Поиск по словарям.

Endirmək (ing. Rcd) - informasiya texnologiyaları sahəsində hər hansı internetdə mövcud olan bir sistemdən məlumatın və ya faylın internet yükləməsi vasitəsilə kompyuterə köçürülməsidir.

İstintaq və ya dindirmə yaxud dindirilmə — zəruri məlumatlar əldə etmək məqsədi ilə hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları, hərbi personal və kəşfiyyat orqanları tərəfindən geniş şəkildə istifadə olunur. Dindirmənin həyata keçirilməsi zamanı müxtəlif üsullardan istifadə olunur.

Endirey — rus tələffüzündəki kimi Andreyevo adlandırılan qədim Enderi kəndi tarixən Aksay tərkilərinə (tərki şamxal kimi şöhrətli hakim titulu olub "bəy", "xan" deməkdir. Məşhur Tarkovskilər soyunun ulu babaları bu yerlərin sahibi, hakimi olmuşlar) məxsus idi. Kənd Ak Taş çayı üzərində Xasavyurtdan azca aralıda yerləşir. Övliya Çələbi Enderi kəndiylə bağlı öz "Səyahətnaməsi"ndə yazırdı: "Ak taş kənarında Enderi əşirətinin otlaqları uzanırdı". == Əhalinin etnik tərkibi == Kəndin yerli əhalisi türk xalqlarından olan (qıpçaq qoluna mənsub) qumuqlar olmuşlar. Müqtədir araşdırmacılarımızdan olan prof. Dr. Ahmet Caferoğlunun göstərdiyi kimi "özünün geopolitik vəziyyəti üzündən ölkələri VII yüzillikdən etibarən Xəzər dövləti hüdudları içərisinə alınmış və Oğuz-Qıpçaq türk boylarının burada qaynayıb qarışması nəticəsində bir türk uruğu kimi təşəkkül etmiş kumuklar şimali-şərqi Qafqaz ilə Xəzər dənizinin qərb sahillərində, Azərbaycan sərhədlərindən şimala doğru uzanan ərazidə yaşayırlar. Ardınca mərhum Caferoğlunun təsvir etdiyi kimi, kumuklar toplu halda Dağıstan MR-ə daxil olan Xasavyurt, Babayurt, Kızılyurt, Buynak, Qayakənd, Qaytaq əyalətlərində yaşamaqla yanaşı, ayrıca Mahaç Qala, İzberbaş, Dərbənd şəhərlərində və dağınıq halda Çeçenistanda, Qərbi Osetiya kəndlərində yaşayırlar. == Xasay xan Usmiyev == Azərbaycan tarixində müəyyən yer tutan Xasay xan Usmiyev bu kənddəndir.

Çekdirmə və ya Çekdirme — türkmənlərin milli yeməklərindən biri. Bu Yemək qazanda bişirilir. Hazırlanması üçün düyü, quzu əti, dövmə pomidor və soğan, yağ, su, duz və istiot istifadə olunur. Xırda-xırda doğranmış soğanları qovurduqdan sonra xırda doğranmış ətləri qızardırlar, sonra dövmə pomidor əlavə edirlər. Sonra suyu əlavə edib əti qaynamağa buraxırlar. Sonra su ilə örtülməli olan düyü tökürlər. İstiliyi azaldırlar və düyü bişənə qədər yeməki tərk edirlər.

Çadır seçdirmə (ing. marquee select) — qrafik istifadəçi interfeysində (GUI): birdən çox obyektin bir dəfəyə seçdirilməsi üsulu. Termin öz adını qırıq-qırıq cizgilərdən (qarışqalardan) ibarət məhdudlaşdırıcı çərçivəni bildirən canlandırılmış effektdən götürüb; bu effektdən teatr çadırlarında istifadə olunurdu. Obyektləri çadır seçdirməsi üsulu ilə seçdirmək üçün öncə siçanın göstəricisini obyektlər qrupunun sol yuxarı küncünə aparmaq, sonra siçanın sol düyməsini basıb saxlamaqla göstəricini qrupun sağ aşağı küncünə doğru diaqonal boyunca hərəkət etdirmək, və nəhayət, "çadır" bütün obyektləri əhatə etdikdən sonra siçanın düyməsini buraxmaq lazımdır. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

Falsifikasiya ilə qarışdırılmamalıdır. Falsifikasiya edilmə (ifadənin əsaslı şəkildə falsifikasiya edilməsi, Popper meyarı) — elmi olması iddia edən empirik və ya digər nəzəriyyənin elmilik meyarı. 1935-ci ildə Karl Popper tərəfindən tərtib edilmişdir . Nəzəriyyə Popperin meyarına cavab verir (bu meyarın sınağı ilə bağlı saxtalaşdırıla bilər və müvafiq olaraq elmidir), əgər onun eksperimental və ya digər təkzibi ehtimalı varsa. Bu meyara görə, ifadələr və ya ifadələr sistemi yalnız təcrübə ilə toqquşma qabiliyyətinə malik olduqda, daha dəqiq desək, sistematik şəkildə yoxlanıla bilsə, yəni sınaqlara məruz qalarsa, empirik dünya haqqında təkzib edilən məlumat ehtiva edir. Başqa sözlə, Popperin meyarına görə: elmi nəzəriyyə əsaslı şəkildə təkzibedilməz ola bilməz . Beləliklə, bu doktrinaya görə, “demarkasiya” deyilən problem, yəni elmi biliyin qeyri-elmi biliklərdən ayrılması problemi həll olunur . Falsifikasiya edilmə prinsipi verifikasiya prinsipinin əksidir: fərziyyəni yoxlayarkən tədqiqatçı onu təsdiqləyən nümunələr axtarır, falsifikasiya prinsipi isə əskinə onu təkzib edən nümunələri.

Fila (ing. Philae lander) — kometə endirilmək üçün nəzərdə tutulan aparat. Aparat Avropa Kosmik Agentliyi tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Fila "Rozetta" kosmik aparatında yerləşdirilmiş və 67P/Churyumov–Gerasimenko kometinin tədqiq edilməsi məqsədilə 2 mart 2004-cü ildə kosmosa buraxılmışdır. == Eniş == "Fila"nın və "Rozetta"dan ayrılması 12 noyabr 2014-cü il, saat 09:35-də UTC baş verdi. Bundan sonra 7 saatlıq kometin səthinə enmə başladı. Enmə planlaşdırılmamış rejimdə oldu. 15:34-dən UTC 17:32-ə qədər UTC üç toxunma və onların arasında iki sırayış ilə baş verdi. Yerə bu haqda siqnal yarım saata çatdı. Bu tarixdə ilk kometə enmə hadisəsidir.

Çarmıxdan endirilmə (it. Deposizione Borghese) — İntibah dövrü İtaliya rəssamı Rafael Santinin 1507-ci ildə yağlı boya ilə işlədiyi əsər. Əsər Rafael Santinin Florensiya dövrünə aid edilir. "Çarmıxdan endirilmə" əsəri hal-hazırda İtaliyada Roma şəhərində saxlanılır.

Ölmüş elan edilmə — hər hansı bir şəxsin ölümü ilə bağlı birbaşa sübutun olmadığı (ona aid cəsədin, qalıqların, sümüklərin və s. tapılmadığı və ya qalmadığı) hallarda onun hüquqi baxımdan ölmüş elan edilməsidir. Beynəlxalq terminologiya olaraq əsasən "ölüm prezumpsiyası" kimi işlədilsə də bu cür ifadə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində istifadə olunmur. == Azərbaycan qanunvericiliyində mahiyyəti == Anlayışın mahiyyətinə uyğun müddəalar Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsində əks olunmuşdur: === Maddə 41. Fiziki şəxsin ölmüş elan edilməsi === 41.1. Əgər şəxsin yaşayış yerində onun harada olması barədə beş il ərzində məlumat olmazsa, habelə o, ölüm təhlükəsi törədən və ya hansısa bədbəxt hadisədən həlak olduğunu güman etməyə əsas verən şəraitdə xəbərsiz itkin düşərsə və ondan altı ay ərzində xəbər çıxmazsa, o, məhkəmə qaydasında ölmüş elan edilə bilər. 41.2. Hərbi əməliyyatlarla əlaqədar xəbərsiz itkin düşmüş hərbi qulluqçu və ya digər şəxs hərbi əməliyyatların qurtardığı gündən azı iki il keçdikdən sonra məhkəmə qaydasında ölmüş elan edilə bilər. 41.3. Şəxsin ölmüş elan edilməsi haqqında məhkəmə qərarının qanuni qüvvəyə mindiyi gün onun ölüm günü sayılır.

Ədirnə (türk. Edirne; əvvəllər Adrianopol; yun. Αδριανούπολις) — Şərqi Trakiyada, Türkiyənin şimal-qərbində, Yunanıstan və Bolqarıstan sərhədlərinə yaxın şəhər. Ədirnə ilinin mərkəzidir. Konstantinopol (İstanbul) Osmanlı imperiyasının yeni paytaxtı olduqdan əvvəl, 1365-ci ildən 1453-cü ilə qədər, imperiyanın paytaxtı olmuşdur. Bir yəhudi icması da bu şəhərdə var. Şəhərin ilk adı "Adrianopolis" olmuşdur. Roma imperatoru Adrianın şərəfinə bu cür adlandırılmışdır. == Qardaş şəhərlər == Yambol Prizren Aleksandropolis == Ədirnədə idman == Qırxpınar Yağlı Gürəşləri bu şəhərdə təşkil edilməkdədir. Ədirnənin köklü klubu Ədirnəspor bu şəhərdə öz ev oyunlarını keçirməkdədir.

Ədirnə (türk. Edirne; əvvəllər Adrianopol; yun. Αδριανούπολις) — Şərqi Trakiyada, Türkiyənin şimal-qərbində, Yunanıstan və Bolqarıstan sərhədlərinə yaxın şəhər. Ədirnə ilinin mərkəzidir. Konstantinopol (İstanbul) Osmanlı imperiyasının yeni paytaxtı olduqdan əvvəl, 1365-ci ildən 1453-cü ilə qədər, imperiyanın paytaxtı olmuşdur. Bir yəhudi icması da bu şəhərdə var. Şəhərin ilk adı "Adrianopolis" olmuşdur. Roma imperatoru Adrianın şərəfinə bu cür adlandırılmışdır. == Qardaş şəhərlər == Yambol Prizren Aleksandropolis == Ədirnədə idman == Qırxpınar Yağlı Gürəşləri bu şəhərdə təşkil edilməkdədir. Ədirnənin köklü klubu Ədirnəspor bu şəhərdə öz ev oyunlarını keçirməkdədir.

Əndişə(fars. انديشه‎) — İranın Tehran ostanının Şəhriyar şəhristanının Mərkəzi bəxşində yeni şəhər. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 75,596 nəfər və 19,945 ailədən ibarət idi.

Amblyseius indirae (lat. Amblyseius indirae) — phytoseiidae fəsiləsinin amblyseius cinsinə aid heyvan növü. == İstinadlar == Amblyseius indirae Catalogue of Life saytında Mites GSDs: PhytoseiidBase.

Aparatla əyrimə – müxtəlif uzunluqlu liflərdən və ya lif qalıqlarından böyük xətti sıxlığa malik qalın xovlu yun və qarışıq iplik hazırlamaq üçün aparılan proses. İplik almaq üçün darama aparatında daranmış lif layı aparatın eni boyunca zolaqlara ayrılır, sonra zolaqlar eşilərək sıxlaşdırılır və ilkin iplik əmələ gətirir. Halqalı əyirmə maşınlarında ilkin iplikdən iplik alınır. Yunəyirmə prosesində Aparatla əyirmə mahud əyirməsi də adlanır.

Ədirnə Sarayı ya da Saray-ı Cədid-i Amirə (Yeni Saray) — Ədirnədəki Osmanlı saraylarından biridir. İstanbuldakı Topqapı Sarayından sonra Osmanlının ən böyük sarayı idi. Günümüzə yalnızca çox kiçik bir hissəsi gəlib çatmışdır. Şəhər mərkəzindən uzaq, Tunca çayının qərbində, geniş meşə sahəsində yerləşən saray təqribən 3 milyon m² ərazini tutur. 5 əsas meydan və bu meydan içində yerləşən tikililərdən ibarətdir. İçində bir saray bağçası vardı. Keçmişdə sarayın yerləşdiyi Sarayiçi bölgəsi, günümüzdə Qırxpınar güləşlərinin keçirildiyi sahədir. İnşasına II Murad dönəmində başlanılmış, II Mehmed zamanında Memar Şəhabəddin tərəfindən tamamlanmışdır. Ən zamanı IV Mehmedin səltənət dönəmidir. Bu illərdə sarayın içinə yeni köşk, qəsr, çeşmə və hovuzlar tikilmişdir.

Ədirnə ili — Türkiyədə il. Türkiyənin Mərmərə regionunun Trakya bölgəsində, Türkiyənin Avropa hissəsində Yunanıstan və Bolqarıstanla sərhəddə yerləşir. Şərqdə Kırklareli, Təkirdağ, cənubda Çanaqqala və Egey dənizi, qərbdə Evros (Yunanıstan), şimalda isə Haskovo (Bolqarıstan) ilə əhatələnmişdir. == Etimologiyası == Ədirnənin ən qədim xalqı Traklardır. Onlar Meriç və Tunca çaylarının birləşdiyi bölgədə bir kənd saldılar. Kəndin adı Odris (Odrisia) idi. Makedoniyalı İsgəndərin dövründə kəndinin adı dəyişdirilərək Odrestia (Odrestas) olaraq dəyişdirilmişdir. II əsrdə Roma imperatoru Adrianın (117-138) Orestia qəsəbəsinin stratejik əhəmiyyətinə görə şəhər statusu verildi və təmir işləri aparıldı. Adrianın şərəfinə şəhərin adı dəyişdirilərək Adrianopolis adlandırıldı. Daha sonralar şəhərin adı Adrianopol olaraq formalaşmağa başladı.

Ədirnə sülh müqaviləsi və ya Adrianapol sülh müqaviləsi — 14 sentyabr tarixində Osmanlı imperiyası və Rusiya imperiyası arasında Ədirnə şəhərində imzalanmış müqavilədir. Rusiya-Osmanlı müharibəsini (1828–1829) sona çatdırmışdır. Bu müqavilə ilə Yunanıstan müstəqilliyini qazanmışdır. == Arxa plan == Rusiya Osmanlı sultanı II Mahmudun Navarin dəniz döyüşündə Osmanlı donanmasının yandırılması ilə nəticələnən hadisələrə görə müharibə təzminatı istəməsindən sonra ona müharibə elan etdi. II Mahmud bu arada Yeniçəri Ocağını ləğv etmiş, yerinə Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı yeni hərbi təşkilat qurmuşdu. Təşkilatlanmasını hələ tamamlaya bilməmiş olan bu ordu rus qüvvələri qarşısında güc göstərə bilmədi. Valaxiya və Moldaviyanı işğal edən ruslar Dunaya qədər endilər. Balkanları aşan Rusiya qərbdə Ədirnə, şərqdə isə Ərzuruma qədər irəlilədi. == Müqavilə == 10 (22) avqust 1829-cu ildə Osmanlı sultanı II Mahmud Rusiya tərəfinin şərtləri əsasında təcili danışıqlara başlamaq haqqında qərar qəbul etdi. Rusiya tərəfi ilkin sülh şərtlərinə əlavə olaraq Qarsın, Axaltsixin və Axalkalakinin də Rusiyaya güzəştə gedilməsini tələb etdi.

Ədirnə vilayəti — Osmanlı İmperiyası tərkibində, 1867–1922–ci illərdə mövcud olmuş I dərəcəli inzibati–ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Ədirnə şəhəri idi.

Əndizə (fars. انديزه‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Piranşəhr şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 876 nəfər yaşayır (139 ailə).

Ədirnə Arxeologiya və Etnoqrafiya Muzeyi (türk. Edirne Müzesi) — Ədirnənin mərkəzində, Qədir Paşa Məktəb küçəsində, Səlimiyə məscidinin şərq qapısından 50 metr məsafədə, Osmanlı dövrünə aid məzar daşlarının sərgiləndiyi muzey. == Tarixi == Ədirnədəki ilk muzey 1925-ci ildə Mustafa Kamal Atatürkün göstərişi ilə Səlimiyə məscidi Dar-ül Hadis mədrəsəsində Rıfat Osman, Arif Dağdevirən və Nəcmi İyə tərəfindən təsis edilib. Muzey arxeologiya muzeyi kimi tanınsa da, muzeydə qiymətli etnoqrafik əsərlər və qəbir daşları da qorunur. Osmanlı imperiyasının təxminən 94 il paytaxtı olmuş Ədirnə və saray xalq sənətinə də təsir edərək şəhərə etnoqrafik zənginlik qatmışdır. Bu səbəbdən də ikinci muzeyə ehtiyac duyuldu və Səlimiyə məscidinin həyətində yerləşən Dar-üs Sıbyan mədrəsəsi Trakya Baş Müfəttişi Kazım Dirikin rəhbərlik etdiyi "Ədirnə və Ətraf əraziləri Sevənlər qurumu" tərəfindən bərpa edildi. "Etnoqrafiya" adı altında təmir edilmiş yeni bölməsi 25 noyabr 1936-cı ildə açıldı. Ankara Etnoqrafiya Muzeyi və Topkapı Saray Muzeyindən bəzi qiymətli əsərlər gətirilərək muzeydə saxlanılır. Eksponatların sayının çoxalması, Səlimiyə məscidinin Dar-ül Kürra mədrəsəsinin də həmin qurum tərəfindən təmir edilməsi ehtiyacını doğurdu və “Diyarşünaslıq muzeyi” kimi təşkil edildi. Muzeylərdəki qiymətli eksponatların əksəriyyəti İkinci Dünya müharibəsi zamanı şəhərə ola biləcək mümkün hücumlara qarşı İstanbul və Anadolu muzeylərinə köçürülmüşdü.

Təndirdə qızarldılmış cücə (toyuq) Azərbaycan və Hindistan mətbəxlərinə aid olan dadlı yeməklərdən biridir. == Tərkibi == Cücə - 200q. Xama – 10q. Limon – 15q. Pomidor - 50q. Baş soğan – 30q. Keşniş – 25q. Cəfəri – 25q. İstiot – zövqə görə. Duz – zövqə görə.

Təndirdə qızardılmış kütüm — Azərbaycanın milli yeməyi. Azərbaycanın cənub bölgələrində daha çox bişirilir. Süfrəyə narşərab və ya limon suyu ilə verilir. == Tərkibi == Kütüm balığı – 250 q. Pomidor – 50 q. Xiyar – 50 q. Baş soğan – 30 q. Keşniş – 15 q. Narşərab – 15 q. İstiot – zövqə görə.

Endre Adi (mac. Ady András Endre; 22 noyabr 1877[…] – 27 yanvar 1919[…], Budapeşt) — Macar şairi və jurnalisti. Bir çoxları tərəfindən 20-ci əsr Macarıstan poeziyanın dahilərindən hesab olunan Endre Adi sosial tərəqqiyə və inkişafa olan inamına, eləcə də, müasir Avropa təcrübəsinin fundamental dəyərlərini öz poeziyasında geniş şəkildə tətbiq etməsinə görə tanınır: sevgi, müvəqqətilik, iman, fərdi və vətənpərvərlik. == Həyatı == Endre Adi 1877-ci ildə Silaq medyesinin Keyaş rayonunda (o dövrdə Avstriya-Macarıstanın bir hissəsi idi; indi macar dilində Keyaş və rumın dilində Adi Endre adlanan və Rumıniyanın Satu-Mare medyesində yerləşən kənddir) anadan olmuşdur. Yoxsul kalvinist ailəsinə mənsub idi. Ailənin ikinci övladı idi. İlona adlı böyük bacısı gənc yaşlarında vəfat etmişdi. Yazıçı və şair olan Marişka Adi onun bacısı qızı idi. 1892-1896-cı illərdə Zaleuda Kalvinist kollecində oxudu. 1896-cı ilin 22 martında Szilágy qəzetində ilk poeması olan Zaleu əsərini nəşr etdirdi.

Ədirnə hadisələri (Türkcə: Edirne Vak‘ası) — 1703-cü ildə Şeyxülislam Feyzullah Əfəndinin ölümü, II Mustafanın taxtdan endirilməsi və III Əhmədin cülusu ilə nəticələnən ayaqlanma. İstanbuldan hərəkət edən inqilabi ordunun Ədirnədəki II Mustafanı taxtdan endirməsi ilə nəticələnən bu hadisə Osmanlı tarixində Ədirnə hadisələri adlanır. Ancaq hadisələrin baş qəhrəmanı hesab olunan Feyzullah Əfəndi səbəbi ilə bu hadisələr Feyzullah Əfəndi hadisələri də adlanır. == Üsyanın səbəbləri == Vyana mühasirəsindəki məğlubiyyətin ardından Osmanlıların düşdüyü siyasi, iqtisadi və sosial çalxantıların da təsiriylə meydana gələn bu hadisənin əsas səbəbi, dövrün padşahı II Mustafa üzərində olduqca güclü təsiri olan Şeyxülislam Seyid Feyzullah Əfəndinin dövlət işlərinə olan müdaxiləsi olmuşdur. Xüsusilə dövlət strukturundakı yüksək mövqelərə öz adamlarını gətirən Feyzullah Əfəndinin əleyhdarları getdikcə artmaqda idi. Bu müxalif qrupun başında isə illərdir sədarət növbəsini gözləyən ikinci vəzir Kürəkən Həsən Paşa ilə Zöhrablı Əhməd Paşa, Qaçaq Həsən Paşa və yeniçəri ağası Çalıq Əhməd ağa dayanırdı. Üsyann arxa planında isə həmişəki kimi üləma zümrəsi yer alırdı. Buna səbəb isə İstanbul qazılığı ilə Rumeli və Anadolu başqazılığı vəzifələrinin şeyxülislamın oğlanları tərəfindən zəbt olunması və bu səbəbdən vəzifə təyinatlarının gecikdirilməsi idi. Feyzullah Əfəndinin Darüssəadə ağalığı, silahdarlıq, Ədirnə saray ağası kimi önəmli vəzifələrə də öz adamlarını yerləşdirməsi saray daxilində də ona qarşı fikirləri alovlandırmışdı. == Üsyanın gedişi == O əsnada Sultan II Mustafanın Ədirnə və yaxınlığında ova çıxması və uzun müddətdir ki, dövlət idarəsinin Ədirnəyə köçürülməsi iqtisadi çalxantının da təsiriylə İstanbul əhalisi də narazı qrupa qatıldı.

== Məzmun == Filmdə Lütfiyar İmanov "Vətən", "Bakı neftçiləri", Yalçın Rzazadə "Bakı, sabahın xeyir!", L.Şəripova "Gözəllik gülüstanı", Elmira Rəhimova "Xeyirxah adamlar", C.Əliyev "Azərbaycan gözəli" və "Dənizə baxıram" mahnılarını ifa edir, tamaşaçıların gözləri önündən Azərbaycanın gözəl mənzərələri gəlib keçir.