Toğanşahlu Boyat

Toğanşahlu Boyat — İrəvan xanlığının Sürməli mahalında kənd adı.[1] XIX əsrə aid məlumatda Toxanşalu-Bayat kimidir.[2]XIX əsrə aid mə’lumatda Toxanşalu-Bayat kimidir[3]

Tarixi İrəvan xanlığı, Sürməli mahalı əraziləri
Toğanşahlu Boyat
Ümumi məlumatlar
Əsası qoyulub 1728
Ləğv edilib 1918
İndiki adı Masis
Adının dəyişdirilmə tarixi 1935

Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]

1918-ci ildə əhalisi qovulduqdan sonra kənd dağılmışdır. Sonra ermənilər yerləşmişlər.[4][5]

Toponimiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənd 1935-ci ildə ermənicə Masis adlandırılmışdır. 1728-ci ilə aid mənbədə İrəvan əyalətinin Sürməli nahiyəsində Tokanşalu Sufla ("aşağı") adlı iki kənd göstərilir[6].[7] Sonralar bu iki kəndi bir-birindən fərqləndirmək üçün biri Tokanşalu Boyat (yəni "Boyat kəndi yaxınlığında Tokanşalu kəndi), dtgəri Tokanşalu Qacar (yəni "Qacar kəndi yaxınlığında Tokanşalu kəndi") adlandırılmışdır. Toponimin sonluğunu təşkil edən "şalu" sözü göstərir ki, Tokan tayfa adıdır. Tokan (əsli Toğan, yaxud Tuqan) mənşəyi və tarixi aydın olmayan qədim tayfa adıdır. Albaniyanın Arsak (Dağlıq Qarabağ) bölgəsində ("Alban tarixi", I kitab, 28-ci fəsil) hələ V əsrin əvvəllərində Dib-Toqan (ermənicə yazılışda Divtakan kimidir). (X əsr ərəb müəllifi İstəxrinin məlumatında Divdakan), XIII əsrdə yenə orada Taqan (ermənicə yazılışı Taqanans kimidir[8] kənd adları məlumdur. 1727-ci ilə aid türkcə mənbədə Dağlıq Qarabağın Dizak mahalında Taqan kəndinin adı çəkilir[9] Kəlbəcər rayonunda Tağanalı=Su çayının adında da bu etnonim qalmaqdadır.[10]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи Спб.,. 1852.
  2. ↑ B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti
  3. ↑ Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис,. 1913.
  4. ↑ B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti
  5. ↑ Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Тоғаншаһлу Бојат // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.
  6. ↑ Basbakanlik Arsivi. Qapu tahrir defterleri. № 808. Revan ey-aleti Defteri. 1728-ye tarihi.
  7. ↑ Əliyarov S. "Kitabi-Dədəm Qorqud": Əlyazmaları üzərində çalışmalar. "Azərbaycan filologiyası məsələləri". III. Bakı,: "Еlm",. 1991.
  8. ↑ Геюшев Р.Б. № 3. // О Хотаванском храме и его надписях. Изв. АН Азерб. ССР. Серия истории, философии и права. 1972,.
  9. ↑ Defteri mufessele eyaleti Gence. Istanbul Basbakanlik Arsivi.Taku-tahrir defterleri. № 103.
  10. ↑ B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti