"Trotski" (rus. Троцкий) — Aleksandr Kott və Konstantin Statskinin rejissorluğu ilə çəkilmiş 8 seriyalı[1] Rusiya televiziya serialı. Serial Lev Trotskinin həyatını və onun XX əsrin siyasi hadisələrindəki rolunu əks etdirir. Premyerası 6 noyabr 2017-ci ildə Pervıy kanalda baş tutmuşdur. Serialın dünya premyerası Kannda keçirilən MIPCOM beynəlxalq televiziya sərgisində olub.[2]
Trotski | |
---|---|
rus. Троцкий | |
Janr |
bioqrafik dram |
İlk baxış tarixləri | 6 noyabr 2017 – 9 noyabr 2017, ORT |
Rejissor |
Aleksandr Kott Konstantin Statski |
Operator |
Sergey Trofimov Nikolay Boqaçyov Uluqbəy Xamrayev |
Prodüser |
Aleksandr Sekalo Konstantin Ernst |
Ssenarist |
Oleq Maloviçko Ruslan Qaleyev Pavel Teterski |
Rollarda |
Konstantin Xabenski Olqa Sutulova Aleksandra Mareyeva Maksim Matveyev Yevgeni Stıçkin Mixail Poreçenkov Andrüs Paulaviçyus Orxan Abulov |
Yaş reytinqi | 16+ |
Bəstəkar | RyanOtter |
Montajçı |
Aleksandr İvanov Aleksandr Əmirov |
Rəssam | Sergey Tırin |
İstehsalçı ölkə | Rusiya |
İl | 2017 |
Studiya | "Sreda" prodüser şirkəti |
Dil | rus dili |
İlk çıxış tarixi | 6 noyabr 2017 |
Növü | çoxseriyalı bədii televiziya filmi |
Rəng | rəngli |
Mövsüm sayı | 1 |
Seriya sayı | 8 |
Telekanal | ORT |
IMDb | ID7599132 |
1tv.ru/trotsky/ |
1940-cı ilin mayında Mexikonun ucqar ərazilərində polis geyimində olan kommunistlər rus inqilabının keçmiş lideri Lev Trotskinin evinə hücum edirlər. Onlar bir neçə saat ərzində evi atəşə tuturlar, lakin Trotski və xanımı müəmmalı şəraitdə sağ qalırlar. On bir illik sürgündə, demək olar ki, bütün yaxınlarını və doğmalarını itirmiş Trotski anlayır ki, əbədi düşməni İosif Stalin onu ömrünün sonuna qədər təqib edəcək. Onun əlindən qaçmaq mümkündür, lakin gizlənmək olmaz.
Beləliklə, Trotski döyüşə başlayır. Onun silahı güllə yox, sözlərdir. Trotski özündən sonra siyasi vəsiyyətnamə qalmasını istəyir. İlk dəfə tam səmimi olaraq, gənc yəhudi oğlanın necə yeni dünyanın peyğəmbərinə çevrilib nəhəng imperiyanı dağıtdığı haqqında danışır. Xatirələrin yazılması üçün o, özünün ideya əleyhdarı və Stalinə rəğbətilə seçilən Kanada jurnalistini öz yanına dəvət edir.
Film dünyanı həmişəlik dəyişən və bunun müqabilində hər şeyini qurban verən insanın hekayəsidir.
РБК qəzetinə əsasən, "Trotski" ORT telekanalının təşəbbüsü ilə "Sreda" prodüser şirkətinin istehsal etdiyi ilk serialıdır. Digər hallarda seriallar yalnız "Sreda"nın müəllifi olduğu ideyalar ssenaridə öz təcəssümünü tapandan və ORT-nin kino nümayişi müdiriyyətinin təsdiqindən sonra istehsalata buraxılırdı.[3]
ORT-nin yaradıcı planlaşdırma şöbəsinin müdiri Yelena Afanasyevanın sözlərinə görə, serialın ideyası meydana gələndən çəkilişlərin başa çatdırılmasına qədər bir ildən də az vaxt keçmişdi.[4] Sonradan Konstantin Ernst bunu təsdiq edərək bildirmişdi ki, kanalın inqilab haqqında çəkməyi planlaşdırdığı digər serial layihəsi baş tutmamışdı. Nəticədə o, təcili surətdə Aleksandr Sekaloya müraciət edərək Trotski haqqında serial çəkmək təklifini vermişdi.[5]
Serial "Yesenin" televiziya filminin spin-offudur. Həmin filmdə də Konstantin Xabenski Lev Trotski obrazını yaratmışdı.[6] Hər iki serialın prodüseri olmuş Konstantin Ernstin fikrincə, aktyor o zaman həmin rolu "düzgün oynamamışdı".[7] Xabenski özü isə qeyd edir ki, onun ifa etdiyi rolun 80% hissəsi serialdan çıxarılmışdı və artıq Trotski haqqında yeni çəkilən teleserialda o, həmin obrazı ilk düşündüyü kimi ifa edib.[8]
Tarixi gerçəkliklə bağlı məsələdə aydınlıq nəzərə çarpmır. Ehtimal ki, bu baş rejissorun müsahibəsi ilə bağlıdır:
Biz sənədli film çəkməmişik. Lakin istənilən halda bəzi əsas cəhətlər var idi ki, bizi çəkindirirdi. Biz bu hadisələrin iştirakçısı olmamışıq və həqiqətən nə baş verdiyindən xəbərsizik. Yalnız bəzi fakt və sənədlər var ki, onlar da çox vaxt həqiqəti əks etdirmir. Digər tərəfdən, ssenari müəllifləri tərəfindən böyük hazırlıq işi aparılıb. Buna görə də Trotskinin həyatı və qərarları baxımından heç bir şey uydurulmayıb.[9] Aleksandr Kott
|
Konstantin Ernst təsdiq edir ki, müəlliflər qarşılarına Trotskinin həqiqi tərcümeyi-halını yaratmağı məqsəd qoymayıblar. Əvəzində hadisələrin daha geniş tamaşaçı kütləsi tərəfindən anlaşılması üçün uyğunlaşdırılıb.[10] Ernstin fikirlərindən məlum olur ki, serialın vəzifəsi tərcümeyi-halın əks etdirilməsindən daha genişdir:
Biz tərcümeyi-halın vacib bölmələrinə əsaslanmışıq. Lakin biz istənilən inqilabın nümunəvi personajını göstərmək istəmişik. Bu mənada Trotski ideal seçimdir. O, inqilab etmək üçün yaşamağı bəhanə edən bütün insan düsturlarına uyğun gəlir. Həmin insanlar inqilabı yaradır, sonra da onun qurbanına çevrilir. Düşünürəm ki, biz Trotskini inandırıcı təqdim etmişik. Ona görə ki, Trotskinin Stalinə qalib gələcəyi təqdirdə hər şeyin daha yaxşı olacağı barədə söhbət getməsin. Xeyr. Yaxşı bir şey olmazdı.[11] Konstantin Ernst
|
Aleksandr Sekalo qeyd edir ki, müəlliflər bir tərəfdən tarixi gerçəkliyə riayət etməyə can atıblar,[12] digər tərəfdən isə əhatəli bioqrafik film yaratmaq yox, "parlaq, qorxunc, qana susamış və seksual fiqur göstərmək" məqsədini qarşıya qoyublar.[13] Ssenari müəlliflərindən biri etiraf edir:
Biz şüurlu surətdə bəzi tarixi faktlara münasibətdə azad yanaşma nümayiş etdirmişik.[14] Oleq Maloviçko
|
Serialın kreativ prodüseri isə deyir:
Hazırkı filmdə gənc Stalin başkəsən və dilicanlara hücum edib oğurluqla pul qazanan quldur kimi göstərilib. Burada nə dərəcədə haqlıyıqsa, tamaşaçı fikir bildirəcək. Lakin bədii film jurnalistlərin real həyatı göstərməli olduğu xəbər buraxılışı deyil.[15] Maksim Polinski
|
Trotskişünas tarixçi alim Aleksandr Reznikin fikrincə, Trotskinin serialdakı obrazı çox vaxt xarici dövlətlərə işləməsində təqsirləndirilən (məsələn, Navalnı)[16] müasir müxalifətin gözdən salınması məqsədilə qəsdən "iblisləşdirilib". İnqilab tarixi üzrə mütəxəssis Boris Koloniski hesab edir ki, Trotskinin iblisləşdirilməsi xüsusilə gənclər arasında əks təsirə gətirib çıxara bilər.[17]
Trotskinin bioqrafiyalarından birinin müəllifi Coşua Rubenşteyn (Harvard) öz tənqidində serialın yaradıcılarının Trotskini inqilabın mərkəzi fiquruna çevirmək, həmçinin, imperator ailəsinin edamına cavabdehliyi onun üzərinə qoymaq arzusuna toxunur.[18]
Premyeradan sonra serial kəskin tənqidlərə məruz qalıb:
"Trotski" serialının problemli mahiyyəti ard-arda düzülüb: 1) tarixi kontekstə etinasızlıq, 2) hadisələrin qərəzli təfsiri, 3) faktların hər yerdə təhrifi. Keçmiş haqqında belə istedadsız və saxta hekayə, kütləvi bazarda belə hegemonluq olmasaydı, çətin ki, diqqət cəlb edərdi.[19] Aleksandr Reznik
|
Film, əlbəttə ki, “posthəqiqətin” qələbəsidir.[20] Konstantin Skorkin
|
Solçu yazıçı və publisist Aleksey Svetkov yazır:
...iki əsas cümlə: "Bu seks kimidir, yox, bu elə seksin özüdür!" — Parvus inqilabi liderlik haqqında belə deyir; eləcə də, "Sizcə Rusiyanı inqilabın köməyilə dağıtmaq üçün nə qədər pul lazımdır?"— şərti "alman" Parvusdan soruşur. Bu iki cümlə putinizmin mənəvi-əxlaqi kodeksindən bəhrələnir: ölkədə azğın əxlaqsızlığa imkan verməmək və dövləti daxildən dağıtmaq istəyən Qərbin siyasi təsirindən ölkəni xilas etmək.[21] Aleksey Svetkov
|
Serial peşəkar tarixçilər tərəfindən də güclü tənqidə məruz qalıb.[22][23][24]