Ziqmund Yen

Ziqmund Yen (alm. Sigmund Werner Paul Jähn‎; 13 fevral 1937[1][2][…], Morqenröte-Rautenkrants[d], Saksoniya, Almaniya Reyxi[d][5] – 21 sentyabr 2019[3][4][…], Ştrausberq[d], Brandenburq, Almaniya Federativ Respublikası) — Almaniya Demokratik Respublikasının ilk və yeganə pilot-kosmonavtı, ADR-in qəhrəmanı, Sovet İttifaqı qəhrəmanı, ehtiyatda olan aviasiya general-mayoru.

Ziqmund Yen
alm. Sigmund Jähn‎
Doğum tarixi 13 fevral 1937(1937-02-13)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 21 sentyabr 2019(2019-09-21)[3][4][…] (82 yaşında)
Vəfat yeri
Uşağı 2
Təhsili
  • Frans Merinq Hərbi Akademiyası[d],
  • Otto Liliental Hərbi Akademiyası[d],
  • Qaqarin adına Hərbi Hava Qüvvələri Akademiyası[d],
  • Mərkəzi Yer Fizikası İnstitutu[d]
Fəaliyyəti kosmonavt, qırıcı təyyarə pilotu, çapçı[d], pioner dostluq lideri[d], pilot
Elmi dərəcələri
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1937-ci ildə Morqenqröte-Rautenqranç qəsəbəsində taxta kəsən zavodunda çalışan fəhlənin ailəsində anadan olmuşdur. 1943-1951-ci illərdə yerli məktəbdə təhsil almış, 8-ci sinifdən Klingentalda yerləşən "Falkenşteyn Mətbəə"sində çapçı ixtisası üzrə çalışmağa başlamışdır.

1955-ci ildə ADR Milli xalq ordusunun sıralarına daxil olmuş, oradan isə onu Frans Merinq adına ali hava qüvvələri hərbi məktəbinə kursant kimi götürmüşdülər.[6] 1958-ci ildə məktəbi bitirdikdən sonra Hərbi Hava Qüvvələri sıralarına daxil olmuşdur.

1966-1970-ci illərdə Yuri Qaqarin adına hərbi-hava akademiyasında təhsil almışdır. 1976-cı ilin dekabrında üçmərhələli seçimdən sonra polkovnik-leytenant olan Ziqmund Yen "İnterkosmos" proqrammı üzrə kosmik uçuşlar hazırlığına daxil olmuşdur.

26 avqust 1978-ci ildə sovet kosmik gəmisi "Soyuz-31"-in tədqiqatçı-kosmonavtı kimi Valeri Bıkovski ilə birlikdə Salyut-6 orbit stansiyasına enmə ekspedisiyasını yerinə yetirmişdirş Enmə "Soyuz-29" kosmik gəmisində yerinə yetirilmişdir. Uçuş 7 sutka 20 saat 49 dəqiqə 4 saniyə müddətində davam etmişdir.

1983-cü ildə Potsdamda yerləşən Yerin fizikası Mərkəzi İnstitutunda elmlər doktoru dərəcəsini almışdır.

1984-cü ildə polkovnik rütbəsini almış, 1986-cı ildə isə ADR Hərbi Hava Qüvvələrinin general-mayoru rütbəsinə yüksəlmişdir.Almaniyanın birləşdirilməsinə az müddət qalmış ADR Milli xalq ordusu sıralarından ehtiyata buraxılmışdır.

Almaniyanın birləşdirilməsindən sonra 1990-1993-cü illərdə Moskvada yerləşən DLR alman kosmik agentliyinin və Avropa Kosmik agentliyinin nümayəndəsi kimi çalışmışdır. Sonralar Avropa Kosmik agentliyində kosmonavtların hazırlanması mərkəzində nümayəndə kimi çalışmışdır.

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sitatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Almaniya Demokratik Respublikasında yaşayan əziz tamaşaçılar. Mən insanın kosmosa ayaq basmasında ilk alman olmaq imkanı əldə etdiyimə görə çox şadam." ( Uçuş zamanı bu sözləri demişdir)

".... mənim gördüklərimin hamısı xoşbəxtlik idi: açıq mavi rəngdə parlayan bizim Yer kürəsi yuxudakı kimi idi.... (1998-ci ildə "SUPERillu" jurnalına verdiyi müsahibədə bu sözləri bildirmişdir."

Maraqlı faktlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"17737 Ziqmundiya" asteroidi 2001-ci ildə Ziqmund Yenin şərəfinə adlandırılmışdır.

"Qud bay, Lenin!" filmində Ziqmund Yenin personajı yer almışdır. Lakin filmdə, birləşmiş kapitalist Almaniyasında Yenin taksi sürücüsü işləməsi faktının həqiqət olub-olmaması dəqiqləşdirilmir. Ziqmund Yen özü onun obrazının filmdə istifadə olunmasına razılıq vermişdir.

Almaniyanın pop-qrupu "Die Prinzen" 1999-cu ildə "Wer ist Sigmund Jähn?" ("Ziqmund Yen kimdir") mahnısını yazmışdır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Йен Зигмунд // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ 1 2 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1432341/Sigmund-Jahn.
  3. ↑ 1 2 Raumfahrt: Erster deutscher Raumfahrer Sigmund Jähn ist tot (alm.). ZDF.
  4. ↑ 1 2 Sigmund Jähn // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  5. ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118556533 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  6. ↑ "Зигмунд Йен, биография". 2009-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-11.
  7. ↑ "Указ Президента Российской Федерации от 12 апреля 2011 года № 437 «О награждении медалью „За заслуги в освоении космоса" иностранных граждан»" (PDF). 2012-02-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-10-11.