ЯЛ

сущ.; -ци, -це; -ар, -ари, -ара нефес чӀугвадайла бедендай акъатзавай гар, гьава. Инсандивай ял акъуд тавуна са 2-3 минутдани акъвазиз жедач. Р.

* кьама ялар тун (хьун).

* ял акъадарун гл., ни 1) ван къведайвал ва са тӀимил яргъалди нефес чӀугун. Са ял акъадарна, гъилер столдал кӀватӀна кьуна, ам гьар садан чиниз, абур вичиз сифте сефер аквазвайбуруз хьиз, мукьуфдивди килигна. А. Фет. Кьерен къванер. 2) са тӀимил вахтунда рахан тийиз, кӀвалах тийиз акъвазун. - Гила, азиз аялар, хъсандиз фикир це, - шаирди, са гъвечӀи вахтунда ял акъадарна хьиз, ихтилат давамарна... Къ. М. Душмандин тум. Агъа тӀулалай виниз авай гуьнеда цацар незвай ламариз килигиз, ада и аскӀан кӀунтӀал са ялни акъадарна. М. В, Гьарасатдин майдандал.

*   ял кваз хьун гл., ник никай масадбуруз къалур тийиз са никай-квекай ятӀани хъел кваз хьун.

*   ял кьун гл., ни кисна акъвазун. Виридан, виридалайни Херхеман вил ЦӀелхемахъ вуч гьайбат аватӀа лугьуз, ял кьунвай. С. Ярагъви ашукь Уьзден.

* ял тур цел хьиз нар. 1) якӀа-чӀарчӀе аваз. Вичин паб, ял тур цел хьиз, авуна, зун кьурурзава. М. Б. Спелар. 2) хъел кваз.

* ял ягъун гл., ни галатнавай гьалдай акъатун патал кӀвалахдивай, физвай рекьивай са тӀимил вахтунда акъвазун. Ибур фена, фена, эхир са баябан чуьлдиз акъатна, ял ягъиз ацукьна. Ф. КӀватӀаш. Вахт-вахтунда жагъидач тӀуьн, Са вил ахвар, я ял ягъун. А. Ф. Дяве. - Чан хва, Мурад, мугьман галатнава жеди, кӀвализ хутах, адав ял ягъиз тур. Зун герек ксар акваз фида, - лагьана бубади хцел тапшурмишна. А. И. Къиргъин. Пуд юкъуз Гьуьсейнали-хандин суфрадихъ ял ягъайдалай кьулухъ, вичин кьушундин кьиле аваз, Надир-шагь Самурдилай элячӀна Гили хуьр галайнихъ фена. З. Р. Гьажи Давуд. Ял язава, хьана галат, Хъша, чи рак ахъай, шаир. Х. Х. Яргъай-яргъай... Зун фена, амма завай ял ягъиз хьанач. Н. М. Къизилдин хтар. - КӀус са герен акъваз хъия, са гъвечӀи ял ягъа жуваз, ахпа алад, - лагьана... М. В. Гьарасатдин майдандал.. « Ял ягъна хъфизвай урусар я», - жува-жуваз тестикьна за. М. Б. Зун кьенвач,

* ял ядай югъ сущ. къуллугъдик квайбуру гьафтедин йикъарикай кӀвалах тийидай югъ. Ял ядай йикъан экуьнахъ поезд вутӀ-вутӀ авуна Махачкъаладин вокзалдал акъвазна. З. Э. Муькъвел гелер. Синоним: выходной.

* ял ялтахъ (ялцихъ) текъвез нар. четинвилелди нефес къачуз. Ял ялтахъ текъвез, ам, кулал чӀулав халичани алаз, хва яшамиш жезвай кӀвалерин кьуд лагьай мертебадиз хкаж хьана. Ж. Гь. Хтулдиз халича. кваз. Синоним: нефес нефесдихъ текъвез.