Vasili Adodurov

Vasili Yevdokimoviç Adodurov (rus. Васи́лий Евдоки́мович Адоду́ров; 15 (26) mart 1709[2] və ya 26 mart 1709[3], Veliki Novqorod[2] – 5 (16) noyabr 1780[2] və ya 16 noyabr 1780[3], Moskva) — Rusiya riyaziyyatçı, filoloqu, rusşünası, Peterburq Elmlər Akademiyasının müəllimi, adyunktu (1733) və fəxri üzvü (1777), Moskva Universitetinin kuratoru.

Vasili Adodurov
Doğum tarixi 15 (26) mart 1709[2] və ya 26 mart 1709(1709-03-26)[3]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 5 (16) noyabr 1780[2] (71 yaşında) və ya 16 noyabr 1780(1780-11-16)[3] (71 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Lazarev qəbiristanlığı[d]
Elm sahələri həndəsə, riyaziyyat[1]
İş yerləri
Üzvlüyü
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vasili Adodurov 15 mart 1709-cu ildə Rusiya imperiyasında, Novqorod şəhərində əsilzadə ailəsində anadan olmuşdur. O, 1723–1726-cı illərdə Moskva Akademiyasında (1775-ci ildən Slavyan-Yunan-Latın Akademiyasında), sonra Akademik Universitetdə (1731-ci ildən tərcüməçi) təhsil almışdır. Adodurov Qotlib Bayerin elmi əsərlərini alman dilindən tərcümə etmişdir (Gerhard Millerin redaktorluğu ilə nəşr edilmişdir); Leonard Eylerin rəhbərliyi altında riyaziyyatı öyrənmişdir. O, 1-dən hər hansı bir seçilmişə ardıcıl olaraq alınan natural ədədlərin kublarının cəminin bu eyni ədədlərin cəminin kvadratına tam bərabər olduğu bir teorem tərtib etmişdir [13 + 23 + 33 + ... = (1 + 2 + 3 + ...)2]. Adodurov 1731-ci ildə Erenreyx Veys­ma­nın alman-latın-rus lüğəti haqqında qısa bir esse tərtib etmişdir (rus dilində yazılmışdır; 1750-ci ildə M. Qröninq tərəfindən isveç dilində nəşr edilmişdir). O, 1733-cü ildən ali riyaziyyat kafedrasının adyunkturasıdır. Adodurov Eylerin əsərlərini tərcümə etmişdir (Arifmetika üçün qısa bələdçi, 1740; İnteqral hesablama haqqında diskurs, nəşr olunmamışdır). O, 1735-ci ildən Rusiya Elmlər Akademiyasının "baş verən tərcümələrdə pis dilin düzəldilməsi" iclasının üzvü olmuşdur. Adodurov 1736-cı ildən Mixail Lomonosovun da olduğu Akademik Universitetin tələbələrinin təhsili və təlimi ilə məşğul olmuşdur. O, 1737-1741-ci illərdə fizika kafedrasında adyunkt olmuşdur. Adodurov Georq Kraftın "Sadə və mürəkkəb maşınların biliyinə qısa bələdçi" əsərini tərcümə etmişdir (1739). O, 1739-cu ildə kabinet katibinin tərcüməçisi Artemi Volınski, onun işi üzrə 1740-cı ildə istintaq altında idi və azad edilmişdir. Adodurov 1741-ci ildən heroldmeyster ofisinin eksperti, 1753-1755-ci illərdə heroldmeyster olmuşdur. O, gerblərin hazırlanmasında iştirak etmiş, layihələr yaratmış və zadəgan ailələrinin gerblərini şəxsən çəkmişdir. Adodurov heraldika, şəcərə və tarixə aid kitablar toplamışdır.[4]

İrsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adodurovun anadan olmasının 300 illiyində Heraldik Rəssamlar Gildiyası "Adodurov" mükafatını təsis etmişdir. Mükafat Rusiya heraldika tarixində heraldika və herbalizm sahəsində xidmətlərini tanıyan ilk peşəkar mükafat olmuşdur.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  3. ↑ 1 2 3 4 АДОДУРОВ Василий Евдокимович // Словарь русских писателей XVIII века. Выпуск 1: А—И (rus.). / под ред. А. М. Панченко 1988. С. 21–23. ISBN 5-02-027972-2
  4. ↑ А. Ю. Андреев. АДОДУ́РОВ Arxivləşdirilib 2022-06-19 at the Wayback Machine.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ададуровы  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
  • Ададуров Василий Евдокимович // Математический энциклопедический словарь. — М.: Советская энциклопедия, 1988 (на сайте math.ru)
  • Ададуров В. Е. Письмо к графу Н. И. Панину от 9 февраля 1748 г. // Русский архив. — 1875. — Кн. 1. — Вып. 3. — С. 370-372.
  • Успенский, Борис Андреевич. Первая русская грамматика на родном языке: (Доломоносовский период отечественной русистики) (11000 nüs.). М.: Наука. Институт русского языка АН СССР. 1975. — издание грамматики Адодурова.
  • Федорченко В. И. Императорский дом. Выдающиеся сановники. 1. Красноярск: БОНУС. 2003. ISBN 5-7867-0046-1.
  • Андреев А. Ю.. АДОДУРОВ (Ададуров) Василий Евдокимович // Императорский Московский университет: 1755—1917 (энциклопедический словарь). А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков. М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН). 2010. 13—14. ISBN 978-5-8243-1429-8.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]