkeçiriciliyə superkeçiricidəki bəzi elektronların teleportasiyası və həddindən artıq mayelik hüceyrə borusundakı bəzi atomların teleportasiyası kimi baxıla bilər. Bu təsirin standart kvant mexanikasında baş verəcəyi proqnozlaşdırılmır.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Honolulu. https://web.archive.org/web/20230418075554/https://chroniclingamerica.loc.gov/lccn/sn83025121/1878-10-23/ed-1/seq-4/ocr/ (#bare_url_missing_title). Archived from the original on 2023-04-18.
  2. ↑ "The Latest Wonder". nla.gov.au. 20 iyun 1878. Archived from the original on 2023-04-18.
  3. ↑ . sacred-texts.com https://web.archive.org/web/20230418075554/https://www.sacred-texts.com/fort/lo/lo02.htm (#bare_url_missing_title). Archived from the original on 2023-04-18.
  4. ↑ Rickard, B. and Michell, J. "less well-known is the fact that Charles Fort coined the word in 1931". (#cite_web_url)
  5. ↑ Mr. X. "Lo!A Hypertext Edition of Charles Hoy Fort's Book". 20 mart 2014. Archived from the original on 2022-12-13.
  6. ↑ C. H. Bennett, G. Brassard, C. Crépeau, R. Jozsa, A. Peres, W. K. Wootters (1993), Teleporting an Unknown Quantum State via Dual Classical and Einstein–Podolsky–Rosen Channels, Phys. Rev. Lett. 70, 1895–1899.
  7. ↑ Bouwmeester, D.; və b. "Experimental quantum teleportation". Nature. 390 (6660). 1997: 575–579. arXiv:1901.11004. Bibcode:1997Natur.390..575B. doi:10.1038/37539.
  8. ↑ Werner, Reinhard F. "All teleportation and dense coding schemes". J. Phys. A: Math. Gen. 34 (35). 2001: 7081–7094. arXiv:quant-ph/0003070. Bibcode:2001JPhA...34.7081W. doi:10.1088/0305-4470/34/35/332.
  9. ↑ Ren, Ji-Gang; Xu, Ping; Yong, Hai-Lin; Zhang, Liang; Liao, Sheng-Kai; Yin, Juan; Liu, Wei-Yue; Cai, Wen-Qi; Yang, Meng. "Ground-to-satellite quantum teleportation". Nature. 549 (7670). 2017: 70–73. arXiv:1707.00934. Bibcode:2017Natur.549...70R. doi:10.1038/nature23675. PMID 28825708.
  10. ↑ Hotta, Masahiro. "A PROTOCOL FOR QUANTUM ENERGY DISTRIBUTION". Phys. Lett. A 372 5671 (2008). 2008-07-10.
  11. ↑ "Hansonlab demonstrates quantum teleportation". 2020-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
  12. ↑ Wei, Yuchuan. "Comment on "Fractional quantum mechanics" and "Fractional Schrödinger equation"". Physical Review E. 93 (6). 29 June 2016: 066103. arXiv:1607.01356. Bibcode:2016PhRvE..93f6103W. doi:10.1103/PhysRevE.93.066103. PMID 27415397. 23 September 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 May 2023.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]