Viktor Şagjapoviç Kök-ool

Viktor Şagjapoviç Kök-ool (tuvaca: Көк-оол, Виктор Шогжапович, 1 mart 1906, Torqalıq[d] – 20 fevral 1980, Kızıl, Tuva MSSR) – tuvalılar arasında məşhur olan dramaturq, rejissor, Tuva ədəbiyyatının öndə gedən yazıçılarından biri.[1] Rusiya Sovet Sosialist Federasiyasının məşhur sənətkalarından biri olmuşdur.

Viktor Kök-ool
Көк-оол, Виктор Шогжапович
Doğum tarixi 1 mart 1906(1906-03-01)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 20 fevral 1980(1980-02-20) (73 yaşında)
Vəfat yeri
Milliyyəti Tuva türkü
Təhsili
  • Şərq Zəhmətkeşlərinin Kommunist Universiteti[d]
Fəaliyyəti Yazıçı, dramaturq, rejissor
Əsərlərinin dili Tıva dili
Mükafatları

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Viktor Kök-ool 1 mart 1906-cı ildə Övür bölgəsinin Torqalıq adlı məntəqəsində anadan olmuşdur.[2] Yazını özü öyrənmiş, daha sonra Moskvada Şərq Millətləri Kommunistlik Universitetində, A. Lunaçarski Dövlət Teatr Sənət İnistitutunu bitirmişdir. 1925-ci ildən sonra Milli Təhsil və Mədəniyyət, 1938-ci ildən sonra Tuva Sənət Teatr Studiosunun rəhbərliyini etmiş, müdir, rejissor və sənətçi olaraq işləmişdir.[3]

Ədəbi fəaliyyətə 1934-cü ildə başlamışdır.[4] "Çurttu utpaalınar", "Çalış-Haya" adlı ilk pyesləri 1935-ci ildə səhnəyə qoyulmuşdur. 1936-cı ildə "Haylraan bot", "Manı-Kara" adı pyeslərini yazmışdır. "Sambajık" teatr əsərini 1942–1943-cü illərdə yazmışdır. Bir çox mahnının bəstələrini etmişdir. "Sambajık" adlı pyeslər antologiyası 1966-cı ildə, "Ədəbiyyat Antologiyası" 1976-cı ildə, "Baylak çurtum" adlı mahnı antologiyası isə 1988-ci ildə nəşr edilmişdir.[5]

1942-ci ildən bəri Tuvanın, 1945-ci ildən isə SSRİ-nin Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Rusiya Teatr İşçiləri cəmiyyətinin üzvüdür. Sovet dövründə müxtəlif orden və medallarla mükafatlandırılmışdır.

Kitabları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Edebiyat Antolojisi (Çogaaldar çıındızı) (Kızıl şehri, 1976);
  2. "Çalım-Haya" (Kızıl, 1935);
  3. Yurdu Unutmayınız ("Çurttu utpаalıñar") (Kızıl, 1935),
  4. "Sambajık" (Kızıl, 1966; 2004 yılında Eduard Mijit'in hazırladığı "Kara-Dagnıñ kazırgı-bile" adındaki tek kitapta tekrar çıkmıştır),
  5. Zengin Yurdum ("Baylak çurtum") (Kızıl, 1988)

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Viktor Şagjapoviç Kök-ool". pisateli-tuvy.ru. 29 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  2. ↑ Тува литературная. Вып.2 : биобиблиогр. справочник / НБ им. А. С. Пушкина Респ. Тыва; авт.-сост.: М.А. Хадаханэ, Л. М. Чадамба, Е. М. Ак-кыс, Г.М. Комбу — Кызыл, 2008. səh — 73
  3. ↑ "Viktor Şagjapoviç Kök-oolun rejissorluq fəaliyyəti". theatre-tuva.ru/. 29 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  4. ↑ Комбу С. С. Кок-оол Виктор Шогжапович / С. С. Комбу // Тувинская литература : словарь / С. С. Комбу; под ред.: Д. А. Монгуша, М. Л. Трифоновой. — Новосибирск: 2012. səh — 98.
  5. ↑ Кок-оол Виктор Шогжапович : о нем // Тыванын чогаалчылары=Писатели Тувы. — Кызыл, 2001. səh −5.