прил.
1. тех. катанный, прокатанный, тех. вальцованный, прокатный. Yayılmış polad прокатанная сталь, yayılmış dəmir вальцованное железо
2. разлитой. Yayılmış peritonit мед. разлитой перитонит
3. рассеянный. Yayılmış xoriondit мед. рассеянный хориондит
4. диффузный. Yayılmış xronik nevrodermit мед. хронический диффузный невродермит
5. сплошной. Yayılmış yük тех. сплошная нагрузка
6. диссеминированный, верхушечный. Yayılmış fibroz periodontit мед. верхушечный фиброзный периодонтит
7. распределённый. Yayılmış yük распределённая нагрузка
Yayılmış damardaxili laxtalanma
Yayğın damardaxili laxtalanma sindromu (YDDL) — qanın damar daxilində diffuz və davamlı laxtalanması ilə səciyyələnən patologiyadır. Bu sindrom birincili xəstəlik deyil, adətən xəstəliklərin ağırlaşmasıdır.
Damardaxili laxtalanma sindromu yerli müdafiə prosesi olan laxtalanma prosesinin "həddini aşaraq" yayğınlaşması prosesidir. Buna bənzər digər patologiya ümumi iltihab sindromudur.
Yayğın damardaxili laxtalanma sindromu klinik olaraq iki formada büruzə verir: xroniki və kəskin. Xroniki sindromda yavaş və nisbətən hüdudlu gedən laxtalanma trombozlar törədir. Laxtalanma faktorlarının "xərclənməsi" qaraciyərdəki və sümük iliyindəki kompensator istehsalı üstələmədiyi üçün "tükənmə fenomeni" olmur və qanaxma təhlükəsi minimuma enir. Bu formada baldır venaları trombozflebiti, lokal trombozlar çox rast gəlir.
Antarktikada yayılmış məməlilərin siyahısı
Bu siyahıda Antarktika ərazisində və Antarktidanın sahil zolağına daxil bölgələrdə, Hind okeanı, Atlantik okean və Sakit okeanın cənub bölgələrində yayılmış məməlilər yazılmışdır. Burada ey heyvanları qeydə alınmamışdır. Siyahıda 17 növ dəniz canlısı daxildir. Seyval (Balaenoptera borealis), Finval (Balaenoptera physalus) və Göy balina (Balaenoptera musculus) qorunan canlılar siyahısına daxildir.
=== Yırtıcılar dəstəsi (Carnivora) ===
Yarımdəstə: İtkimilər (Caniformia)
Fəsilə: Əsl suitilər (Phocidae)
Cins: Hydrurga
Dəniz bəbiri (Hydrurga leptonyx) LC
Cins: Leptonychotes
Ueddell suitisi (Leptonychotes weddellii) LC
Cins: Lobodon
Yengəcyeyən (Lobodon carcinophaga) LC
Cins: Mirounga
Cənub dəniz fili (Mirounga leonina) LC
Cins: Ommatophoca
Adi ross suitisi (Ommatophoca rossii) LC
=== Balinakimilər dəstəsi (Cetacea) ===
Yarımdəstə: Bığlı balinalar (Mysticeti)
Fəsilə: Hamar balinalar (Balaenidae)
Cins: Cənub balinaları (Eubalaena)
Cənub balinası (Eubalaena australis) LC
Fəsilə: Balaenopteridae (Balaenopteridae)
Cins: Balaenoptera
Balaenoptera acutorostrata (Balaenoptera acutorostrata) LC
Seyval (Balaenoptera borealis) EN
Finval (Balaenoptera physalus) EN
Göy balina (Balaenoptera musculus) EN
Cins: Megaptera
Qozbel balina (Megaptera novaeangliae) LC
Yarımdəstə: Dişli balinalar (Odontoceti)
Fəsilə: Dəniz donuzları (Phocoenidae)
Cins: Dəniz donuzu (Phocoena)
Eynəkli dəniz donuzu (Phocoena dioptrica) DD
Fəsilə: Ziphiidae (Ziphiidae)
Cins: Berardius (Berardius)
Berardius arnuxii (Berardius arnuxii) DD
Cins: Butulkaburun delfinlər (Hyperoodon)
Hyperoodon planifrons (Hyperoodon planifrons) LC
Fəsilə: Cephalorhynchus (Delphinidae)
Cins: Cephalorhynchus (Cephalorhynchus)
Kommerson delfini Cephalorhynchus commersonii DD
Cins: Qısabaş delfinlər (Lagenorhynchus)
Lagenorhynchus cruciger Lagenorhynchus cruciger LC
Cins: Orka (Orcinus)
Osa Orcinus orca DD
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
"The IUCN Red List of Threatened Species". International Union for Conservation of Nature. 2010. 2012-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 мая 2013.
"Animal Diversity Web".
Azərbaycanda yayılmış balıqların siyahısı
Azərbaycanda yayılmış balıqların siyahısı — Azərbaycan ərazisində 112 növ və yarımnöv balıq müəyyən edilmişdir. İki növ endemikdir və ancaq Azərbaycan ərazisində rastlanılır (Şirvan külməsi və Soyuqbulaq külməsi). Ümumilikdə Azərbaycanda 15 dəstəyə aid balıq növləri yayılmışdır ki, bunlarında bir neçəsi ölkəyə gəlirilərək sənaye əhəmiyyətinə və digər səbəblərdən iqlimləşdirilmişdir.
== Dəstə Aterinkimilər (Atheriniformes) ==
Fəsilə Aterinlər (Atherinidae)
Cins Aterinlər (Atherina)
Növ Xəzər aterini (Atherina);
== Dəstə Xulkimilər (Gobiiformes) ==
Fəsilə Xullar (Gobiidae)
Cins Xul (Neogobius)
Növ Girdə xul (Neogobius melanostomus);
Növ Xəzər xulu (Neogobius caspius);
Növ Kürən xul (Neogobius pallasi);
Növ Qumluq xulu (Neogobius fluviatilis);
Cins Knipoviç xulları (Knipowitschia)
Növ Qafqaz xulu (Knipowitschia caucasica);
Növ İlyin xulu (Knipowitschia iljini);
Növ Uzunquyruq xul (Knipowitschia longecaudata );
Cins Ponticola (Ponticola)
Növ Dərinlik xulu (Ponticola bathybius);
Növ Şirman xulu (Ponticola syrman);
Növ İribaş xul (Ponticola gorlap);
Növ Nordman xulu (Ponticola ratan);
Cins Çömçəxul (Benthophilus)
Növ Ber çömçəxulu (Benthophilus baeri);
Növ Şəffaf çömçəxul (Benthophilus ctenolepidus);
Növ Ziyilli çömçəxul (Benthophilus granulosus);
Növ Qrimm çömçəxulu (Benthophilus grimmi);
Növ Berq çömçəxulu (Benthophilus leobergius);
Növ Nazikbaş çömçəxul (Benthophilus leptocephalus);
Növ Nazikburun çömçəxul (Benthophilus leptorhynchus);
Növ Xəzər çömçəxulu (Bcnthophilus macrocephalus);
Növ Pinçuk çömçəxulu (Benthophilus pinchuki);
Növ Rəhimov çömçəxulu (Benthophilus ragimovi);
Növ Tikanlı çömçəxul (Benthophilus spinosus);
Növ Ulduzlu çömçəxul (Bcnthophilus stellatus);
Cins Çapar xullar (Babka)
Növ Çapar xul (Babka gymnotrachelus);
Cins Benthophiloides (Benthophiloides)
Növ Brauner xulu (Benthophiloides brauneri);
Cins Caspiosoma (Caspiosoma)
Növ Kaspiosoma xulu (Caspiosoma caspium);
Cins Qamçılı xullar (Mesogobius)
Növ Nonultimus xulu (Mesogobius nonultimus);
Cins Kütburun xullar (Proterorhinus)
Növ Mərmər xul (Proterorhinus marmoratus);
Növ Proterorhinus nasalis (Proterorhinus nasalis);
Cins Ördəkburun çömçəxullar (Anatirostrum)
Növ Ördəkburun çömçəxul (Anatirostrum profundorum);
== Dəstə Nərəkimilər (Acipenseriformes) ==
Fəsilə Nərələr (Acipenseridae)
Cins Nərə (Acipenser)
Növ Sibir nərəsi (Acipenser baerii);
Növ Rus nərəsi (Acipenser guldenstadtii);
Növ Kələmo və ya Qaya balığı (Acipenser nudiventris);
Növ Cənubi Xəzər nərəsi və ya İran nərəsi (Acipenser persicus);
Növ Çökə (Acipenser ruthenus);
Növ Uzunburun (Acipenser stellatus);
Cins Ağ balıqlar (Huso)
Növ Ağ balıq və ya Bölgə (Huso huso);
== Dəstə Çəkikimilər (Cypriniformes) ==
Fəsilə Çəkikimilər (Cyprinidae)
Cins Ağ amurlar (Ctenopharyngodon)
Növ Ağ amur (Ctenopharyngodon idella);
Cins Çəkilər (Cyprinus)
Növ Karp, Çəki və ya Sazan (Cyprinus carpio);
Cins Qara amurlar (Mylopharyngodon)
Növ Qara amur (Mylopharyngodon piceus);
Cins Lilbalığı (Tinca)
Növ Lilbalıq (Tinca tinca);
Cins Kilqranlar (Hemiculter)
Növ Koreya kilqranı (Hemiculter leucisculus);
Cins Kərgə (Rhodeus)
Növ Adi kərgə (Rhodeus sericeus);
Cins Külmə (Pseudophoxinus)
Növ Şirvan külməsi (Pseudophoxinus atropatenus);
Növ Soyuqbulaq külməsi (Pseudophoxinus sojuchbulagi);
Cins Qalınalınlar (Hypophthalmichthys)
Növ Ağ qalınalın (Hypophthalmichthys molitrix);
Növ Əlvan qalınalın (Hypophthalmichthys nobilis);
Cins Çapaqlar (Abramis)
Növ Çapaq (Abramis brama);
Cins Şəmayılar (Chalcalhurnus)
Növ Adi şəmayı (Alburnus alburnus);
Növ Xəzər şəmayısı (Chalcalburnus chalcoides);
Növ Kür şəmayısı (Alburnus filippii);
Növ Zaqafqaziya gümüşcəsi (Alburnus charusini hohenackeri);
Cins Rutilus (Rutilus)
Növ Adi külmə (Rutilus rutilus);
Yarımnöv Xəzər külməsi (Rutilus caspicus);
Növ Kütüm (növ) (Rutilus frisii);
Yarımnöv Kütüm və ya Ziyad balığı (Rutilus frisii kutum);
Cins Pseudorasbora (Pseudorasbora)
Növ Amur enlibaşı (Pseudorasbora parva);
Cins Enlibaş (Squalius)
Növ Qafqaz enlibaşı (Squalius cephalus);
Cins Xramulya (Capoeta)
Növ Adi xramulya (Capoeta capoeta);
Növ Sevan xramulyası (Capoeta sevangi);
Növ Capoeta gracilis (Capoeta gracilis);
Cins Qumlaqçı (Romanogobio)
Növ Uzunbığlı qumlaqçı (Romanogobio ciscaucasicus);
Növ Kür qumlaqçısı (Romanogobio persus);
Cins Altağızlar (Chondrostoma)
Növ Kür altağızı (Chondrostoma cyri);
Növ Terek altağızı (Chondrostoma oxyrhynchum);
Cins Qaraqaş (Acanthalburnus)
Növ Adi qaraqaş (Acanthalburnus microlepis);
Cins Qarasollar (Vimba)
Növ Qarasol (Vimba vimba);
Yarımnöv Xəzər qarasolu (Vimba vimba persa);
Cins Xəşəmlər (Aspius)
Növ Xəşəm (Aspius aspius);
Yarımnöv Qırmızıdodaq həşəm (Aspius aspius taeniatus);
Cins Ballerus (Ballerus)
Növ Göy balıq (Ballerus ballerus);
Növ Poru (Ballerus sapa);
Cins Şirbit (Barbus)
Növ Terek şirbiti (Barbus ciscaucasicus);
Növ Kür şirbiti (Barbus lacerta);
Cins Üstüzənlər (Leucaspius)
Növ Üstüzən (Leucaspius delineatus);
Yarımnöv Qafqaz üstüzəni (Leucaspius delineatus delinecatus);
Cins Daban balıq (Carassius)
Növ Qızılı daban balığı (Carassius carassius);
Növ Gümüşü daban balıq (Carassius gibelio);
Növ Qızılı balıqcıq (Carassius auratus);
Cins Luciobarbus (Luciobarbus)
Növ Xəzər şirbiti (Luciobarbus brachycephalus);
Növ Zərdəpər (Luciobarbus capito);
Növ Mursa (Luciobarbus mursa);
Fəsilə Nemacheilidae (Nemacheilidae)
Cins Çılpaqça (Oxynoemacheilus)
Növ Kür çılpaqçası (Oxynoemacheilus brandtii );
Növ Anqor çılpaqçası (Oxynoemacheilus angorae);
Növ Lənkəran çılpaqçası (Oxynoemacheilus angorae Lenkoranensis);
Növ Oxynoemacheilus bergianus (Oxynoemacheilus bergianus);
Növ Şimali Qafqaz çılpaqçası (Oxynoemacheilus merga);
Fəsilə Çöprələr (Cobitidae)
Cins İlişgən (Sabanejewia)
Növ Qızılı ilişgən (Sabanejewia aurata);
Növ Xəzər ilişgəni (Sabanejewia caspia);
Növ Qafqaz ilişgəni (Sabanejewia caucasica);
Cins Qızılüzgəclər (Scardinius)
Növ Qızılüzgəc (Scardinius erythrophthalmus);
Cins Qıjovçular (Alburnoides)
Növ Qıjovçu (Alburuoides eichwaldi);
== Dəstə Çəkidişkimilər (Cyprinodontiformes) ==
Fəsilə Poeciliidae (Poecilidae)
Cins Hambuziya (Gambusia)
Növ Adi hambuziya (Gambusia affinis);
== Dəstə Xanıkimilər (Perciformes) ==
Fəsilə Xanılar (Percidae)
Cins Xanı (Perca)
Növ Çay xanısı (Perca fluviatilis);
Cins Sıf (Sander)
Növ Adi sıf (Sander lucioperca);
Növ Dəniz sıfı (Sander marinus);
Növ Volqa sıfı (Sander volgensis);
== Dəstə Durnabalığıkimilər (Esociformes) ==
Fəsilə Durnabalığılar (Esocidae)
Cins Durnabalığı (Esox)
Növ Adi durnabalığı (Esox lucius);
== Dəstə Siyənəkkimilər (Clupeiformes) ==
Fəsilə Siyənəklər (Clupeidae)
Cins Alosa (Alosa)
Növ Qızılağac siyənəyi və ya Kür siyənəyi (Alosa curensis);
Növ Dolgin siyənəyi (Alosa braschnikowi);
Yarımnöv Sara siyənəyi (Alosa brashnikovi sarensis);
Yarımnöv İrigöz siyənək (Alosa brashnikovi autumnalis);
Yarımnöv Ağbaş siyənək (Alosa brashnikovi grimmi);
Yarımnöv Aqraxan siyənəyi (Alosa brashnikovi agrachanica);
Yarımnöv Həsənqulu siyənəyi (Alosa brashnikovi kisselevitchi);
Növ Xəzər şişqarını (Alosa caspia caspia);
Növ Qarabel siyənək (Alosa kessleri);
Yarıımnöv Volqa siyənəyi (Alosa kessleri volgensis);
Növ İrigöz şişqarın (Alosa saposchnikowii);
Növ Aqraxan siyənəyi (Alosa sphaerocephala);
Cins Kilkə (Clupeonella)
Növ Ançousabənzər kilkə (Clupeonella engrauliformis);
Növ Xəzər kilkəsi (Clupeonella caspia);
Növ İrigöz kilkə (Clupeonella grimmi);
== Dəstə Qızılbalıqkimilər (Salmoniformes) ==
Fəsilə Qızılbalıqlar (Salmonidae)
Cins Qızılbalıq (Salmo)
Növ Kumja (Salmo trutta);
Növ İşxan qızılbalığı (Salmo ischchan);
Növ Al-əlvan qızılxallı (Oncorhynchus mykiss);
Yarımnöv Əlvan qızılxallı (Oncorhynchus mykiss irideus);
Növ Xəzər qızılbalığı (Salmo ciscaucasicus);
Yarımnöv Qızılxallı kumja (Salmo trutta fario);
Yarımnöv Önqafqaz kumjası (Salmo trutta ciscaucasicus);
Cins Ağ qızılbalıqlar (Stenodus)
Növ Ağ qızılbalıq (Stenodus leucichthys);
Cins Sakit okean sümüklüsü (Oncorhynchus)
Növ Keta (Oncorhynchus keta);
Növ Kijuç (Oncorhynchus kisutch)
== Dəstə Angvilkimilər (Anguilliformes) ==
Fəsilə Çay ilanbalıqları (Anguilla)
Cins Çay ilanbalığı (Anguilla)
Növ Adi ilanbalığı (Anguilla anguilla);
== Dəstə İlanbalığıkimilər (Petromyzontiformes) ==
Fəsilə İlanbalıqları (Petromyzontidae)
Cins Xəzər minoqaları (Caspiomyzon)
Növ Xəzər ilanbalığı (Caspiomyzon wagneri);
== Dəstə Naxayabənzərlər (Siluriformes) ==
Fəsilə Naxakimilər (Siluridae)
Cins Naxalar (Silurus)
Növ Naqqa balığı (Silurus glanis);
== Dəstə Kefalkimilər (Mugiliformes) ==
Fəsilə Kefallar (Mugilidae)
Cins Kefal (Liza)
Növ Sivriburun kefal (Liza saliens);
Növ Qızılı kefal (Liza parsia);
== Dəstə Əqrəbkimilər (Scorpaeniformes) ==
Fəsilə Tikanbalığıkimilər (Gasterosteidae)
Cins Doqquztikanlı tikanbalıqları (Pungitius)
Növ Cənub tikanbalığı (Pungitius platygaster);
Cins Üçtikanlı tikanbalıqları (Gasterosteus)
Növ Üçtikanlı tikanbalığı (Gasterosteus aculeatus);
== Dəstə İynəbalığıkimilər (Syngnathiformes) ==
Fəsilə İynəbalıqları (Syngnathidae)
Cins Adi dəniz iynəbalığı (Syngnathus)
Növ Xəzər iynəbalığı (Syngnathus nigrolineatus);
== Qeydlər ==
== Həmçinin bax ==
Azərbaycanın Qırmızı kitabına düşən balıqlar
Xəzər dənizində yaşayan balıqların siyahısı
== Ədəbiyyat ==
Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004.
Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966.
Azərbaycanda yayılmış kəpənəklərin siyahısı
Azərbaycanda yayılmış kəpənəklərin siyahısı — bura ölkədə yayılmış bütün gündüz kəpənəklər yayılmışdır.
Azərbaycanda yayılmış sürünənlərin siyahısı
Azərbaycanda yayılmış sürünənlərin siyahısı
Azərbaycan ərazisində 3 növ tısbağa, 29 növ kərtənkələ, 27 növ ilan vardır, Timsahların və Dimdikbaşlar nümayəndələrinə rast gəlinmir.
== Tısbağalar (Testudines) ==
Fəsilə Amerikan şirinsu tısbağaları (Emydidae)
Cins Bataqlıq tısbağaları (Emys)
Növ Bataqlıq tısbağası (Emys orbicularis);
Yarımnöv Kür bataqlıq tısbağası (Emys orbicularis kurae)
Fəsilə Asiya şirinsu tısbağaları (Geoemydidae)
Cins Su tısbağaları (Mauremys)
Növ Xəzər tısbağası (Mauremys caspica);
Fəsilə Quru tısbağaları (Testudinidae)
Cins Aralıq dənizi tısbağaları (Testudo)
Növ Aralıq dənizi tısbağası (Testudo graeca);
== Kərtənkələlər (Sauria) ==
Fəsilə Gekkonlar (Gekkonidae)
Cins Nazik barmaq gekkonlar (Cyrtopodion)
Növ Xəzər gekkonu (Cyrtopodion caspius);
Yarımnöv Cyrtopodion caspius insularis (Cyrtopodion caspius insularis)
Fəsilə Kələzlər (Agamidae)
Cins Asiya dağlıq kələzləri (Laudakia)
Növ Qafqaz kələzi (Laudakia caucasia);
Cins Düzənlik kələzləri (Trapelus)
Növ Xarabalıq kələzi (Trapelus ruderatus);
Cins Girdəbaşlar (Phrynocephalus);
Növ Yovşanlıq girdəbaşı (Phrynocephalus helioscopus);
Yarımnöv Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşı (Phrynocephalus helioscopus horvathi);
Yarımnöv Fars girdəbaşı (Phrynocephalus persicus);
Fəsilə Koramallar (Anguidae)
Cins Koramal (Anguis)
Növ Cılız koramal (Anguis fragilis);
Cins Pançir koramal (Pseudopus)
Növ Sarı koramal (Pseudopus apodus);
Fəsilə Uzunayaqlar (Scincidae)
Cins Çılpaqgözlülər (Ablepharus)
Növ Zolaqlı çılpaqgöz (Ablepharus bivittatus);
Növ Asiya çılpaqgözü (Ablepharus pannonicus);
Növ Qızılı mabuya (Trachylepis aurata);
Cins Uzunayaq sçinklər (Eumeces)
Növ Uzunayaq sçink (Eumeces schneideri);
Cins Afrika mabuyaları (Trachylepis)
Növ Ön Asiya mabuyası (Trachylepis septemtaeniata);
Fəsilə Əsl kərtənkələlər (Lacertidae)
Cins Qayalıq kərtənkələləri və ya Darevski (Darevskia)
Növ Ermənistan kərtənkələsi (Darevskia armeniaca);
Növ Qafqaz kərtənkələsi (Darevskia caucasica);
Növ Yaşılqarın kərtənkələ (Darevskia chlorogaster);
Növ Artvin kərtənkələsi (Darevskia derjugini);
Növ Kür kərtənkələsi (Darevskia portschinskii);
Növ Luqov kərtənkələsi (Darevskia praticola);
Növ Azərbaycan kərtənkələsi (Darevskia raddei);
Növ Rüstəmbəy kərtənkələsi (Darevskia rostombekovi);
Növ Gürcüstan kərtənkələsi (Darevskia rudis);
Növ Valentin kərtənkələsi (Darevskia valentini);
Cins Kərtənkələcik (Eremias)
Növ Rəngarəng kərtənkələcik (Eremias arguta)
Növ Cənubi Qafqaz kərtənkələciyi (Eremias pleskei)
Növ Ştraux kərtənkələciyi (Eremias strauchi)
Növ Cəld kərtənkələcik (Eremias velox)
Cins Yaşıl kərtənkələlər (Lacerta)
Növ Adi kərtənkələ (Lacerta agilis);
Növ Aralıq kərtənkələsi (Lacerta media);
Növ Zolaqlı kərtənkələ (Lacerta strigata);
Növ İran kərtənkələsi (Lacerta brandtii);
Cins İlanbaş (Ophisops)
Növ Zərif ilanbaş (Ophisops elegans);
== İlanlar (Serpentes) ==
Fəsilə Typhlopidae, (Typhlopidae)
Cins Kor ilanlar, (Typhlops)
Növ Qurdabənzər korilan (Typhlops vermicularis);
Fəsilə Yatağanlar, (Boidae)
Cins Yatağan ilanlar (Eryx)
Növ Qərb yatağanı (Eryx jaculus);
Fəsilə Suilanıkimilər (Colubridae)
Cins Gözəl təlxələr (Coluber)
Növ Zeytuni təlxə (Coluber najadum);
Yarımnöv Coluber najadum albitemporalis (Coluber najadum albitemporalis)
Növ Rəngarəng təlxə (Coluber ravergieri);
Cins Qonur ilan (Coronella)
Növ Adi qonurilan (Coronella austriaca);
Cins Eyrenis (Eirenis)
Növ Xaltalı eyrenis (Eirenis collarus);
Növ Sakit eyrenis (Eirenis modestus);
Növ Ermənistan eyrenisi (Eirenis punctatolineatus);
Cins Dırmanan təlxələr (Elaphe)
Növ Cənubi Qafqaz dırmanantəlxəsi (Elaphe hohenackeri);
Növ Fars dırmanantəlxəsi (Elaphe persica); (Əvvələr Eskulap dırmanantəlxəsinin yarımnövü hesab esilirdi)
Növ Pallas dırmanantəlxəsi (Elaphe sauromates);
Cins Dolichophis (Dolichophis)
Növ Xəzər təlxəsi (Dolichophis caspius);
Növ Qırmızıqarın təlxə (Dolichophis schmidti);
Cins Kərtənkələyəbənzər ilanlar (Malpolon)
Növ Kərtənkələyəbənzər ilan (Malpolon monspessulanus);
Cins Suilanı (Natrix)
Növ Adi suilanı (Natrix natrix);
Növ Damalı su ilanı (Natrix tesellata);
Cins Qumluq ilanı (Psammophis)
Növ Ox-ilan (Psammophis lineolatus);
Cins Rinxokalamus (Rhinchocalamus)
Növ Qara rinxokalamus (Rhinchocalamus melanocephalus);
Cins Pişik ilanlar (Telescopus)
Növ Adi pişik ilanı (Telescopus fallax);
Fəsilə Gürzələr (Viperidae)
Cins Qalxansifətlər (Gloydius)
Növ Adi qalxansifət (Gloydius halys);
Cins Əsl gürzələr (Vipera)
Növ Dinnik gürzəsi (Vipera (Pelias) dinniki);
Növ Radde dağ gürzəsi (Vipera (Montivipera) raddei);
Növ Şərq çöl gürzəsi (Vipera (Pelias) renardi) - əvvəllər Şamaxı gürzəsi olaraq ayrıca növ hesab edilirdi.
Ermənistanda yayılmış sürünənlərin siyahısı
Ermənistanda yayılmış sürünənlərin siyahısı
Ermənistanda (Əski Azərbaycan torpaqlarında) ərazisində 3 növ Tısbağa, 26 növdən az olmayan Kərtənkələ, 22 növdən az olmayaraq İlan vardır, Timsahların və Dimdikbaşlar nümayəndələrinə rast gəlinmir.
Gürcüstanda yayılmış sürünənlərin siyahısı
Gürcüstanda yayılmış sürünənlərin siyahısı
Gürcüstan ərazisində 3 növ Tısbağa, 29 növdən az olmayan Kərtənkələ, 24 növdən az olmayaraq İlan vardır, Timsahların və Dimdikbaşlar nümayəndələrinə rast gəlinmir.
Antarktida ərazisində yayılmış quşların siyahısı
Antarktida ərazisində yayılmış quşlar - bu siyahıya 46 növ quş daxildir. Bu quş növlərindən beşinin nəsli kəsilmək üzrədir, bir növ isə endemikdir (İmperator pinqvini).
== Pinqvinkimilər ==
Dəstəyə daxil olan 18 növdən 7-ni müşahidə etmək olur.
Pinqvinlər (Spheniscidae)
Antarktika pinqvini (Pygoscelis antarcticus)
İmperator pinqvini (Aptenodytes forsteri)
Kral pinqvini (Aptenodytes patagonicus)
Makaronlar pinqvini (Eudyptes chrysolophus)
Adeli pinqvini (Pygoscelis adeliae)
Eudyptes chrysocome
Papua pinqvini (Pygoscelis papua)
== Fırtınaquşukimilər ==
Procellariiformes dəstəsinə 4 fəsilə daxildir:
Albatroslar (Diomedeidae)
Diomedea exulans
Thalassarche chrysostoma
Thalassarche melanophris
Phoebetria fusca
Phoebetria palpebrata
Fırtınaquşular (Procellariidae)
Macronectes giganteus
Macronectes halli
Fulmarus glacialoides
Thalassoica antarctica
Daption capense
Pagodroma nivea
Pterodroma macroptera
Pterodroma lessonii
Halobaena caerulea
Pachyptila vittata
Pachyptila salvini
Pachyptila desolata
Pachyptila belcheri
Pachyptila turtur
Procellaria cinerea
Procellaria aequinoctialis
Aphrodroma brevirostris
Puffinus griseus
Kaçurkalar (Hydrobatidae)
Garrodia nereis
Oceanites oceanicus
Fregetta tropica
Cumuldaq fırtınaquşuları (Pelecanoididae)
Pelecanoides georgicus
Pelecanoides urinatrix
== Qutankimilər ==
Pelecaniformes dəstəsinə daxil olan növlər:
Qarabatdaq (Phalacrocoracidae)
Phalacrocorax bransfieldensis
Phalacrocorax atriceps
Phalacrocorax melanogenis
== Leyləkkimilər ==
Ciconiiformes dəstəsinə daxil olan:
Vağlar (Ardeidae)
Misir vağı (Bubulcus ibis)
== Qazkimilər ==
Anseriformes dəstəsinə daxil olan növ:
Ördəklər (Anatidae)
Sarıdimdik ördək (Anas georgica)
== Çovdarçıkimilər ==
Charadriiformes dəstəsinə 4 fəsilə daxildir. Arktikadan Antarktidaya miqrasiya edəən yeganə quş qütb susüpürənidir, o hədəfə çatmaq məqsədi ilə 13-15 min km məsafə qət edir.
Ağ çovdarçılar (Chionididae)
Ağ çovdarçı (Chionis albus)
Qağayıkimilər (Laridae)
Dominikan qağayısı (Larus dominicanus)
Susüpürənlər (Sternidae)
Antarktik susüpürəni (Sterna vittata)
Qütb susüpürəni (Sterna paradisaea)
Sahilqağayıları (Stercorariidae)
Stercorarius maccormicki
Antarktika sahilqağayısı (Stercorarius antarcticus)
== İstinadlar ==
== Ədəbiyyat ==
Clements, James F. Birds of the World: a Checklist. Cornell University Press, 2000, 880. ISBN 0934797161.
Yaponiyada yayılmış qarışqa növlərinin siyahısı
Yaponiyada yayılmış qarışqa növlərinin siyahısı - Yaponiyada yayılmış qarışqa (sinif Formicidae, dəstə Hymenoptera) növləri. Ümumilikdə Yaponiyada 280 qarışqa növü aşkarlanmışdır.
Acropyga kinomurai Terayama & Hashimoto, 1996
Acropyga nipponensis Terayama, 1985
Acropyga sauteri Forel, 1912
Acropyga yaeyamensis Terayama & Hashimoto, 1996
Aenictus ceylonicus (Mayr, 1866)
Aenictus formosensis Forel, 1913
Aenictus lifuiae Terayama, 1984
Anochetus shohki Terayama, 1996
Anomalomyrma sp.
Anoplolepis gracilipes
Aphaenogaster concolor
Aphaenogaster donann
Aphaenogaster edentula
Aphaenogaster erabu
Aphaenogaster famelica
Aphaenogaster gracillima
Aphaenogaster irrigua
Aphaenogaster izuensis Terayama & Kubota, 2013
Aphaenogaster japonica
Aphaenogaster kumejimana
Aphaenogaster luteipes
Aphaenogaster minutula
Aphaenogaster omotoensis Terayama & Kubota, 2013
Aphaenogaster osimensis
Aphaenogaster rugulosa
Aphaenogaster tipuna
Aphaenogaster tokarainsulana
Brachyponera chinensis
Brachyponera luteipes
Brachyponera nakasujii Yashiro, et al. 2010
Camponotus albosparsus
Camponotus amamianus
Camponotus bishamon
Camponotus brunni Forel, 1901
Camponotus daitoensis
Camponotus devestivus
Camponotus friedae
Camponotus habereri Forel, 1911
Camponotus hemichlaena
Camponotus itoi
Camponotus iwoensis Terayama & Kubota, 2011
Camponotus japonicus
Camponotus kaguya
Camponotus keihitoi
Camponotus kiusiuensis
Camponotus kunigamiensis Terayama, 2013
Camponotus monju
Camponotus nawai
Camponotus nigronitidus Azuma, 1951
Camponotus nipponensis
Camponotus nipponicus
Camponotus obscuripes
Camponotus ogasawarensis
Camponotus quadrinotatus
Camponotus sachalinensis
Camponotus senkakuensis Terayama, 2013
Camponotus shohki
Camponotus vitiosus
Camponotus yamaokai
Camponotus yambaru
Camponotus yessensis
Cardiocondyla kagutsuchi
Cardiocondyla kazanensis Terayama, 2013
Cardiocondyla minutior
Cardiocondyla nuda
Cardiocondyla wroughtonii
Carebara borealis
Carebara diversa
Carebara hannya
Carebara oni Terayama, 1996
Carebara sauteri
Carebara yamatonis Terayama, 1996
Cerapachys biroi
Cerapachys daikoku
Cerapachys hashimotoi
Cerapachys humicola
Crematogaster izanami Terayama, 2013
Crematogaster matsumurai
Crematogaster miroku Terayama, 2013
Crematogaster nawai
Crematogaster osakensis
Crematogaster suehiro
Crematogaster teranishii
Crematogaster vagula
Cryptopone sauteri Wheeler, 1906
Cryptopone tengu
Diacamma sp.
Discothyrea kamiteta
Discothyrea sauteri
Dolichoderus sibiricus
Ectomomyrmex javanus
Euponera pilosior
Euponera sakishimensis
Formica candida
Formica fukaii
Formica gagatoides
Formica hayashi
Formica japonica
Formica lemani
Formica sanguinea
Formica truncorum
Formica yessensis
Formica yoshiokae Wheeler, W.M. 1933
Hypoponera beppin
Hypoponera ergatandria (Forel, 1893)
Hypoponera nippona
Hypoponera nubatama
Hypoponera opaciceps
Hypoponera punctatissima (Roger, 1857)
Hypoponera ragusai (Emery, 1894)
Hypoponera sauteri
Hypoponera zwaluwenburgi
Lasius alienus
Lasius capitatus
Lasius flavus
Lasius hayashi
Lasius hikosanus
Lasius japonicus
Lasius meridionalis
Lasius morisitai
Lasius nipponensis
Lasius orientalis
Lasius productus
Lasius sakagamii
Lasius sonobei
Lasius spathepus
Lasius talpa
Lasius umbratus
Leptanilla japonica
Leptanilla kubotai
Leptanilla morimotoi
Leptanilla oceanica
Leptanilla okinawensis Terayama, 2013
Leptanilla tanakai
Leptogenys confucii
Leptothorax acervorum
Linepithema humile
Lordomyrma azumai
Manica yessensis
Messor aciculatus
Monomorium chinense
Monomorium floricola
Monomorium hiten
Monomorium intrudens
Monomorium latinode
Monomorium pharaonis
Monomorium triviale
Myrmecina amamiana
Myrmecina flava
Myrmecina nipponica
Myrmecina ryukyuensis
Myrmica excelsa Kupyanskaya, 1990
Myrmica jessensis
Myrmica kotokui
Myrmica kurokii
Myrmica onoyamai Radchenko & Elmes, 2006
Myrmica rubra
Myrmica yezomonticola Terayama, 2013
Nylanderia amia
Nylanderia flavipes
Nylanderia nubatama
Nylanderia ogasawarensis
Nylanderia otome
Nylanderia ryukyuensis
Nylanderia sakurae
Nylanderia teranishii (Santschi, 1937)
Nylanderia yaeyamensis
Nylanderia yambaru
Ochetellus glaber
Odontomachus kuroiwae Matsumura, 1912
Odontomachus monticola
Parvaponera darwinii
Paraparatrechina sakuya Terayama, 2013
Paratrechina longicornis
Pheidole fervens
Pheidole fervida
Pheidole indica
Pheidole megacephala
Pheidole noda
Pheidole parva
Pheidole pieli
Pheidole ryukyuensis
Pheidole susanowo
Plagiolepis alluaudi
Plagiolepis flavescens
Polyergus samurai
Polyrhachis dives
Polyrhachis lamellidens
Polyrhachis latona
Polyrhachis moesta
Ponera bishamon
Ponera japonica
Ponera kohmoku
Ponera scabra
Ponera swezeyi
Ponera takaminei
Ponera tamon
Prenolepis
Pristomyrmex brevispinosus
Pristomyrmex punctatus
Probolomyrmex longinodus
Probolomyrmex okinawensis
Proceratium itoi
Proceratium japonicum
Proceratium morisitai
Proceratium watasei
Protanilla izanagi Terayama, 2013
Recurvidris recurvispinosa
Rhopalomastix omotoensis
Solenopsis geminata
Solenopsis japonica
Solenopsis tipuna
Stenamma nipponense
Stenamma owstoni
Stigmatomma caliginosum (Onoyama, 1999)
Stigmatomma fulvidum
Stigmatomma sakaii
Stigmatomma silvestrii
Strongylognathus koreanus
Strumigenys alecto Bolton, 2000
Strumigenys benten
Strumigenys canina
Strumigenys circothrix
Strumigenys emmae
Strumigenys exilirhina
Strumigenys hexamera
Strumigenys hirashimai
Strumigenys hiroshimensis
Strumigenys incerta
Strumigenys japonica
Strumigenys kichijo
Strumigenys kumadori Yoshimura & Onoyama, 2007
Strumigenys lacunosa Lin & Wu, 1996
Strumigenys leptothrix
Strumigenys lewisi Cameron, 1886
Strumigenys masukoi
Strumigenys mazu
Strumigenys membranifera
Strumigenys minutula
Strumigenys morisitai
Strumigenys mutica
Strumigenys rostrataeformis
Strumigenys sauteri
Strumigenys solifontis
Strumigenys stenorhina
Strumigenys strigatella
Strumigenys terayamai
Syllophopsis sechellensis (Emery, 1894)
Tapinoma melanocephalum
Tapinoma sahohime Terayama, 2013
Technomyrmex albipes
Technomyrmex gibbosus Wheeler, W.M., 1906
Temnothorax anira
Temnothorax antera
Temnothorax arimensis
Temnothorax basara
Temnothorax bikara
Temnothorax congruus
Temnothorax haira
Temnothorax indra
Temnothorax kinomurai
Temnothorax koreanus
Temnothorax kubira
Temnothorax makora
Temnothorax mekira Terayama & Kubota, 2011
Temnothorax santra
Temnothorax spinosior
Tetramorium bicarinatum
Tetramorium caespitum japonicum Röszler, 1936
Tetramorium kraepelini
Tetramorium lanuginosum
Tetramorium nipponense
Tetramorium simillimum
Tetramorium smithi
Tetramorium tonganum
Tetramorium tsushimae
Tetraponera attenuata
Trichomyrmex destructor (Jerdon, 1851)
Vollenhovia amamiana
Vollenhovia benzai
Vollenhovia emeryi
Vollenhovia nipponica
Vollenhovia okinawana
Vollenhovia sakishimana
Vollenhovia yambaru
Ogata, K. (1987). «A generic synopsis of the poneroid complex of the family Formicidae in Japan (Hymenoptera). Part 1. Subfamilies Ponerinae and Cerapachyinae.» — Esakia 25: 97-132.
Terayama, M. (1996).
