Tomaş Zan

Tomaş Zan (pol. Tomasz Zan, belar. Тамаш Зан; 21 dekabr 1796[1] – 19 iyul 1855[1]) — Polşa və Belarus şairi. O, Filomatlar Cəmiyyətinin üzvü, Adam Mitskeviç və Yan Çeçotun dostu olmuşdur. Zan yeni "inqilabi romantizm" adlanan ədəbi cərəyanın inkişafında mühüm rol oynamışdır. Vilnüs şairlərindən birincisi Belarus xalq yaradıcılığını siyasi proqramının bölmələrindən biri kimi tanımışdır.

Tomaş Zan
pol. Tomasz Zan
Doğum tarixi 21 dekabr 1796(1796-12-21)[1]
Vəfat tarixi 19 iyul 1855(1855-07-19)[1] (58 yaşında)
Təhsili
Fəaliyyəti dramaturq, şair, yazıçı, mineraloq, ixtiraçı
Əsərlərinin dili polyak dili
İstiqamət romantizm
Janrlar ağı, ballada
İmza
Vikimənbənin loqosu Tomaş Zan Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tomaş Zan kasıb bir zadəgan ailəsindən gəlirdi. O, Vilna Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsini bitirmişdir. Alman ədəbiyyatı ilə tanış olan Zan Vilnada romantik poeziyanın yetişdiricisinə çevrilmişdir. O, balladalar yazmış, Bürgerin "Lenora" əsərini yenidən yazmış və əsərləri poetik ləyaqətlə parlamasa da, Mitskeviç dahiliyini oyatmışdır. Vilna tələbə gənclərinin ən yaxşı nümayəndələri ilə dostluq quran Zan gizli elmi və əxlaqi cəmiyyət yaratmışdır. Bu cəmiyyət aşkarlananda onun bütün üzvləri həbs edilərək Rusiyanın müxtəlif yerlərinə göndərilmişdir. Zan Orenburqa sürgün edilmişdi. O, burada kifayət qədər əlverişli şəraitdə idi və yeri gəlmişkən, Mixail Avdeyevə öz müəllimi kimi faydalı təsir göstərmişdir. Orenburqda qubernatorun göstərişi ilə Zan yerli muzey yaratmışdır. 1830-cu ildə o, Sankt-Peterburqa, Mədən İnstitutuna kitabxanaçı vəzifəsinə keçirilmişdir. 1855-ci ildə evdə vəfat etmişdir.[2]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France Tomasz Zan // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ Зан, Фома. Константин Иванович Арабажин  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). XII. СПб.. 1894.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Вержболовский Ф. К истории тайных обществ и кружков среди литовско-польской молодёжи в 1819–1823 гг. Варшава, 1898.
  • Модестов Н. Магистр философии Фома Карлович Зан в Оренбурге // Труды Оренбургской Ученой Архивной Комиссии. — Вып. XXXV. — Оренбург, 1917.
  • Кутейников Н. С. Мицкевич и виленские филареты // Исторический вестник. — 1884. — Т. XVIII.
  • Ролле М. Из прошлого