Поиск по словарям.

Siyasi siyahı, partiya siyahısı və ya seçki siyahısı — adətən proporsional və ya qarışıq seçki sistemlərində, eyni zamanda bəzi çoxluqlu seçki sistemlərində olan seçki üçün namizədlər qrupu. Seçki siyahısı siyasi partiya tərəfindən qeydə alınır və ya müstəqil namizədlər qrupunu təşkil edilir. Siyahılar açıq ola bilər, bu halda seçicilər qalib namizədlərin reytinqinə müəyyən təsir göstərə bilər. Bu həmçinin, qapalı ola bilər ki, bu halda namizədlərin sırası siyahının qeydiyyatı zamanı müəyyən edilir. == Əvəzedici siyahılar == Seçilmiş nümayəndə öz yerini tərk edən zaman proporsional nümayəndəlik siyahı sistemindəki təsadüfi vakansiya adətən yerini tərk etmiş nümayəndənin siyahısında daha seçilməmiş ən yüksək səviyyəli namizəd tərəfindən doldurulur. Şəxsi və ya partiya-strateji səbəblərə görə, bu şəxs yerini aşağı səviyyəli həmkarına verməyi seçə bilər. Əvəzedici siyahılar bəzən tək ötürülə bilən səsli seçki sistemlərində təsadüfi vakant yerləri doldurmaq üçün istifadə olunur. Buna misal olaraq 1984-cü ildən İrlandiyada keçirilən Avropa Parlamentinə seçkiləri göstərmək olar.

Siyahı qutusu — istifadəçinin statik, çox sətirli mətn qutusunda olan siyahıdan bir və ya daha çox element seçməsinə imkan verən qrafik nəzarət elementidir.

Əlaqəli siyahı (en. linked list) – proqramlaşdırmada: verilənlər strukturunun göstəricilərlə (POINTER) bir-birinə bağlanmış bəndlərinin və ya elementlərinin siyahısı. Sadə bağlantılı siyahının hər bir bəndində bir göstərici var ki, həmin göstərici siyahının növbəti bəndinə göndərir (müraciət etdirir); ikiqat bağlantılı siyahının (DOUBLE-LINKED LIST) hər bir bəndində iki göstərici var ki, onlardan bir növbəti, o biri isə əvvəlki bəndə göndərir; dairəvi siyahıda birinci və axırıncı bəndlər əlaqəlidir. Massivlər kimi, bağlantılı siyahılardan da tez-tez siyahıların, steklərin və verilənlər növbələrinin yaradılmasında istifadə olunur. Bağlantılı siyahılar daha əlverişlidir, çünki onlarda bəndlər dinamik paylanır və bütün bəndlərin eyni tipdən olması tələb olunmur; massivlər isə, öz növbəsində, verilmiş bəndə birbaşa erişməyə imkan verir. == Həmçinin bax == Dövrün tapılması == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Aşağı açılan siyahı — kompüter elmlərində qrafik istifadəçi interfeysində istifadəçilərə verilmiş siyahıdan bir seçim etmək üçündür. Əgər aşağı açılan siyahı aktiv deyilsə, deməli o, hazırda ancaq bir seçim imkanı verir. Aktiv olduqda isə, o aşağı açıla bilın bir neçə seçim imkanı verir ki, istifadəçi bunlardan ancaq birini seçə bilər. İstifadəçi yeni seçimini etdikdə, o yenidən qeyri-aktiv formaya düşür və seçilmiş menyu göstərilir.

Bu siyahı Portuqaliyadakı şəhərlərin siyahısıdır. Portuqaliyada şəhər (Portuqal dili: cidade) əhali vəziyyəti və infrastrukturu kimi bəzi meyarlara söykənərək müəyyən məskunlaşma yerlərinə verilən şərəf bir termin olaraq istifadə edilməkdədir. 1980-ci illərdə Portuqaliyadakı əhali hərəkətləri səbəbiylə bir çox qəsəbə şəhər mərtəbəsinə keçirilmişdir və hal-hazırda 151 məskunlaşma yeri şəhər olaraq tanınmaqdadır. Portuqaliyada şəhər inzibati bir bölünmə içində iştirak etmədiyindən hər bələdiyyə (Portuqal dili: concelho) şəhər sayılmadığı kimi, bəzi bələdiyyələrdə birdən çox şəhər vardır, əhalisi az olan bələdiyyələrdə isə heç şəhər ol/tapılmamaqdadır. Yenə şəhər, Portuqaliyadakı ən kiçik inzibati vahid olan bucaq ilə də (Portuqal dili: freguesia) ekvivalent deyil. Bəzi şəhərlər birdən çox bucaqdan meydana gəldiyi kimi kiçik olan şəhərlər tək bir bucaqdan da meydana gələ bilər. Bir bələdiyyənin mərkəzi və rəsmi dairələri ümumiyyətlə o bələdiyyənin ən əhəmiyyətli şəhər ya da qəsəbəsində iştirak edər. 1910-cu ilə qədər bir yerləşəm yerinin şəhər elan edilməsi kraliyet buyruğu ilə olmaqda idi. 25 dəfə kraliyet buyruğu çıxarılaraq qəsəbələr şəhər olmuşdur. Portuqaliyaın birinci respublika dövründə bu vəzifə parlamentə verildi və bu dövrdə üç qəsəbə şəhər elan edildi.

Tərsinə çevrilmiş siyahı ( ing. inverted list ~ ru. инвертированный список ~ tr. ters çevrilmiş liste) – verilənlər yığını üçün alternativ göstəricilərin yaradılması üçün metod. Məsələn, avtomobillər haqqında məlumatların toplandığı faylda 3, 7, 19, 24 və 32 yazılarının RƏNG sahəsində “Qırmızı” qiyməti ola bilər. Tərsinə çevrilmiş siyahının (indeksin) RƏNG sahəsində 3, 7, 19, 24 və 32 nömrəli göstəricilərlə müşahidə olunan “Qırmızı” yazısı olur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası və ya qısaca Milli Şura — Azərbaycanda siyasi ittifaq. 2013-cü il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri ərəfəsində müxalif siyasətçilərin birliyi kimi yaradılmışdır. == Tarixi == 28 may 2013-cü ildə Respublika günü Novxanıda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin abidəsi önündə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətin 95 illiyi ilə əlaqədar keçirilən bayram tədbiri bitdikdən sonra bəzi siyasi qüvvələrin təmsilçiləri olan Açıq Cəmiyyət Partiyası sədri Sülhəddin Əkbər, Azərbaycan Liberal Partiyası sədri Əvəz Temirxan, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası sədri Əli Kərimli, Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası sədr muavini Bəybala Əbil, EL Hərəkatı sədri Eldar Namazov və Müsavat Partiyası sədri İsa Qəmbərin iştiraki ilə bu partiyaların rəhbərlərinin görüşü baş verib. Demokratik Qüvvələrin Milli Şurasının təsis sənədləri üzərində geniş müzakirələr aparılmışdır. Müzakirələrə telefon və Skype vasitəsilə Rüstəm İbrahimbəyov, o dönəmin Açıq Cəmiyyət Partiyası lideri Rəsul Quliyev, ALP lideri Lalə Şövkət və KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu da qatılmışlar. Məsləhətləşmələr nəticəsində Milli Şuranın təsis bəyannaməsi və tərkibi razılaşdırılmışdır. Bununla da 28 may Respublika günündə "Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası"nın yaradılması barədə qərar qəbul edilmişdir. 7 iyun 2013-cü ildə qurumun təsis yığıncağı keçirilib. Beynəlxalq təşkilatların, xarici ölkə səfirliklərinin nümayəndələrinin də iştirak etdiyi toplantıda Milli Şura təsis olunmaqla yanaşı, Rüstəm İbrahimbəyov qurumun sədri seçilib. Bəzi sənədlər qəbul edilib.

"20 Yanvar Şəhidi" fəxri adının təsis edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 31 mart 1998-ci il tarixdə fərman imzalamışdır. 29 dekabr 1998-ci ildə "20 Yanvar şəhidi" fəxri adı haqqında Əsasnamə təsdiq edilmişdir. 1990-cı il yanvarın 20-də keçmiş SSRİ silahlı qüvvələrinin Bakıya və respublikanın bir neçə rayonuna hərbi təcavüzü zamanı həlak olmuş 149 nəfərə indiyədək "20 Yanvar şəhidi" fəxri adı verilmişdir.

"Azadlıq uğrunda mübariz" fəxri adı verilmiş şəxslərin siyahısı — 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərinə və bir sıra rayonlarına keçmiş SSRİ Silahlı Qüvvələrinin basqını zamanı yüksək vətəndaşlıq nümunəsi, mərdlik və hünər göstərmiş həlak olan və yaralanan vətəndaşlara Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı ilə verilən ən yüksək fəxri adı — Azərbaycan Respublikasının "Azadlıq uğrunda mübariz" fəxri adı almış şəxslərin siyahısıdır.

Bu siyahı "Azərbaycan Bayrağı" ordeni ilə təltif edilmiş şəxsləri ehtiva edir. == 1993 == Rövşən Telman oğlu Əkbərov — 14.12.1993 Nizami İsgəndər oğlu Mirzəmmədov — 14.12.1993 Əjdər Məmməd oğlu Qurbanov — 14.12.1993 Elşad Saday oğlu Əhədov (ölümündən sonra) — 14.12.1993 Elşad Aşur oğlu Ağayev (ölümündən sonra) — 14.12.1993 Elçin Ramazan oğlu Şirinov — 14.12.1993 Şamil Əhliman oğlu Cəbrayılov — 15.12.1993 Yalçın Məmmədxan oğlu Qəhrəmanov (ölümündən sonra) — 18.12.1993 Maqsud Xankişi oğlu Daşdiyev (ölümündən sonra) — 18.12.1993 Fərhad Ramazan oğlu Yusifov (ölümündən sonra) — 18.12.1993 Siyavuş Qiyas oğlu Rüstəmov (ölümündən sonra) — 18.12.1993 Məmmədov Aqşin Eldar oğlu — 18.12.1993 Alıyev Zöhrab İbrahim oğlu — 18.12.1993 Nazim Xanlar oğlu Abdullayev — 18.12.1993 Elşən Pəhləvan oğlu Hacıyev — 18.12.1993 Feyruz Xanbala oğlu Cəlilov-15.09.1993 == 1994 == Kərim Tofiq oğlu Vəliyev — 01.01.1994 Sergey Viktoroviç Qlebov — 01.01.1994 Rasim Ağa oğlu Əkbərov — 01.01.1994 Arzu Qabil oğlu Musayev — 01.01.1994 Fikrət Seyfulla oğlu Məmmədov — 01.01.1994 Abukər Rəşid oğlu Mirzəyev — 01.01.1994 Hikmət İzzət oğlu Mirzəyev — 01.01.1994 Qələmdar Sulduz oğlu Rzayev (ölümündən sonra) — 01.01.1994 Xosrov Ramazan oğlu Mustafayev — 01.01.1994 Cabbar Həmzə oğlu Hüseynov — 04.04.1996 Sahib Əbil oğlu Aslanov — 01.01.1994 Əbülfət Vəli oğlu Əliyev — 01.01.1994 İsmayıl Musa oğlu Çəmilov — 01.01.1994 Əhməd Məcid oğlu Bıdıyev — 01.01.1994 Seymur İlyas oğlu Məmmədov (ölümündən sonra) — 01.01.1994 Cahangir İsgəndər oğlu Rüstəmov (ölümündən sonra) — 05.04.1994 Rizvan Məhərrəm oğlu Pirnəzərov (ölümündən sonra) — 13.06.1994 Arzu Həmid oğlu Sadıqov (ölümündən sonra) — 20.06.1994 Cahangir Əli oğlu Əliyev — 20.06.1994 Çingiz Cavan oğlu Əliyev — 20.06.1994 Əli Rəşid oğlu Hidayətov — 20.06.1994 Vaqif Cəlal oğlu Cabbarov — 20.06.1994 Qurban Möylə oğlu Əhmədov — 20.06.1994 Murad Əhməd oğlu Muradov — 20.06.1994 Vaqif Firudin oğlu Xudiyev (ölümündən sonra) — 20.06.1994 Rafiq Tofiq oğlu Quliyev — 20.06.1994 Məmməd Ağalar oğlu Nağıyev — 20.06.1994 Ağamir Əzizxan oğlu Sultanov — 20.06.1994 Valeh Vaqif oğlu Cabbarov — 20.06.1994 Rövşən Məhəmməd oğlu Ağayev (ölümündən sonra) — 20.06.1994 Əhməd Suliddin oğlu Mehbalıyev (ölümündən sonra) — 25.06.1994 Məhərrəm Məcnun oğlu Seyidov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Rauf Qəribxan oğlu Quliyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Bayram Şirin oğlu Məmmədov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Natiq Kamal oğlu Süleymanov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Anar Rasim oğlu Əliyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Xəqani Xanıbəy oğlu Rüstəmov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Sabir Ağa oğlu Hüseynov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Ülfət Ələkbər oğlu Kərimov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Məharət Kamil oğlu Məmmədov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Hamlet İsax oğlu Həsənov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Əhliman Məstəli oğlu Nəzərov — 16.09.1994 Adil Əmrah oğlu Rüstəmov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Şahin Mehdi oğlu Vahabzadə (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Firudin Əlibala oğlu Dəmirov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Anar Akif oğlu Əliyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Məmmədyar Səfəralı oğlu Fərzəliyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Anatoli Alekseyeviç Jeleznov — 16.09.1994 Eldar Əsgər oğlu Ağayev — 16.09.1994 Elxan Balağa oğlu Bağırov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 İbrahim Abbas oğlu İbrahimov — 16.09.1994 Yaşar Çələbi oğlu Məmmədzadə (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Vüqar Rüstəm oğlu Qurbanov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Tahir Ağakişi oğlu İslamov — 16.09.1994 Taleh Soltan oğlu Nəcəfov — 16.09.1994 Ceyhun Məmməd oğlu Nuriyev — 16.09.1994 Ədalət Sabir oğlu Paşayev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Arif Hacıbəy oğlu Tahirov — 16.09.1994 Rəşid Əhmədoviç Məmmədov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Elnur Yaşar oğlu Hüseynov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Mirsahib Məcid oğlu Alıyev — 16.09.1994 Etibar Əmiraslan oğlu Əmiraslanov — 16.09.1994 Vilayət Əsgər oğlu Əsgərov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Sevindik Baba oğlu İsmayılov — 16.09.1994 Rüfət Həsənağa oğlu Abdullayev — 16.09.1994 Bəhruz Allahverdi oğlu Nuriyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 İrşad Cəfər oğlu Həsənquliyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Daşqın Qonsur oğlu Əhmədov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Baloğlan Süleyman oğlu Süleymanov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Bakir Əliqulu oğlu Quliyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 İlham Əyyub oğlu Azadov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Elmidar Əli oğlu Vəliyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Babaverdi Dəmir oğlu Dəmirov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Habil Mikayıl oğlu Əliyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Əkrəm Ərşad oğlu İsmayılov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Ceyhun Aqil oğlu Səlimov (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Maarif Yaqub oğlu Haqverdiyev (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Qaratel Şəmi qızı Hacımahmudova (ölümündən sonra) — 16.09.1994 Fəxrəddin Mövsüm oğlu Cəbrayılov — 05.10.1994 Mehman Əmirxan oğlu Səlimov — 05.10.1994 Rəfail Ağa oğlu Əkbərov — 05.10.1994 Xosrov Ramazan oğlu Mustafayev — 05.10.1994 Ramiz Yaşar oğlu Əsgərov — 05.10.1994 Çingiz Hacıməmməd oğlu Hacıməmmədov — 05.10.1994 Niyaməddin Ələsgər oğlu Səlimov — 05.10.1994 Fuad Arif oğlu Məmmədov — 05.10.1994 Namiq Cəbrayıl oğlu Ələsgərov — 05.10.1994 Mixail Vasilyeviç Qridasov — 09.10.1994 Mehdi İmdad oğlu Mehdiyev — 09.10.1994 Telman Əliməmməd oğlu Haqverdiyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Ramiz Hüseyn oğlu Abbasov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Rasim Fəxrəddin oğlu Abbasov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Eldar Səftər oğlu Məmmədov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Faiq Həmzəağa oğlu Məmmədov — 09.10.1994 Oleq İvanoviç Pakin — 09.10.1994 Şahid Mamaş oğlu Həbibullayev — 09.10.1994 Elsevər Sabir oğlu Hüseynov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Feyruz Xanbala oğlu Cəlilov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Oqtay Balay oğlu Cəfərov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Aydın Əlibala oğlu Abdullayev — 09.10.1994 Eynulla Cahan oğlu Bağırov — 09.10.1994 İlqar Əbdülhəmid oğlu Quliyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Nəriman Vilayət oğlu Zeynalov — 09.10.1994 Sərhəd Pirsəmalı oğlu Zöhrabbəyov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Adil Tapdıq oğlu İmanov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Anton Stanislavoviç Yermakov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Elxan Bayandur oğlu Yusifov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Valeri İvanoviç Merkulov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Rövşən Sabir oğlu Nəbiyev — 09.10.1994 Azər Bayram oğlu Niftəliyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Ağaqulu Xankişi oğlu Xankişiyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Qahir Qüdrət oğlu Hüseynov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Məhərrəm Məhərrəm oğlu Babayev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Mehman Mail oğlu Bəkirov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Firuz Sabir oğlu Mehdiyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Maarif Dursun oğlu Nuriyev — 09.10.1994 Dostəli Əhməd oğlu Hacıyev — 09.10.1994 Eldar Əhməd oğlu Hümbətov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Pərviz Sovet oğlu Şükürov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Nazim Abış oğlu Qənbərov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 İlqar Ağa oğlu Zülfüqarov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Rasim Rasimoviç Mustafin (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Abdulla Rəhim oğlu Rəhimov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Yaşar Kərəm oğlu Rəhimov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Balakişi Rəhman oğlu Hüseynov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Müşfiq Sabir oğlu Məmmədov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Məleykə Əhməd qızı Əhmədova — 09.10.1994 Cəmil Məhərrəm oğlu Əliyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Qabil Oruc oğlu Süleymanov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 İbad Mövsüm oğlu Hüseynov — 09.10.1994 Həsənqulu Qaçay oğlu Qasımov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Cəlil Tarif oğlu Cəlilov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Oqtay Əli oğlu Vəliyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Fərman Telman oğlu Qurbanov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Azay Saday oğlu Kazımov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Sabir Kamil oğlu Fətəliyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Rövşən Saleh oğlu Camalov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Əli Baba oğlu Abbasov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Allahverdi Kamran oğlu Qənbərov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Fariz Şəmistan oğlu Ələkbərov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Vasif Bəymirzə oğlu Əliyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 İlqar Əlipənah oğlu Kişiyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Müşfiq Mustafa oğlu Mirzəyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Natiq Telman oğlu Novruzov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Zakir Qasım oğlu Rüstəmov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Altay Vaqif oğlu Sarıkişiyev (ölümündən sonra) — 09.10.1994 İlyas Vaqif oğlu Cabbarov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Cəbrayıl Nuşirəvan oğlu Cəbrayılov (ölümündən sonra) — 09.10.1994 Tahir Ərrəhman oğlu Bədəlov (ölümündən sonra) — 11.12.1994 == 1995 == Şair Ramaldan oğlu Ramaldanov — 15.01.1995 Vahid Osmanhacı oğlu Osmanov — 15.01.1995 Sultan Orduxan oğlu Bəndəliyev — 15.01.1995 Şaiq Xəlil oğlu Abdullayev — 15.01.1995 Malik Yaşar oğlu Bayramov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Alim Qəzənfər oğlu Əliyev — 15.01.1995 Əli Yəhya oğlu Camalov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Himayət Yəhya oğlu Qubadov — 15.01.1995 Qulu Əyyub oğlu Quliyev (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Bəhlul Mikayıl oğlu İsmayılov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 İntiqam Həsən oğlu Camaləddinov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Samir Vaqif oğlu Cəfərov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Vəzir Əli oğlu Əliyev (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Vüqar Yusif oğlu Məmmədov — 15.01.1995 İsrafil Çapay oğlu Əliyev — 15.01.1995 Aydın Mahmud oğlu Manerov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Baxşeyiş Abbas oğlu Hətəmov — 15.01.1995 Fizuli İnqilab oğlu Hüseynov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Nağı Novruz oğlu İmanov — 15.01.1995 Mehbalı Məhərrəm oğlu Zeynalabdıyev (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Surxay Tapdıq oğlu Məhərrəmov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Zeyqəm Məhəmməd oğlu Aslanov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Zəfər Ramazan oğlu Murtuzəliyev (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Tofiq Nəbi oğlu Ruşanov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Əlibala Ələsgər oğlu Zəgəryəyev (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Oleq Vladimiroviç Dimitrenko (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Rövşən Səfərağa oğlu Cəfərov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Tahir Gülməmməd oğlu Babayev (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Vəzir Agid oğlu Nadirov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Mikayıl Bahadur oğlu Səlimov (ölümündən sonra) — 15.01.1995 Elmira Səttar qızı Rəsulova — 08.03.1995 Səfər Axundbala oğlu Əbiyev — 04.04.1995 Nəcməddin Hüseyn oğlu Sadıkov — 04.04.1995 Eyvaz Məmməd oğlu Cəfərov — 04.04.1995 İvan Mitrofanoviç Kovalyov — 04.04.1995 Şair Ramaldan oğlu Ramaldanov — 04.04.1995 Emin İmran oğlu Əliyev — 04.04.1995 Rövşən Telman oğlu Əkbərov — 04.04.1995 Ələmdar Mikayıl oğlu Süleymanov — 04.04.1995 Vüqar Məmmədhüseyn oğlu Məmmədov — 04.04.1995 Vadim Gennadyeviç Lobaçyov — 04.04.1995 Maqsud Həsən oğlu Əhədov — 04.04.1995 Müşfiq Səfər oğlu Məmmədov — 04.04.1995 Vəfadar Ramazan oğlu Babaverdiyev — 04.04.1995 Daşqın Tofiq oğlu Bənnayev — 04.04.1995 Ədalət Əmiraslan oğlu Mürsəliyev — 04.04.1995 Roman Vladimiroviç Filonov — 04.04.1995 Həsən Nəbi oğlu Atakişiyev — 04.04.1995 Zaur Fazil oğlu Əlimov — 04.04.1995 Nizami Kamran oğlu Bayramov — 04.04.1995 Elxan Sərxan oğlu Cabbarov — 04.04.1995 Vadim Nəsrəddin oğlu Qarayev — 04.04.1995 Elxan Hüseyn oğlu Şıxəliyev — 04.04.1995 Səxavət Ağagül oğlu Əsədov — 04.04.1995 Teymur Qəşəm oğlu İsmayılov — 04.04.1995 Tofiq Həsənağa oğlu Kazımov — 04.04.1995 Rüfət Qaçay oğlu Novruzov — 26.12.1995 Maarif Talış oğlu Əhmədov — 27.12.1995 == 1998 == Elxan Ataxan oğlu Ağayev (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Xəyal Tarverdi oğlu Allahverdiyev — 24.06.1998 Namik Yaşar oğlu Babayev (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Xətai Xeybər oğlu Baxışov — 24.06.1998 Mais Şükür oğlu Bərxudarov — 24.06.1998 Nizami Səfi oğlu Ələkbərov (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Asif Əhmədiyyə oğlu Əliyev — 24.06.1998 Telman Mövlüd oğlu Əhmədov — 24.06.1998 Fikrət Əbdülqəni oğlu İsayev — 24.06.1998 Vüqar Rzaxan oğlu Yarəhmədov (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Mehraç Məhəmməd oğlu Mahmudov (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Dinar İbrahim oğlu Mustafayev (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Elşad Arif oğlu Nağıyev (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Emin Səyyaf oğlu Orucov — 24.06.1998 Anar Üzeyir oğlu Rzayev (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Nizami Firudin oğlu Heydərov — 24.06.1998 Aqşin Əli oğlu Həsənov (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Aydın Elbəyi oğlu Hümbətov — 24.06.1998 Hüseyn Yaşar oğlu Hüseynov — 24.06.1998 Fariz Şamil oğlu Cavadov (ölümündən sonra) — 24.06.1998 Namiq Rəşid oğlu Abbasov — 24.12.1998 Namiq Azərpaşa oğlu Əliyev — 24.12.1998 Ədalət Hüseyn oğlu Əsədullayev — 24.12.1998 Fuad Eldar oğlu İskəndərov — 24.12.1998 Natəvan Mürsəl qızı Mirvətova — 24.12.1998 Adil Yusif oğlu Rəsulov — 24.12.1998 Ədalət Yaqub oğlu Abbasov — 24.12.1998 Ramiz Əmirxan oğlu Baxışov — 24.12.1998 Əsgər Ələkbər oğlu Ələkbərov — 24.12.1998 Məhərrəm Abış oğlu Əliyev — 24.12.1998 Məzahir Məhəmməd oğlu Əliyev — 24.12.1998 Oqtay Cəlil oğlu Əliyev — 24.12.1998 Ulduz Rəşid oğlu Əsgərov — 24.12.1998 Məmməd Teymurşah oğlu Hacıyev — 24.12.1998 Ələkbər Hümbət oğlu Həsənov — 24.12.1998 Qərib Murad oğlu Həsənov — 24.12.1998 Murad Qoşun oğlu Hüseynov — 24.12.1998 Heydər Əlisahab oğlu Qəmbərov — 24.12.1998 Azad Abbasqulu oğlu Məmmədov — 24.12.1998 İbrahim Qasım oğlu Talıbov — 24.12.1998 İlham Umud oğlu Umudov — 24.12.1998 Ramil İdris oğlu Usubov — 24.12.1998 Əlövsət Məzahir oğlu Abasov — 24.12.1998 Ceyhun Zülfüqar oğlu Əliyev — 24.12.1998 Eldar Hümbət oğlu Həsənov — 24.12.1998 Müqabil Cəlil oğlu Xəlilov — 24.12.1998 Rauf İsmayıl oğlu Kişiyev — 24.12.1998 Bəylər Həsən oğlu Eyyubov — 26.12.1998 Niyazi Xanbaba oğlu Hacıyev — 26.12.1998 Cəbrayıl Firidun oğlu Usubov — 26.12.1998 == 1999 == Abdullayev Gündüz Məhərrəm oğlu (ölümündən sonra) — 12.01.1999 Hüseynov Elmar Knyaz oğlu — 12.01.1999 Hüseynov Hüseyn Eldar oğlu — 12.01.1999 Kazımov Elşən Lətif oğlu — 12.01.1999 == 2002 == Vəliyev Bakir Yusif oğlu (ölümündən sonra) — 30.06.2002 == 2005 == Mahmudov Eldar Əhməd oğlu (general-leytenant) — 16.03.2005. Əsədov Hilal Mirzəli oğlu (general-mayor) — 16.03.2005 Quliyev Elçin İbrahim oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.03.2005 Quliyev Yaşar Mail oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.03.2005 Abbasov Ələkbər Qulu oğlu (mayor) — 16.03.2005 Əliyev İlqar Mustafa oğlu (mayor) — 16.03.2005 == 2006 == Qaralov Zakir Bəkir oğlu — 29.09.2006 Quliyev Etibar Möhübbət oğlu — əsgər (ölümündən sonra) — 22.06.2006 == 2008 == Adıgözəlov Şirxan Yusif oğlu — 27.09.2008. Rüstəm Usubov Sabir oğlu— 27.09.2008 Vəliyev Xanlar Rüstəm oğlu —27.09.2008 Seyidov Əziz Cəfər oğlu — 27.09.2008 Əliyev Kamran Bayram oğlu — 27.09.2008 Hacıyev Ruslan Müzəffər oğlu —27.09.2008 == 2012 == Elşad Vəli oğlu Quliyev (ölümündən sonra) — 09.04.2012 Əliyev Mübariz Əbdül oğlu (əsgər (ölümündən sonra)) — 25.06.2012. Rəhimov Sənan Hafis oğlu (əsgər (ölümündən sonra)) — 25.06.2012 Mehdiyev İlham İsmayıl oğlu — 14.08.2012 Tağıyev Rəsul Afiq oğlu – 14.08.2012 Məhərrəmov Aqşin Ramiz oğlu – 14.08.2012 == 2015 == Nəsibov Vüqar Əyyub oğlu (polis mayoru, ölümündən sonra) — 27.11.2015. Tağıyev İsmayıl Rəsul oğlu (polis serjantı, ölümündən sonra) — 27.11.2015 == 2020 == Məmmədov Araz Məmməd oğlu – general-leytenant Piriyev Heydər Kamal oğlu – general-leytenant Ağayev Zakir Samiddin oğlu – general-mayor İbrahimov Azər Oqtay oğlu – general-mayor Ağagülov Şəhriyar Etibar oğlu – polkovnik Hüseynov Aqil Eldar oğlu – polkovnik Hüseynov Anar Tofiq oğlu – polkovnik İsayev Səid Qurban oğlu – polkovnik Qafarov İlqar Saab oğlu – polkovnik Quluyev Mais İsvəndiyar oğlu – polkovnik Məhərrəmov Etibar İsmayıl oğlu – polkovnik Məmmədov Nahid Məmməd oğlu – polkovnik Mənsimov Tehran Cavid oğlu – polkovnik Nəzərov İlqar Eldar oğlu – polkovnik Rüstəmov Məzahir Vaqif oğlu – polkovnik Şahvələdov Elmar Allahverdi oğlu – polkovnik Abışov Qoşqar Hüseynbala oğlu – polkovnik-leytenant Ağayev Həmdəm Mayıl oğlu – polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Alışanov Məhəmmədəli Kamil oğlu – polkovnik-leytenant Bağırov Yaşar Yavər oğlu – polkovnik-leytenant Cümşüdov Habil Rəşid oğlu – polkovnik-leytenant Eyyubov Məmmədbağır Niftalı oğlu – polkovnik-leytenant Əhmədov Cahandar Sabir oğlu – polkovnik-leytenant Əhmədov Səid Fərhad oğlu – polkovnik-leytenant Əliyev Çingiz Arif oğlu – polkovnik-leytenant Əliyev Faiq Yusif oğlu – polkovnik-leytenant Əliyev Xəyal Aşır oğlu – polkovnik-leytenant Əliyev Saməddin Əliağa oğlu – polkovnik-leytenant Əliyev Taleh Zaman oğlu – polkovnik-leytenant Əliyev Vəli Rafiq oğlu – polkovnik-leytenant Əmrahov Yusif Umud oğlu – polkovnik-leytenant Hacıyev Məhəmmədəli Oktay oğlu – polkovnik-leytenant Həsənov Vasif Telman oğlu – polkovnik-leytenant Hüseynov Sahib Namiq oğlu – polkovnik-leytenant Hüseynov Vüsal Yaqub oğlu – polkovnik-leytenant Xəlilli Fuad Soltanəli oğlu – polkovnik-leytenant İbrahimov Elman Güloğlan oğlu – polkovnik-leytenant İbrahimov Xeyrulla Mais oğlu – polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Qoçuyev Firdovsi Davud oğlu – polkovnik-leytenant Məhərrəmov Nicat Cəmaləddin oğlu – polkovnik-leytenant Məmmədov Elmar Cavanşir oğlu – polkovnik-leytenant Məmmədov Sadiq Sadəddin oğlu – polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Məmmədov Samir Fazil oğlu – polkovnik-leytenant Məmmədov Siyavuş Sabir oğlu – polkovnik-leytenant Məmmədov Soltan Akif oğlu – polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Məmmədov Zaur Raqib oğlu – polkovnik-leytenant Mövlanov Tərlan Bəydəmir oğlu – polkovnik-leytenant Muradov Tofiq İmaməli oğlu – polkovnik-leytenant Musayev Elşad Nadir oğlu – polkovnik-leytenant Musayev Sədi Süleyman oğlu – polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Orucov Nail Rəfail oğlu – polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Ramaldanov Babək Meyvəddin oğlu – polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Rəhimov Əşrəf Xozyar oğlu – polkovnik-leytenant Rəsulov Zaur Abimüslüm oğlu – polkovnik-leytenant Rüstəmov Elşad Faiq oğlu – polkovnik-leytenant Rüstəmov Rəşad Vaqif oğlu – polkovnik-leytenant Seyidov Əhəd Həmid oğlu – polkovnik-leytenant Sulxayev Rəfail Əli oğlu – polkovnik-leytenant Şahbazov Mayıl Şahbaz oğlu – polkovnik-leytenant Şıxəliyev Aydın Bəhman oğlu – polkovnik-leytenant Tağıyev Ələddin Məzəddin oğlu – polkovnik-leytenant Tağıyev Vüqar Şükür oğlu – polkovnik-leytenant Verdiyev İntiqam Fikrət oğlu – polkovnik-leytenant Vəliyev Nizami Dünyamin oğlu – polkovnik-leytenant Abasquliyev Ülfət Nurəddin oğlu – mayor Abbasov Murad Abbas oğlu – mayor Almuradov Emin Əlövsət oğlu – mayor Aslanov Rahil Vahid oğlu – mayor Babayev Aqşin Əli oğlu – mayor Babayev Rahib Bəxtiyar oğlu – mayor (ölümündən sonra) Camalov Etibar Yadigar oğlu – mayor Dəmirov Rüfət Tərlan oğlu – mayor Əhmədov Rauf Ürfət oğlu – mayor Əhmədov Samir Sədrəddin oğlu – mayor Ələkbərov Həzrət Tacir oğlu – mayor Əliyev Nizami Eldar oğlu – mayor Əsədov Nihad Cabir oğlu – mayor Feyzullayev İlham Feyzullah oğlu – mayor Hacıyev Abakar Məhəmməd oğlu – mayor (ölümündən sonra) Hacıyev Nurməmməd Qurban oğlu – mayor Heydərov Rövşən Tofiq oğlu – mayor Həşimov Taleh Mirəskər oğlu – mayor Hüseynov Ramil Şakir oğlu – mayor Xəlilov Babək Saleh oğlu – mayor Qarayev Asəf Ənvər oğlu – mayor Qədirov Mehmar Mühüb oğlu – mayor Qənbərov Eldəniz Şahbaz oğlu – mayor Quliyev Elnur Eldar oğlu – mayor (ölümündən sonra) Quliyev Vüsal Mahir oğlu – mayor Quluzadə Orxan Xalıqverdi oğlu – mayor Məmmədov Bəhruz Tofiq oğlu – mayor Mirzəyev Hikmət İslam oğlu – mayor Musayev Adil Məhərrəm oğlu – mayor Sadiyev Bəhruz Polatxan oğlu – mayor Süleymanov Mədəd Vidadi oğlu – mayor Təhməzov Ceyhun Mirzəbaba oğlu – mayor Zeynalov Təbriz Eyvaz oğlu – mayor Abdullayev Elman Elxan oğlu – kapitan Abdullayev Turab Eldar oğlu – kapitan Abdurrəhmanov Hafiz Xalid oğlu – kapitan (ölümündən sonra) Babaxanov Elman Ağamirzə oğlu – kapitan (ölümündən sonra) Babazadə İlyas Əhmədağa oğlu – kapitan Dadaşov Tural Alxan oğlu – kapitan Əhmədli Hüseyn Arif oğlu – kapitan Həsənov Qafur Camalədin oğlu – tibb xidməti kapitanı Hüseynov Bayram Habil oğlu – kapitan Xəmmədov Vüsal Bayram oğlu – kapitan İsmayılzadə Sənan Bəylər oğlu – kapitan Kəlbəliyev Asim Qabil oğlu – kapitan Kərimov Əli Valeh oğlu – kapitan Qasımov Rəşad Ağaxan oğlu – kapitan Qasımov Vüqar İlqar oğlu – kapitan Qəhrəmanov Ruslan Mehman oğlu – kapitan (ölümündən sonra) Qurbanov İlham Osman oğlu – kapitan Məlikov Famil Alim oğlu – kapitan Məmmədov Elvin Qadir oğlu – kapitan Məmmədov Rəşad Elşad oğlu – kapitan Məmmədzadə Rüfət Afət oğlu – kapitan Musayev Mirza Ramiz oğlu – kapitan Musayev Səddam Fəzail oğlu – kapitan Mustafayev Amil Mustafa oğlu – kapitan Mustafayev Nurlan Hamlet oğlu – kapitan (ölümündən sonra) Paşayev Elnur Həvasət oğlu – kapitan Piriyev Vurğun Xəqani oğlu – kapitan Rzayev Etibar Nidayət oğlu – kapitan Rzayev Polad Tofiq oğlu – kapitan Sadıqov İlkin Əkrəm oğlu – kapitan Salmanlı Taleh Abasət oğlu – kapitan Səfiyev Cəlal Nazim oğlu – kapitan Şükürov Rəşad Güləli oğlu – kapitan Tağıyev Nahid Sahib oğlu – kapitan Tarverdiyev Ramil Nazim oğlu – kapitan Ağayev Elgün Mahir oğlu – baş leytenant Babayev Elşən Elşad oğlu – baş leytenant Dadaşev Elmir İdris oğlu – baş leytenant Dadaşov Fuad İlqar oğlu – baş leytenant Əhmədov Coşqun Valeh oğlu – baş leytenant Əlizadə Turan Sənhan oğlu – baş leytenant Əsədullayev Rüfət Eldar oğlu – baş leytenant Əzizov Xəyyam Əli oğlu – baş leytenant (ölümündən sonra) Fərhadlı Telman Arzu oğlu – baş leytenant Həsənli Nurlan Cəmil oğlu – baş leytenant Hüseynov Əfşan Əbülfəz oğlu – baş leytenant (ölümündən sonra) Xasıyev Röyal Abuzər oğlu – baş leytenant (ölümündən sonra) İbadov İmran Yolçu oğlu – tibb xidməti baş leytenantı İsgəndərov Səxavət Qazıbəy oğlu – baş leytenant İsmayılov Abbasəli İmamqulu oğlu – baş leytenant (ölümündən sonra) Kazımlı Şəmsi Xalid oğlu – baş leytenant Kazımov Yunis Qasım oğlu – baş leytenant Kəlbiyev Rasim Faiq oğlu – baş leytenant Qəhrəmanov Fərid Nurəddin oğlu – baş leytenant Qurbanov Qurban Fazil oğlu – baş leytenant Manaflı Şahbaz İlham oğlu – baş leytenant Mehdiyev Şəhriyar Bəxtiyar oğlu – baş leytenant Mehralıyev Rəhman Əhliman oğlu – baş leytenant Məddiyev Röyal Təvəkkül oğlu – baş leytenant Məmmədli Ceyhun Sadiq oğlu – tibb xidməti baş leytenantı Mikayılov Ruhin Mikayıl oğlu – baş leytenant Mirzəliyev Sənan Radil oğlu – baş leytenant Rəhimov Elvin Ehtiram oğlu – baş leytenant (ölümündən sonra) Rzayev Emin Salam oğlu – baş leytenant Sadıqlı Aqşin Kamal oğlu – baş leytenant Sarıyev Seyfulla Asif oğlu – baş leytenant Şirəliyev Sahib Yusif oğlu – baş leytenant (ölümündən sonra) Yaqublu Əliqismət Mükafat oğlu – baş leytenant (ölümündən sonra) Yunusov Dövlətbəy Mübariz oğlu – baş leytenant Zalov Mahmud Əhmədağa oğlu – baş leytenant Abdullayev Sübhan Habil oğlu – leytenant Ağaverdiyev Ayhan Bəxtiyar oğlu – leytenant Cabbarlı Vüsal Cəmil oğlu – leytenant Dilsuzlu Orxan Niftalı oğlu – tibb xidməti leytenantı Əjdərov Rəhman Rasim oğlu – leytenant (ölümündən sonra) Əliyev Abdulla Elşən oğlu – leytenant Əliyev Fərmin Fərman oğlu – leytenant (ölümündən sonra) Əliyev Mirzağa Məmmədbağır oğlu – leytenant (ölümündən sonra) Əmiraslanlı Əvəz İlham oğlu – leytenant Ənvərli Aqşin Faiq oğlu – tibb xidməti leytenantı (ölümünd ən sonra) Əsgərov Elçin Yalçın oğlu – leytenant (ölümündən sonra) Həsənov Rüstəm Mahir oğlu – leytenant Hüseynov Gündüz Bahadur oğlu – leytenant Xəlilbəyli Turqut Nadir oğlu – tibb xidməti leytenantı (ölümündən sonra) İbişov Mirdaməd Əzim oğlu – leytenant Məmmədli Məhəmməd Məhərrəm oğlu – leytenant Məmmədov Ayxan Rəfail oğlu – leytenant (ölümündən sonra) Məmmədzadə Elvin İlham oğlu – leytenant (ölümündən sonra) Ramaldanov Əmirbəy Elman oğlu – leytenant Şəkərov Firuddin İlqar oğlu – leytenant Zamanlı Məmməd Rəhman oğlu – leytenant (ölümündən sonra) Aslanov Seymur Sucəddin oğlu – baş gizir Bədəlov Oktay Ələddin oğlu – baş gizir (ölümündən sonra) Xammədov Nahid İsa oğlu – baş gizir Qasımov Rəşad Şirxan oğlu – baş gizir Qəhrəmanov Natiq Yaşar oğlu – baş gizir Mənəfov Vüqar Aydın oğlu – baş gizir Osmanov İnqilab Musa oğlu – baş gizir Abasov Vasif Səttər oğlu – gizir Abdullayev Mürsəl Ramiz oğlu – gizir Aslanov Ağasadıq Xəlil oğlu – gizir (ölümündən sonra) Astanlı Röyal Ələddin oğlu – gizir Camalov Rəşad Nurəddin oğlu – gizir Əhmədov Firuz Məzahir oğlu – gizir Əliyev Elşən Novruzəli oğlu – gizir Əşrəfov Mehrac Qədir oğlu – gizir Əzimov Ramazan Həmid oğlu – gizir Hacıyev Ağadədə Qulamirzə oğlu – gizir Həmzəyev Ramin Rasim oğlu – gizir Hüseynov Aslan Malik oğlu – gizir (ölümündən sonra) Hüseynov Atabəy Mütəllim oğlu – gizir Hüseynov Ədalət Mədəd oğlu – gizir –Xankişiyev Mədət Vəkil oğlu əsgər (ölümündən sonra) Xəlilov Eltun Faiq oğlu – gizir İmanov Pərvin Amin oğlu – gizir Qarayev Gündüz Mobil oğlu – gizir Qasımov Qasım İlqar oğlu – gizir Qasımov Röyal Aqil oğlu – gizir Quliyev Həsən Fehruz oğlu – gizir Qurbanov Amid Malik oğlu – gizir Mehbalıyev Vasif Gülhəsən oğlu – gizir (ölümündən sonra) Məhərrəmov Bəxtiyar Baba oğlu – gizir Məmmədov İlham İlqar oğlu – gizir Musayev Sahib Musa oğlu – gizir (ölümündən sonra) Nəsirov İlyas Arzuman oğlu – gizir (ölümündən sonra) Ramazanov Fərid Ömər oğlu – gizir (ölümündən sonra) Rəhimov Amil Dəyanət oğlu – gizir Rzayev Elşən Etibar oğlu – gizir Səlimov Cəmil Oqtay oğlu – gizir (ölümündən sonra) Səmədov Elnur Sədaqət oğlu – gizir Şahbazov Ruslan Mahir oğlu – gizir (ölümündən sonra) Şirməmmədov Rusif Ramiz oğlu – gizir Şükürov Amid Ağasəf oğlu – gizir Tağıyev Nurlan Əliağa oğlu – gizir Tamoyev Qoşqar Seyran oğlu – gizir Yusifov Ceyhun Soltan oğlu – gizir Ağaşov Adəm Həsən oğlu – kiçik gizir Bağırzadə Səraslan Hakim oğlu – kiçik gizir Cəbiyev Elturan Rüfət oğlu – kiçik gizir Əhədzadə Xəyal Əlövsət oğlu – kiçik gizir Əlirzayev Rüfət Rafiq oğlu – kiçik gizir Əliyev Pənah Xaləddin oğlu – kiçik gizir Əliyev Rüstəm Mahir oğlu – kiçik gizir Həsənov Muraz Maxrəddin oğlu – kiçik gizir Hüseynov Məhəmməd Mübariz oğlu – kiçik gizir Kərimov Şamil Xeyrəddin oğlu – kiçik gizir Quliyev Akif Fərid oğlu – kiçik gizir Quliyev Aqşin Dilavər oğlu – kiçik gizir (ölümündən sonra) Quliyev Elmir Məmmədalı oğlu – kiçik gizir Quliyev Saleh Yurik oğlu – kiçik gizir Mansurov Rövşən Xudaman oğlu – kiçik gizir Məmmədov Aqşin Salam oğlu – kiçik gizir Məmmədov Asif Fərhad oğlu – kiçik gizir Mollayev Yasin Səməndər oğlu – kiçik gizir Möhbalıyev Elnur Təvəkkül oğlu – kiçik gizir Mustafayev Nəcəf Əlyar oğlu – kiçik gizir Nuri Mirfamil Mirfəzzəl oğlu – kiçik gizir Sərkərli Eltun Vaqif oğlu – kiçik gizir Sərkərli Rəfail Vaqif oğlu – kiçik gizir Talıbov Kənan Səlim oğlu – kiçik gizir Yusifov Rəhman Rəşid oğlu – kiçik gizir Yusifzadə Xudayar Müslüm oğlu – kiçik gizir (ölümündən sonra) Zamanov Ərşad Müslüm oğlu – kiçik gizir Zamanov Vüqar Allahverdi oğlu – kiçik gizir Zülfüqarov İlkin Nurəddin oğlu – kiçik gizir (ölümündən sonra) Hacızadə Qabil Atduxan oğlu – baş çavuş Hüseynzadə Qafqaz Teymur oğlu – baş çavuş Pirməmmədov Elnur Namiq oğlu – baş çavuş Şixmuradov Kamil Şixəmməd oğlu – baş çavuş (ölümündən sonra) İbrahimov Ruzi Əliağa oğlu – çavuş (ölümündən sonra) Abdullayev Qalib Elməddin oğlu – kiçik çavuş Babaşov Hikmət Firudin oğlu – kiçik çavuş (ölümündən sonra) Əhmədov Yusif Ələsgər oğlu – kiçik çavuş Həbibov Sulduz Anar oğlu – kiçik çavuş Alişanov Elmar Eldar oğlu – əsgər Dövlətzadə Cəbrayıl Dövlət oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Əhmədov Əhmədxan Məzahir oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Həmidov İzzət Rövşən oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Həsənov Samiq Caməmməd oğlu – əsgər Hüseynov İsa Sahib oğlu – əsgər (ölümündən sonra) İbrahimov Qurban Namiq oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Qasımov Coşqun Niyaz oğlu – əsgər Qasımov Elməddin Aqil oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Məcidzadə Saleh Nəriman oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Məlikzadə Fərhad Nadir oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Mirzəyev Pərviz Mədəd oğlu – əsgər Rüstəmov Pərviz Tufan oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Salahov Elnur Elbrus oğlu – əsgər Şərifzadə Məhət Elçin oğlu – əsgər Tağıyev Azər Kamil oğlu – əsgər (ölümündən sonra) Teymurov Fərhin Məhəmməd oğlu – əsgər.

BTS — Big Hit Music etiketi altında yaradılan yeddi nəfərdən ibarət Cənubi Koreyalı oğlan qrupudur, üç repçi (RM, Suga, J-Hope) və dörd vokalçıdan (Jin, Jimin, V və Jungkook) ibarətdir. Qrupun debüt albomu 2 Cool 4 Skool (2013) və sonrakı genişləndirilmiş ifa (EP) O!RUL8,2? (2013), kiçik kommersiya uğuru əldə etməsinə baxmayaraq, 2013-cü ilin sonu və 2014-cü ilin əvvəlində onlara bir neçə yeni sənətçi mükafatı qazandırdı. Qrup ikinci EP Skool Luv Affair (2014) və ilk studiya albomu Dark & Wild (2014)-ı buraxdı. Skool Luv Affair-in aparıcı sinqlı "Boy in Luv" 2014-cü ildə Mnet Asian Music Awards-da Ən Yaxşı Rəqs Performansı (Kişi) nominasiyasında, Dark & Wild isə 2015 Qızıl Disk Mükafatlarında Disc Bonsang mükafatını qazandı. BTS-in üçüncü EP-si "The Most Beautiful Moment in Life, Pt. 1 ", 2016 Qızıl Disk Mükafatlarında Disc Bonsang qazandı, aparıcı sinqlı "I Need U" isə 2015 Melon Music Awards-da Ən Yaxşı Kişi Rəqsi mükafatını aldı. Qrupun davam edən EP-i, "The Most Beautiful Moment in Life, Pt. 2 ", 2016 Gaon Chart Music Awards-da İlin Albomu nominasiyası aldı. BTS-in ilk Koreya kompilyasiya albomu The Most Beautiful Moment in Life: Young Forever (2016) BTS-ə ilk 2016 Melon Musiqi Mükafatlarında İlin Albomu və 2016 Mnet Asian Music Awards-da İlin Artisti üçün Daesang mükafatını qazandırdı.

== 2008 ==

== 2007 == Abasova Adilə Ziyat qızı — 22. iyun 2007 Abdullayeva Hafizə Kamil qızı — 22. iyun 2007 Ağayev Səfa Malik oğlu — 22. iyun 2007 Babayev Fikrət Murad oğlu — 22. iyun 2007 Bağırov Məhərrəm Şaban oğlu — 22. iyun 2007 Bayramov Fəxrəddin Bayram oğlu — 22. iyun 2007 Bəşirov Şərif Cəbrayıl oğlu — 22. iyun 2007 Canməmmədov Fikrət Yəhya oğlu — 22. iyun 2007 Dadaşov Orxan Natiq oğlu — 22. iyun 2007 Davıdova Svetlana Aleksandrovna — 22.

"Formula-1" Qran-pri siyahısı — 1950-ci ildən FİA Dünya Çempionatına daxil olan bütün mərhələlərin siyahısı. Qran-pri (fr. Grand Prix) — iri həcimli motor yarışının ənənəvi adı. Bu ənənə XX əsrin əvvəlində müəyyən edilmişdir. Formula 1 Dünya Çempionatının bir hissəsi olmuş bütün yarışlara Qran-pri (1950–1960-cı illərin çempionat təqvimində olan 11 yarış, 500 km Indianapolis istisna olmaqla) adlandırıldı. 2017 mövsümünün son yarışından etibarən, 976 Qran-pri (1950–1960-cı illərdə İndianapolis 500 milin 11 sınaq mərhələsi, rəsmi olaraq Qran-pri deyil), Dünya Çempionatı çərçivəsində keçirildi. == Adı ilə Qran-pri (ölkəyə görə deyil) == Qalın şriftlə 2019 mövsümünə 21 Qran-pri qeyd olunmuşdur.

"Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı — Azərbaycanın ən ali dövlət təltifi. Orden Azərbaycan Milli Məclisinin 2005-ci il 22 aprel tarixli 896-IIQ nömrəli Qanunu ilə təsdiq edilən və 2005-ci il aprelin 28-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamına əsasən təsis edilmişdir. 2005-ci ildən bu yana 26 nəfər bu ordenlə təltif edilmişdir. "Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilən 26 nəfərdən 10 nəfəri Azərbaycan vətəndaşı, 16 nəfəri isə xarici dövlətlərin vətəndaşlarıdır. Ordenlə təltif edilənlərdən 14 nəfəri, təltif edilən zaman dövlət başçısı idilər. Ordenlə təltif edilən 26 nəfərdən cəmi 2 nəfəri qadındır — Mehriban Əliyeva və Zeynəb Xanlarova. "Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilənlərdən ən gənci İlham Əliyev (43 yaşında), ən yaşlısı isə İhsan Doğramacı (90 yaşında) idi.

Bu siyahı "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı ilə təltif edilmiş şəxsləri ehtiva edir.

"Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilənlərin siyahısı == 1993 == == 1994 == == 1995 == == 1998 == == 2004 == Əlibəyov Süleyman cəmil oğlu (polkovnik)- 30.07.2004 Quliyev Ramiz Hüseyn oğlu (polkovnik)- 30.07.2004 Usubov Mütəllim Məhiş oğlu (ədliyyə polkovniki)- 30.07.2004 Babayev Ramiz Hənifəyeviç (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 Baxşiyev Ədalət Qurban oğlu (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 Əliyev Yusif Nəsif oğlu (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 Əmirsultanov Asif Əmiraslan oğlu (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 Hüseynov Zakir Əmir oğlu (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 Kərimov Xaliq Akif oğlu (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 Qafarov Raqib Hacıəli oğlu (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 Məmmədov Vaqif İsrafil oğlu (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 Nəbiyev Firudin Hilal oğlu (polkovnik-leytenant)- 30.07.2004 == 2005 == Əzizov Cəmil Şakir oğlu (gizir) — 16.03.2005. Fərzəliyev Radik Cavanşir oğlu (kiçik gizir) — 16.03.2005 Həmidov Nizaməddin Baba oğlu (polkovnik) — 16.03.2005 Xələfov Rauf Rafiq oğlu (kapitan) — 16.03.2005 Kazımov Şahin Yunsur oğlu (leytenant) — 16.03.2005 Mahmudov Vüqar İsa oğlu (baş leytenant) — 16.03.2005 Mehtiyev Rəşid Aydın oğlu (kiçik gizir) — 16.03.2005 Sultanov Sultan Asif oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.03.2005 Şəmilov Elxan Kamal oğlu (gizir) — 16.03.2005 Vəliyev Vaqif Əli oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.03.2005 == 2006 == Allahverdiyev İsgəndər İmanverdi oğlu — 27.03.2006 Cəfərov Nəsimi Firudin oğlu — 27.03.2006 Cəfərov Səyavuş Hatif oğlu — 27.03.2006 Ələskər-zadə Füzuli Səftər oğlu — 27.03.2006 Hacıyev Anar Əhməd oğlu — 27.03.2006 Məcidov Azad Əli Ağa oğlu — 27.03.2006 Mustafayev Kamal Mustafa oğlu — 27.03.2006 Tağıyev Vahid Heydər oğlu — 27.03.2006 Süleymanov Ağababa Həsən oğlu — 27.03.2006 Şıxəliyev Mövlam Məmmədismayıl oğlu — 27.03.2006 (24 iyul 2023-cü ildə Prezident İlham Əliyevin sərəncamına əsasən medaldan məhrum olunub) == 2007 == == 2008 == == 2009 == Ağayev Təhsin Mirmükərrəm oğlu (ədliyyə mayoru) — 28.03.2009. Babayev İlham Kamil oğlu (polkovnik-leytenant) — 28.03.2009 Bağırov Namiq Sahib oğlu (general-mayor) — 28.03.2009 Ələkbərov Vüsal Hicran oğlu (ədliyyə mayoru) — 28.03.2009 Ələsgərov Vəli Məmiş oğlu (general-mayor) — 28.03.2009 Həmidov Nizaməddin Baba oğlu (polkovnik) — 28.03.2009 İsmayılov Yusif Əliş oğlu (polkovnik-leytenant) — 28.03.2009 Qasımov Vaqif Əlicavad oğlu (polkovnik-leytenant) — 28.03.2009 Orucov Akif Əkrəm oğlu (polkovnik-leytenant) — 28.03.2009 Sultanov Şahin Sultan oğlu (polkovnik) — 28.03.2009 Şəfiyev Əli Sabir oğlu (general-mayor) — 28.03.2009 Tahirov Elman Həmzə oğlu (kapitan) — 28.03.2009 Zeynalov Vahid Zeynal oğlu (polkovnik) — 28.03.2009 == 2010 == == 2011 == == 2012 == == 2013 == İsmayılov Zaur Ramiz oğlu — mayor — 27.03.2013 Mustafabəyova Rənaxanım Ənvər qızı — mayor — 27.03.2013 Salahov Fərman Çingiz oğlu — mayor — 27.03.2013 Seyidov Rəşad Mirfəddin oğlu — mayor — 27.03.2013 Vəliyev Pərviz Şamir oğlu — polkovnik — 27.03.2013 Yusifov Azad Qəzənfər oğlu — kiçik leytenant — 27.03.2013 Zeynalov Oqtay Əbdül oğlu — polkovnik — 27.03.2013 == 2014 == == 2017 == Salmanov Səxavət İbrahim oğlu — 09.02.2017 Əsgərli Yunis Sabir oğlu — 09.02.2017 Mahmudov Qəşəm Fərzalı oğlu — 09.02.2017 Tağıyev Eldar İsgəndər oğlu — 09.02.2017 Ədilov Rövşən Həsən oğlu — 09.02.2017 Məmmədov İlham Aydın oğlu — 09.02.2017 Məmmədov Kənan Eldar oğlu — 09.02.2017 Rüstəmov Xanlar Kamran oğlu — 09.02.2017 Heybətov Nizami Mikayıl oğlu — 09.02.2017 Məmmədov Fərman Sabir oğlu — 09.02.2017 Mirzəxanov Ömər Roman oğlu — 09.02.2017 Heydərov Lətif Hüseyn oğlu — 09.02.2017 == 2020 == == 2021 == 31.

"Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilənlərin siyahısı məqaləsində Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılmış döyüş əməliyyatlarında iştirak etmiş və təltif edilmiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçuların adları yer alır. == 29 dekabr 2020 == == 24 iyun 2021 == == 5 noyabr 2021 == Bu tarixdə təltif edilən bütün hərbi qulluqçular, ölümündən sonra təltif ediliblər.

== 1960-cı illər ==

== 2014 ==

"Naxçıvan Muxtar Respublikasına xidmətlərə görə" nişanı ilə təltif edilənlərin siyahısı — Naxçıvan Muxtar Respublikasının "Naxçıvan Muxtar Respublikasına xidmətlərə görə" nişanı ilə təltif edilənlərin siyahısıdır.

"Qarabağ" ordeni — Azərbaycanda Vətən müharibəsində qələbə münasibətilə təsis edilmiş ali hərbi ordenidir. == 2020 == 9 dekabr 2020 Məmmədov Şahin İsgəndər oğlu — general-leytenant Nağıyev Əfqan Vəli oğlu — general-leytenant Osmanov Nizam Ramazan oğlu — general-leytenant Rəhimov Arzu Yusif oğlu — general-leytenant Abdullayev Cavid Mirhəmzə oğlu — general-mayor Bağırov Ramin Sabir oğlu — general-mayor Bərxudarov Mais Şükür oğlu — general-mayor Eminov Məmməd Şəmil oğlu — general-mayor Həsənov Hikmət Hüseyn oğlu — general-mayor Kazımov Vasif Ramiz oğlu — general-mayor Abdullayev Rafael Kamil oğlu — polkovnik Cəfərov Ceyhun Sədulla oğlu — polkovnik Əlövsədov Həsən Əli oğlu — polkovnik Quliyev Xaliq Qulu oğlu — polkovnik Məmmədov Teymur Davud oğlu — polkovnik Məşədiyev Taleh Vəliyət oğlu — polkovnik Musayev Telman Qurban oğlu — polkovnik Namazov Eldəniz Firuddin oğlu — polkovnik Omarov Barat Bayram oğlu — polkovnik Orucəliyev Mayis Mirzəyar oğlu — polkovnik Pənahov Elşad İslam oğlu — polkovnik Rəhimov Rəşad Manaf oğlu — polkovnik Rüstəmov Zaur Zeynalabdul oğlu — polkovnik Rzayev Gülməmməd Tofiq oğlu — polkovnik Seyfullayev Cəbi Güləhməd oğlu — polkovnik Şıxiyev Həbib Vələddin oğlu — polkovnik Abduləzizov Elnur Abduləziz oğlu — polkovnik-leytenant Abdullayev Vüqar Arif oğlu — polkovnik-leytenant Ağagülov Elşən Etibar oğlu — polkovnik-leytenant Ağcayev Bayram İlyas oğlu — polkovnik-leytenant Aslanov Rəşad Əmirbəy oğlu — polkovnik-leytenant Bağırov Ceyhun Əkbər oğlu — polkovnik-leytenant Bayramov Teyyub Nurəli — polkovnik-leytenant Bədəlov Firuz Əhməd oğlu — polkovnik-leytenant Əmirov Zamiq Məhəmməd oğlu — polkovnik-leytenant Əsədli Aqil Əlirza oğlu — polkovnik-leytenant Fərmanov Reyhun Arif oğlu — polkovnik-leytenant Haqverdiyev Qulam Fikrət oğlu — polkovnik-leytenant Həziyev Şəmşir Bəxtiyar oğlu — polkovnik-leytenant Hüseynov Elxan Kərim oğlu — polkovnik-leytenant İbrahimov Pərviz Bəhram oğlu — polkovnik-leytenant İsmayılov Samir Əlmusa oğlu — polkovnik-leytenant Qənbərov Mehman Nərman oğlu — polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Quliyev Anar Eldar oğlu — polkovnik-leytenant Quliyev Ümüdvar Əzizalı oğlu — polkovnik-leytenant Qurbanov Səfər Qurban oğlu — polkovnik-leytenant Məmmədov Ehtiram Eldar oğlu — polkovnik-leytenant Məmmədov Elçin Ziyadxan oğlu — polkovnik-leytenant Məmmədov Elmir Ağamalı oğlu — polkovnik-leytenant Məmmədov Zaur Alxan oğlu — polkovnik-leytenant Mustafayev Babək Salman oğlu — polkovnik-leytenant Müslümov Dəyanət Nuru oğlu — polkovnik-leytenant Rəfiyev Elçin Mirzəxan oğlu — polkovnik-leytenant Rizvanov Həbib Səməd oğlu — polkovnik-leytenant Rüstəmov Teyfur Çərkəz oğlu — polkovnik-leytenant Rüstəmov Zaur Tahir oğlu — polkovnik-leytenant Rzayev Orxan Nüsrət oğlu — polkovnik-leytenant Salahov Vüqar Nizami oğlu — polkovnik-leytenant Səlimov Şamxal Naid oğlu — polkovnik-leytenant Şadmanov Nəsimi Yunis oğlu — polkovnik-leytenant Şəfiyev Famil Mirsahib oğlu — polkovnik-leytenant Şirvanov Mehman Mirəziz oğlu — polkovnik-leytenant (ölümündən sonra) Tağıyev Samir Nəsrəddin oğlu — polkovnik-leytenant Ağayev Rövşən Eldar oğlu — mayor Axundov Emil Aqil oğlu — mayor Atakişiyev Rəşad Nazim oğlu — mayor Babayev Mahir Tahir oğlu — mayor Balıev Hüseynağa Salman oğlu — mayor (ölümündən sonra) Bilalov Amil Adil oğlu — mayor Cəfərov Azad Asif oğlu — mayor Daşdəmirov Nail Təmraz oğlu — mayor Eminov Elimdar Həsən oğlu — mayor Əliyev Kəramət İbrahim oğlu — mayor Əliyev Pərviz Həmzə oğlu — mayor Əliyev Ramin Rizvan oğlu — mayor Əliyev Rəvan Musa oğlu — mayor Fərəcov Cavid Yaşar oğlu — mayor Fərəcov Əliheydər İsrafil oğlu — mayor Hacıyev Ramid Nəriman oğlu — mayor (ölümündən sonra) Həsənov Əlişan Şakir oğlu — mayor Həsənov Hümmət Fərrux oğlu — mayor Hüseynov Rəhim Qədir oğlu — mayor (ölümündən sonra) Kərimov Taleh Adil oğlu — mayor (ölümündən sonra) Qənbərov İdris Dərya oğlu — mayor Qəribov Sahib Xanlar oğlu — mayor Qlinçev Anar Mirzəli oğlu — mayor Mehdiyev Rüstəm Süleyman oğlu — mayor Məlikov Vüqar Telman oğlu — mayor Məmmədov Elşən Tağı oğlu — mayor Mikayılov Azər Əmrah oğlu — mayor (ölümündən sonra) Muxtarov Ələsgər Faiq oğlu — mayor Paşayev Elsevər Vaqif oğlu — mayor (ölümündən sonra) Səfərov Elgün Elmar oğlu — mayor Süleymanlı Elçin Səlimxan oğlu — mayor Şükürov Mahmud Sabir oğlu — mayor Zeynalov Rauf Çingiz oğlu — mayor Ağayev Şamxal Elşad oğlu — kapitan Aslanov Elmin Məhərrəm oğlu — kapitan Babayev Xaliq Əli oğlu — kapitan Baxşəliyev Nizami Füzuli oğlu — kapitan Gülüyev Zaur Rusxət oğlu — kapitan Hacımuradov Səbrulla Hacımurad oğlu — kapitan Həsənov Vüsal Oktay oğlu — kapitan Hüseynov Elşən Əli oğlu — kapitan Hüseynov Ülvü Möhsün oğlu — kapitan (ölümündən sonra) Hüseynzadə Həmidağa Bağı oğlu — kapitan (ölümündən sonra) İbadov Tahir Allahverdi oğlu — kapitan İbrahimov Abdal Rafiq oğlu — kapitan Qurbanov Elman Xanlar oğlu — kapitan Məmmədov Ceyhun İslam oğlu — kapitan Məmmədov Əsgər Zaman oğlu — kapitan Məmmədov Nurlan Qabil oğlu — kapitan Rəşidli Tamerlan Elçin oğlu — kapitan Rüstəmzadə Qalib Firdovsi oğlu — kapitan Rzabəyli Eltürk Əli oğlu — kapitan Şikarov Nəcəf Şikar oğlu — kapitan (ölümündən sonra) Şirinov Kamil Əliş oğlu — kapitan (ölümündən sonra) Tağıyev Elçin Ağaqulu oğlu — kapitan (ölümündən sonra) Vəliyev Rəşad Elşən oğlu — kapitan Həşimov Fərrux Mirzəmməd oğlu — kapitan-leytenant (ölümündən sonra) Abbasbəyli Həmid Cavanşir oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Abbaslı Arif Firuz oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Abbaslı Cəlal Cəlil oğlu — baş leytenant Abbaslı Cəsarət Ədalət oğlu — baş leytenant Abbasov Eldar Adil oğlu — baş leytenant Abdullayev İbrahim Habil oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Abdullayev Ramazan Səfəralı oğlu — baş leytenant Ağayev Süleyman Əhəd oğlu — baş leytenant Aslanov Ülvü Tahir oğlu — baş leytenant Əhmədzadə Natiq Nadir oğlu — baş leytenant Ələkbərov Əlisahib Selman oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Əliyev Faiq Fəyyaz oğlu — baş leytenant Əsgərzadə Bəkir Zakir oğlu — baş leytenant Feyzullayev Polad Taryel oğlu — baş leytenant Həsənov Vüsal Vüqar oğlu — baş leytenant Hüseynov Nəbi Hacıbala oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Kazımov Kamran Qurbanəli oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Quliyev Tural Adil oğlu — baş leytenant Qüdrətli Elçin Yaşar oğlu — baş leytenant Lətifov Lətif Nazim oğlu — baş leytenant Mustafayev Rauf Əzizağa oğlu — baş leytenant Nəcəfov Cəmil Nəcəf oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Rzazadə Həsən Vüqar oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Salmanov Həmzə Telman oğlu — baş leytenant Zeynalov Elnur Elsevər oğlu — baş leytenant (ölümündən sonra) Bayramov Emil Mürsəl oğlu — leytenant Bədəlov Fərəc Simran oğlu — leytenant Eyvazov Elvin Pərviz oğlu — leytenant Əsədov Emil Balaqardaş oğlu — leytenant (ölümündən sonra) Hüseynov Qarakişi Arif oğlu — leytenant Qaraşov Məhəmməd İlham oğlu — leytenant Qədirov Məhəmməd Valeh oğlu — leytenant Mehdiyev Rəşad Faxrəddin oğlu — leytenant Məmmədov Əhməd Qüdrət oğlu — leytenant Mövlamov Sabir Rasim oğlu — leytenant Rəsulov Samir Elxan oğlu — leytenant Səmirov Baloğlan Nəriman oğlu — leytenant Şirinov Pünhan Niyaz oğlu — leytenant Cabbarov Yusif Yunsur oğlu — baş gizir Cavadov Natiq Şahin oğlu — baş gizir Fərəcov Famil Yavər oğlu — baş gizir Yusifov Mehman Musa oğlu — baş gizir (ölümündən sonra) Mehdizadə Mərdan Əhməd oğlu — baş miçman (ölümündən sonra) Budaqov Rufiz Şirzad oğlu — gizir (ölümündən sonra) Cavadlı Nemət Cavid oğlu — gizir (ölümündən sonra) Ələsgərli Zaur Mübariz oğlu — gizir (ölümündən sonra) Əliyev Tural Səfər oğlu — gizir Əmənov Məhəmməd İltizam oğlu — gizir (ölümündən sonra) Əsgərov Asəf İlqar oğlu — gizir (ölümündən sonra) Həsənov Mustafa Elşad oğlu — gizir Hüseynov Azər Fəxrəddin oğlu — gizir İbrahimov Əlmuxtar Gülağa oğlu — gizir Qarayev Əfsər Hafis oğlu — gizir Qasımov Nuran Sabir oğlu — gizir Quliyev Nəbi Tələt oğlu — gizir Quliyev Şəhriyar Nəsib oğlu — gizir (ölümündən sonra) Mirzəyev Zəka Kamal oğlu — gizir Nağıyev Anar Sahib oğlu — gizir (ölümündən sonra) Rəşidov Tural Fazil oğlu — gizir (ölümündən sonra) Sadıqlı İbrahim Şahin oğlu — gizir (ölümündən sonra) Zeynalov Xalid İltifat oğlu — gizir Məmmədov Vüsal Qüdrət oğlu — miçman (ölümündən sonra) Nəcəfov Fuad Taleh oğlu — miçman (ölümündən sonra) Rəcəbov Ruslan Rəcəb oğlu — miçman (ölümündən sonra) Səfərov Elvin Ramiz oğlu — miçman (ölümündən sonra) Abdullayev Elcan Elçin oğlu — kiçik gizir Cavadov Yelmar Elgiz oğlu — kiçik gizir Dəmirov Siyahim Əlizamin oğlu — kiçik gizir (ölümündən sonra) Əzizli Əziz Sabir oğlu — kiçik gizir Xanzadə Elnur Yusif oğlu — kiçik gizir Qardaşxanov İbrahim Səmid oğlu — kiçik gizir Qasımov Mirağa Hafiz oğlu — kiçik gizir (ölümündən sonra) Quliyev Pərviz Aydəmir oğlu — kiçik gizir Quluzadə Orxan Elxan oğlu — kiçik gizir (ölümündən sonra) Mənəfov Şahmar Vidadi oğlu — kiçik gizir (ölümündən sonra) Mikayılov Nazim Namik oğlu — kiçik gizir Musayev Ramil Aydın oğlu — kiçik gizir (ölümündən sonra) Şıxəliyev Mehti Yalçın oğlu — kiçik gizir (ölümündən sonra) Abdullayev Tural Şakir oğlu — baş çavuş (ölümündən sonra) Allahyarov Vüsal Şakir oğlu — baş çavuş (ölümündən sonra) Hüseynli Ələddin Zahid oğlu — çavuş Cabbarov Elnur Şahmurad oğlu — əsgər (ölümündən sonra) Məhərrəmov Əkbər Səyyaf oğlu — əsgər Mənaflı Dursun Marif oğlu — əsgər == 2021 == 12 yanvar 2021 Səlcuq Bayraqdar — Türk iş adamı, mühəndis, texniki direktor və Baykar Makinanın ortaq sahibi. Haluk Bayraqdar — Baykar Makinanın baş meneceri.

"Qızıl Dərviş" mükafatı Aşağıdakı sənətçilərə təqdim olunub:

"Rəşadətli əməyə görə" nişanı ilə təltif edilənlərin siyahısı — Naxçıvan Muxtar Respublikasının "Rəşadətli əməyə görə" nişanı ilə təltif edilənlərin siyahısıdır.

== 2004-cü il ==

"Tərəqqi" medalı ilə təltif edilənlərin siyahısı — 5 mart 1995-ci il tarixindən 22 iyun 2023-cü il tarixinə qədər "Tərəqqi" medalına layiq görülən şəxslərin ümumi siyahısı. == 1995 == Namiq Yədulla oğlu Abdullayev — 5. mart 1995 Ağayar Əbdüləzim oğlu Axundzadə — 5. mart 1995 Firuzə Orxan qızı Vəlixanlı — 5. mart 1995 İlahə Akif qızı Qədimova — 5. mart 1995 Natiq Sulduz oğlu Eyvazov — 5. mart 1995 Zemfira Əli qızı Meftahətdinova — 5. mart 1995 Ceyhun Məhəmməd oğlu Məmmədov — 5. mart 1995 Aynur Məmmədiyyə qızı Sofiyeva — 5. mart 1995 Valeri Vasilyeviç Timoxin — 5.

== 2016 ==

"Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilənlərin siyahısı == 2000 == Abbasov Asif Nuru oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.03.2005 Bağırov Namiq Sahib oğlu (polkovnik) — 16.03.2005 Çovdarov Akif Teymurxan oğlu (polkovnik) — 16.03.2005 Ələsgərov Elmar Eldar oğlu (polkovnik) — 16.03.2005 Əliyev Namiq Azərpaşa oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.03.2005 İsmayılov Allahverən İbiş oğlu (polkovnik) — 16.03.2005 Qulubəyov Mamay Maqsud oğlu (mayor) — 16.03.2005 Lətifov Nazim İsfəndiyar oğlu (mayor) — 16.03.2005 Məmmədov Azər Fərhad oğlu (kapitan) — 16.03.2005 Məmmədov Firdovsi Firudin oğlu (polkovnik) — 16.03.2005 Nağıyev Vəli Nağı oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.03.2005 Tağızadə Nail Rahil oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.03.2005 Cəfərov Çingiz Binnət oğlu (leytenant) — 30.06.2005 == 2006 == Quliyev Xalid Hüseynxan oğlu — 30.06.2006 Əlibəyov Mövlan Hacı oğlu (polis baş serjantı) — ölümündən sonra — 30.06.2006 Hacıyev Samir Ənvər oğlu (polis sıravi) — ölümündən sonra — 30.06.2006 Rzayev Rasim Heydər oğlu (polkovnik-leytenant) — 30.06.2006 == 2007 == Allahquliyev Vüqar Zülfüqar oğlu (mayor) — 27.03.2007 Əsədov Hilal Mirzəli oğlu (general-mayor) — 27.03.2007 Əsədullayev Ədalət Hüseyn oğlu (polkovnik) — 27.03.2007 Əzizov Eldar Həsən oğlu (polkovnik) — 27.03.2007 Nurməmmədov Malik Nurməmməd oğlu (polkovnik-leytenant) — 27.03.2007 Ömərov Elxan Kavı oğlu (polkovnik-leytenant) — 27.03.2007 Tağıyev Ramiz Sadıq oğlu (polkovnik) — 27.03.2007 Usubov Mütəllim Məhiş oğlu (polkovnik) — 27.03.2007 Hüseynov Zakir Əmir oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.08.2007 == 2008 == Həsənov Zakir Əsgər oğlu — general-leytenant — 11.03.2008 Xəlilov Şirin Heydər oğlu — general-mayor — 11.03.2008 Kərimov Əli Hüseyn oğlu (ölümündən sonra) — 24.06.2008. Mehdiyev Əbülfəz Bəbir oğlu (ölümündən sonra) — 25.06.2008. == 2009 == Abdullayev Polad Fərrux oğlu (mayor) — 28.03.2009 Əliyev Əlimusa İsmayıl oğlu (general-mayor) — 28.03.2009 Hüseynov Məhəmməd Rəhim oğlu (mayor) — 28.03.2009 Xəlilov Tahir Həmid oğlu (polkovnik-leytenant) — 28.03.2009 Quliyev Elşad Vəli oğlu (polkovnik-leytenant) — 28.03.2009 Mahmudov Yaşar Mahmud oğlu (baş leytenant) — 28.03.2009 Məmmədov Rauf Kərim oğlu — 28.03.2009 Novruzov İlqar Qəzənfər oğlu (mayor) — 28.03.2009 Orucəliyev Elnur Akif oğlu (mayor) — 28.03.2009 Vahabov Fərhad Hüseyn oğlu (general-mayor) — 28.03.2009 == 2010 == Rzayev Ceyhun Fərzalı oğlu (general-mayor) — 29.03.2010 Yaqubov Məzahir Şahbala oğlu (tibb xidməti polkovniki) — 29.03.2010 Axundov Vaqif Tofiq oğlu (polkovnik-leytenant) — 29.03.2010 Vəliyev Pərviz Şamir oğlu (polkovnik-leytenant) — 29.03.2010 Babayev Arif Vaqif oğlu (mayor) — 29.03.2010 Abbasov Ədalət Hekayət oğlu (polkovnik-leytenant) — 21.08.2010 Hüseynov Adil Hüseynağa oğlu (polkovnik-leytenant) — 21.08.2010 İbrahimov Mircəlal Cəfərağa oğlu (polkovnik-leytenant) — 21.08.2010 Həmzəyev Rəşad Firidun oğlu (mayor) — 21.08.2010 == 2011 == Əhmədov Fuad Ramiz oğlu (mayor) — 18.03.2011 Hüseynov Rüstəm Məhəmməd oğlu (mayor) — 18.03.2011 İbrahimov Rövşən Xudaverdi oğlu (kapitan) — 18.03.2011 Ləzgiyev Akif Əkbər oğlu (polkovnik-leytenant) — 18.03.2011 Məmmədov Səlim İmran oğlu (polkovnik) — 18.03.2011 Seyidov Cavid Mircəfər oğlu (polkovnik-leytenant) — 18.03.2011 Rzayev Qadir Tələt oğlu (polkovnik-leytenant) — 16.08.2011 Kərimov Zülfü Habil oğlu (Baş Leytenant)-15.08.2011 Masallı rayonu Qızılağac kəndi.

== 2006 == 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə Məmmədov Əhmədiyyə Həşim oğlu — 22. iyun 2006 == 2007 == === 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə === Əliyev Əlimusa İsmayıl oğlu (general-mayor) — 27. mart 2007. Qurbanov Sübahir Xalıq oğlu (polkovnik) — 27. mart 2007 == 2009 == === 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə === Bağırov İsmayıl Məmmədəli oğlu (polkovnik) — 28. mart 2009. Ələsgərov Elmar Eldar oğlu (polkovnik) — 28. mart 2009 Quliyev Elçin İbrahim oğlu (polkovnik) — 28. mart 2009 Şıxəliyev Mövlam Məmmədismayıl oğlu (ədliyyə polkovniki) — 28. mart 2009 (24 iyul 2023-cü ildə Prezident İlham Əliyevin sərəncamına əsasən ordendən məhrum olunub) == 2010 == === 2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə === Eyyubov Bəylər Həsən oğlu — general-leytenant — 21.

"Zəfər" ordeni — Azərbaycanda Vətən müharibəsində qələbə münasibətilə təsis edilmiş ali hərbi ordenidir. 2020-ci il noyabrın 20-də Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Vətən Müharibəsində qələbə münasibətilə Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi təqdim edilmiş və birinci oxunuşda təsdiqlənmişdir. 9 dekabr 2020-ci ildə Zəfər ordeni ilə 33 nəfər təltif edilmişdir.

"Şöhrət" ordeni — Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1992-ci il 10 noyabr tarixli 370 saylı Qanunu ilə təsdiq edilmiş və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 6 dekabr 1993-cü il tarixli Sərəncamına əsasən təsis edilmiş orden. 1994-cü ildən bu günədək 860 nəfər "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib.

== 1991 ==

Qara – rənglərdən biri. Ən tünd rəng olub işığın səthdən əks olunmaması yəni bütün işığın absorbsiyası nəticəsində yaranır. Soyuq, qəmli rəng hesab olunur və ağ rəngin, aydınlığın, işıq rəmzinin əksidir. Bir çox xalqlarda matəmi tərənnüm edir. Bu rəng geyimlərə ciddilik, rəsmilik verir. == Ümumi məlumat == Ağ rəngin əksi, müxalifi olan qara rəngin cəmiyyətdə, məişətdə daşıdığı məna, qoşulduğu sözlər bütün rənglərdəkindən çoxdur. Arxada qara rəngin kainatın quruluş modelində Yerin alt qatını bildirdiyini demişdik. Bu elə indinin özündə də belə düşünülür və həmin təsəvvür dilimizdə işlənən ifadələrdə də özünü qorumaqdadır: "Qara yerə girəsən", "Başını qara yer oğurlasın", "Qara yer otağın olsun", "Qaranlıq dünyanın qara küncündə qaralasan", "Qara qəbir evin olsun", "Qara qəbrin dar qazılsın", "Qara yerdə çürüyəsən". Sayını istənilən qədər artıra biləcəyimiz bu nümunələrdə qara rəngin yeraltı dünyanı – qaranlığı bildirməsi şəksizdir. Bundan savayı, bilavasitə mənəviyyatla bağlı "qaraüz"; tale təyinli "qara-bəxt", "qaragünlü", "qaraduvaq", "qaranişan"; xasiyyət əlamətli "qaradinməz", "qaraqabaq", "qaraniyyət", "qarayaxa", "qaragüruh"; cəmiyyətin aşağı təbəqəsinə aid edilən "qara camaat", "qara kütlə" və s.

Üstünə top və ya haubitsa yerləşdirilmiş bir motorlu nəqliyyat vasitəsinə bağlanmış və ya zirehli şassiyə hücum topu deyilir. Ən vacib vəzifəsi döyüş zamanı birbaşa düşmənlə vuruşaraq qarşıdakı piyada birliklərinə dəstək verməkdir. Tarixdə əsasən, hücum topları tank şassisinə quraşdırılmış top və ya haubitsalardan ibarət olmuşdur. Buradakı ən vacib məqsəd ucuz olmaqla birlikdə daha az mexaniki problemlər yaratması idi. Ümumi zirehinin zəif olmasına görə bu silahların qabaq hissələrinə daha qalın ön müdafiə əlavə edilərək və daha güclü silahlarla təchiz olunmuşdurlar.

Raket silahı məhvedici vasitənin lazımı məqsədə çatdırılması üçün tətbiq olunan silah növüdür. Reaktiv mühərriklə işləyən, yönəldici sistemə malik pilotsuz mərmilər, yerdə, göydə, dənizdə hədəfləri vurmaq üçün tətbiq edilən müxtəlif raket komplekslərinin toplusunu buna misal göstərmək olar. Raket silahının tərkib hissələrinə aşağıdakılar daxildir: İdarəetmə sisteminə malik mərmilər üçün raket daşıyıcılar, Buraxma qurğuları, Texniki təchizat vasitələri, nəqletmə və saxlama. Daşıyıcı sistemlərinə görə bölünürlər: “Yer hədəfi əleyhinə” “Yer-yer” “Tank əleyhinə” “Hava hədəvi əleyhinə” “Yer-göy” “Göy-göy” “Raket əleyhinə” “Dəniz hədəfi əleyhinə” “Süni peyk əleyhinə” və s. Kiçik ölçülü raketlər daşıyıcısız olub əsgərlər tərəfindən daşına bilirlər. Məsələn “Stinger” raketini əsgər boynunda oturtmaqla havada uçan təyyarəni vura bilmək imkanına malikdir. Raket silahların hədəfi axtarma sisteminin təsir əhatəsi başqa uçan aparatlara nisbətən məhdud olduğundan, kombinasiya edilmiş sistemlərdən də istifadə edirlər. İlkin olaraq raket təxmini olaraq hədəf istiqamətində buraxılır və sonra havada onunla idarəetmə sistemi arasında informasiya əlaqəsi nəticəsində hərəkət trayektoriyası korreksiya edilir. Sonuncu mərhələdə raketin öz sisteminin köməyi ilə hədəf dəqiq nişanlanır.

Nüvə silahı (atom silahı) — atom nüvəsinin parçalanma reaksiyası nəticəsində nüvədaxili enerjinin (atom enerjisinin) bir hissəsinin ayrılması hesabına çox qüvvətli partlayış yaradan aviasiya bombasıdır. Nüvə reaksiyaları (bölünmə və ya sintez reaksiyaları, yaxud hər ikisi birlikdə) nəticəsində qapalı həcmdə böyük miqdarda ayrılan nüvədaxili enerjidən baş verən partlayış təsirli silahların ümumi adıdır. Bu reaksiyalarda maddənin kütlə vahidindən ayrılan enerji adi partlayıcı maddədəkinə (trotildəkinə) nisbətən 20–80 mln. dəfə artıq olur. Son dərəcə sürətlə və külli miqdarda ayrılan enerji nüvə partlayışı kimi meydana çıxır və öz gücünə və zədələyici amillərinin (zərbə dalğası, işıq şüalanması, nüfuzedici radiasiya, radioaktiv zəhərlənmə və elektromaqnit impulsu) xarakterinə görə adi döyüş sursatlarının partlayışından fərqlənir. == İlk atom bombaları haqqında == İlk atom bombası İkinci dünya müharibəsinin sonunda ABŞ-də hazırlanmışdır. Atom bombası havada (istənilən hündürlükdə, yer səthində və su altında, lazımı dərinlikdə) partladıla bilər; 1945-ci ilin iyulunda ABŞ atom bombasını sınaqdan çıxardıqdan sonra Yaponiyanın Xirosima (avqustun 6-da) və Naqasaki (avqustun 9-da) şəhərlərinə partlayış gücü 20 min ton trotil partlayışına ekvivalent olan 2 bomba atmışdır. Xirosimada 200 minə yaxın adam ölmüş və itkin düşmüş, sonralar şüa xəstəliyindən və yaralanmadan daha 35 min adam ölmüşdür. == Müasir nüvə silahları == Müasir nüvə silahı kompleksi (raket-nüvə silahı) müxtəlif növ nüvə döyüş sursatından, onları hədəfə çatdıran vasitələrdən və idarəetmə vasitələrindən ibarətdir. Nüvə enerjisinin alınması üsuluna görə, ağır kimyəvi elementlərin (235U, 239Pu) atom nüvələrinin zəvcirvari parçalanması reaksiyasına əsaslanan nüvə bombaları (əvvəllər "atom bombası" adlandırılırdı) və yüngül elementlərin (məs., hidrogen izotoplarının) atom nüvələrinin siitez reaksiyasına əsaslanan istilik-nüvə (hidrogen) bombaları var.

Çexovun silahı (rus. Чеховское ружьё) — hekayədəki hər elementin zəruri olması və əlaqəsiz elementlərin çıxarılmasının lazım olduğunu ifadə edən dramatik prinsip. Bu elementlər pyesə "yalan vəddlər" vermək üçün daxil edilməməlidir. Bu prinsip Anton Çexov tərəfindən bir neçə dəfə məktublarında açıqlanmışdır: "Hekayə ilə əlaqəsi olmayan hər şeyi çıxardın. Birinci fəsildə "divarda bir tüfəng asıldığını" deyirsinizsə, ikinci və ya üçüncü fəsildə o mütləq işə düşməlidir. Atəş açılmayacaqsa, orada asılmamalıdır." "Atəş açılmayacaqsa, heç vaxt dolu bir tüfəngi səhnəyə yerləşdirməyin. Yerinə yetirə bilməyəcəyiniz vəddlər vermək səhvdir." Çexovun Aleksandr Semenoviç Lazarevə məktubu (A. S. Gruzinskinin təxəllüsü), 1 noyabr 1889. Burada "silah" Çexovun lazımsız və tamaşanın qalan hissəsi ilə əlaqəsiz hesab etdiyi monoloqdur. "Birinci pərdədə bir tapançanı divardan asmısınızsa, sonrakı pərdədə o tapançadan atəş açılmalıdır. Əks təqdirdə onu oraya asmayın." Qurliyandın Reminiscences of A. P. Chekhov tədqiqatından Teatr i iskusstvo 1904, No.

Siyah-Çal (Qara çala) Tehranda (İran) hamamlar üçün yeraltı su anbarı olmuş, daha sonra qatı cinayətkarların saxlandığı yerə çevrilmişdir. Tarixdə daha çox Babilər hərəkatı önəmli şəxslərinin saxlandığı yer kimi məşhurlaşmışdır. Bəhai dininin peyğəmbəri Bəhaullahın məhz burada vəhy aldığı bildirilir.

Siyah (fars. سيه‎) — İranın Ərdəbil ostanının Germi şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 38 nəfər yaşayır (7 ailə).

Siyah Gilə (fars. سیاه گله‎) - İranın Həmədan ostanının Əsədabad şəhristanının Mərkəzi bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2016-cı ilin məlumatına görə kənddə 238 nəfər yaşayır (81 ailə).

Siyah — rəng. Siyah Gilə — İranın Həmədan ostanının Əsədabad şəhristanının Mərkəzi bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. Siyah-Çal — Siyah (Germi) — İranın Ərdəbil ostanının Germi şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.

Kütləvi qırğın silahı — Kütləvi qırğın silahlarına nüvə, kimyəvi və bioloji silahlar aiddir. Müasir dövrdə bütün inkişaf etmiş ölkələr öz hərbi potensialını saxlamaq və inkişaf etdirmək üçün kütləvi qırğın silahları ilə təminata mühüm yer ayırırlar. silahlar və bioloji silahlar digər silahlara nisbətən dövrümüzün ən dəhşətli kütləvi qırğın silahları siyahısına aid olmaqla yanaşı daim yeniləşməkdədir. == Nüvə silahı == Nüvə silahı (atom silahı) — atom nüvəsinin parçalanma reaksiyası nəticəsində nüvədaxili enerjinin (atom enerjisinin) bir hissəsinin ayrılması hesabına çox qüvvətli partlayış yaradan aviasiya bombasıdır. Nüvə reaksiyaları (bölünmə və ya sintez reaksiyaları, yaxud hər ikisi birlikdə) nəticəsində qapalı həcmdə böyük miqdarda ayrılan nüvədaxili enerjidən baş verən partlayış təsirli silahların ümumi adıdır. Bu reaksiyalarda maddənin kütlə vahidindən ayrılan enerji adi partlayıcı maddədəkinə (trotildəkinə) nisbətən 20–80 mln. dəfə artıq olur. Son dərəcə sürətlə və külli miqdarda ayrılan enerji nüvə partlayışı kimi meydana çıxır və öz gücünə və zədələyici amillərinin (zərbə dalğası, işıq şüalanması, nüfuzedici radiasiya, radioaktiv zəhərlənmə və elektromaqnit impulsu) xarakterinə görə adi döyüş sursatlarının partlayışından fərqlənir. == Kimyəvi silah == Kimyəvi silah — zəhərləyici təsirə malik maddələrin toksik xassələrinə əsaslanan kütləvi qırğın silahıdır. Tətbiq vasitələri isə – raketlər, mərmilər, minalar, aviasiya bombalarıdır.

Taktik nüvə silahları (TNS) və ya qeyri-strateji nüvə silahları (QSNS) — böyük hədəfləri və düşmən qüvvələrinin cəbhədə və birbaşa arxada cəmləşməsini məhv etmək üçün taktiki nüvə sursatlarıdır. Taktiki nüvə silahları (TNS) döyüş meydanında istifadə etmək və ya məhdud nüvə zərbəsi endirmək üçün çatdırılma vasitələri ilə birlikdə kiçik nüvə silahlarıdır. Bu tip silahlar böyük əraziləri çirkləndirmədən, seçilən hədəfi məhv etmək üçün istifadə olunur. Strateji nüvə silahlarından fərqli olaraq, taktiki döyüş başlıqlarının TNS ekvivalenti adətən bir neçə kilotonu keçmir və çox vaxt bir kilotondan az olur. Bununla belə, taktiki nüvə silahlarını strateji silahlardan ayıran birmənalı tərif yoxdur. TNS çox geniş çeşiddə sursat şəklində mövcud ola bilər - aviasiya bombaları, raket döyüş başlıqları (əməliyyat-taktiki və taktiki sinif), artilleriya mərmiləri, minalar, dərinlik bombaları, torpedalar və s. Taktiki nüvə silahları yalnız strateji nüvə silahları qalmış Böyük Britaniyadan başqa bütün nüvə dövlətlərinin xidmətindədir (baxmayaraq ki, keçmişdə onun da taktiki nüvə silahı var idi). == Tarixi == Əvvəlcə nüvə silahları həm müstəsna gücünə, həm də ilk atom silahlarının texniki məhdudiyyətlərinə görə müstəsna olaraq strateji istifadə vasitəsi kimi təqdim edildi. Bununla belə, hələ 1945-ci ildə ABŞ ordusu taktiki problemləri həll etmək üçün nüvə silahının dağıdıcı gücündən istifadə etmək imkanını nəzərdən keçirməyə başladı: məsələn, düşmənin möhkəmləndirilmiş müdafiəsini yarmaq üçün. Belə bir müdafiənin adi döyüş sursatı ilə dağıdılması uzun artilleriya hazırlığı (bəzən uzun günlər) tələb edirdi ki, bu da düşmənə hazırlanan hücumun yerini müəyyən etməyə və ona qarşı mübarizə üçün əvvəlcədən ehtiyatları cəmləşdirməyə imkan verirdi.

Məhəmməd Siyah Qələm (türk. Mehmed Siyah Kalem) — XIV əsrin sonu və XV əsrin əvvəllərinə aid rəsm albomunundakı bir çox şəkillərin müəllifi olduğu ehtimal edilən rəssam. Onun şəkillərinə türkmən, Çin, fars və monqol mədəniyyətlərinin xüsusiyyətləri təsir edib. == Mənşəyi və təsirləri == Siyah Qələm rəsmləri XIV əsrin sonu və XV əsrin əvvəllərinə aiddir. Albomdakı şəkillərin çoxu Mehmet və ya Məhəmməd Siyah Qələm adı ilə imzalanıb. Bu rəsmlər dövrün mədəni və dini ritual normalarını təsvir edərək, o dövrün əhalisi və coğrafiyası haqqında məlumat verir. Ümumiyyətlə, rəsmlər İrana aid edilir və Çin sənəti və texnikasının güclü təsiri ilə yanaşı, İslamın gəlməsindən əvvəl Orta Asiya regionunda əsas inanclar olan buddizm və şamanizmin simvollarını daşıyır. Tarixi mənbələrdə adına rast gəlinməyən bu rəssam haqqında yeganə mənbə Topqapı muzeyində saxlanılan və "Fateh albomu" adlandırılan rəsm kolleksiyasındakı bir neçə rəsmin üzərindəki "Ustad Məhəmməd Siyah Qələmin işi" imzasıdır. Şərq ölkələrində sənətçinin özünü "ustad" kimi təqdim etməsinə adətən rast gəlinmədiyi üçün bu qeydin sonradan edilmiş ola biləcəyi də güman olunur. Həmin rəsmlər ilk dəfə 1910-cu ildə Münhendə Maks van Berxemin dəstəyi ilə nümayiş etdirilmiş və sonrakı illərdə unudulmuşdur.

Məhəmməd Siyah Qələm (türk. Mehmed Siyah Kalem) — XIV əsrin sonu və XV əsrin əvvəllərinə aid rəsm albomunundakı bir çox şəkillərin müəllifi olduğu ehtimal edilən rəssam. Onun şəkillərinə türkmən, Çin, fars və monqol mədəniyyətlərinin xüsusiyyətləri təsir edib. == Mənşəyi və təsirləri == Siyah Qələm rəsmləri XIV əsrin sonu və XV əsrin əvvəllərinə aiddir. Albomdakı şəkillərin çoxu Mehmet və ya Məhəmməd Siyah Qələm adı ilə imzalanıb. Bu rəsmlər dövrün mədəni və dini ritual normalarını təsvir edərək, o dövrün əhalisi və coğrafiyası haqqında məlumat verir. Ümumiyyətlə, rəsmlər İrana aid edilir və Çin sənəti və texnikasının güclü təsiri ilə yanaşı, İslamın gəlməsindən əvvəl Orta Asiya regionunda əsas inanclar olan buddizm və şamanizmin simvollarını daşıyır. Tarixi mənbələrdə adına rast gəlinməyən bu rəssam haqqında yeganə mənbə Topqapı muzeyində saxlanılan və "Fateh albomu" adlandırılan rəsm kolleksiyasındakı bir neçə rəsmin üzərindəki "Ustad Məhəmməd Siyah Qələmin işi" imzasıdır. Şərq ölkələrində sənətçinin özünü "ustad" kimi təqdim etməsinə adətən rast gəlinmədiyi üçün bu qeydin sonradan edilmiş ola biləcəyi də güman olunur. Həmin rəsmlər ilk dəfə 1910-cu ildə Münhendə Maks van Berxemin dəstəyi ilə nümayiş etdirilmiş və sonrakı illərdə unudulmuşdur.

Siyah Göl (fars. سياهگل‎) — İranın Gilan ostanının Talış şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 533 nəfər yaşayır (121 ailə).

Siyah Kəmər (fars. سیاه‌کمر‎) - İranın Həmədan ostanının Əsədabad şəhristanının Mərkəzi bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2016-cı ilin məlumatına görə kənddə 28 nəfər yaşayır (10 ailə).

Əliabad (fars. علي آباد‎) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 230 nəfər yaşayır (49 ailə). Əhalisini kürdlər təşkil edir.

Bağ siyah (fars. باغ سیاه‎) — İranın Kirman ostanının Kuhbənan şəhristanının mərkəzi bəxşində kənd . İran Statistika Mərkəzinin 2005-ci ildə apardığı siyahıyaalmaya əsasən, əhalisi üç təsərrüfatdan az idi.

Riyahi (fars. ریاحی‎ Riyaḥī) — İran soyadı.

Siyasət (qədim yunanca: Πολιτικά, politika — "şəhərlərin işləri") — sosial qruplarda qərarların qəbulu və ya fərdlər arasında güc münasibətlərinin digər formaları, məsələn, resursların və ya statusun bölüşdürülməsi ilə əlaqəli fəaliyyətlər məcmusu. Siyasəti və hökuməti öyrənən sosial elm sahəsinə siyasi elm — politologiya deyilir Siyasi fəaliyyət müxtəlif sosial qruplar, siniflər və dövlətlər arası münasibətlər üzərində qurulur. Hakimiyyət problemi ilə bağlı olan hər hansı bir fəaliyyət siyasi xarakter daşıyır. Siyasət cəmiyyətin inkişafının müəyyən mərhələsində yaranır və o xüsusi mülkiyyətə əsaslanan istehsal formalarının, sosial strukturun, mədəni mədəniyyətin formalaşdığı dövrdə təşəkkül tapmışdı. Müxtəlif sosial qruplar öz mənafelərini qoruyub saxlamaq üçün xüsusi idarəetmə aparatını yaradırlar. Siyasi hakimiyyət müxtəlif təsisat formaları vasitəsilə həyata keçirilir. "Siyasət" termini Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçib. Sözün ərəb dilindəki hərfi mənası "at təlimi" deməkdir. Bir çox qərb ölkələrində, məsələn, ingilisdilli ölkələrdə, "Politics", almandilli ölkələrdə isə "Politik" terminini istifadə edirlər. "Politics/Politik" sözü yunan sözü olan "Polis" sözündən götürülüb.

Əl-Hürr ibn Yəzid əl Təmimi (Ərəbcə:الحر بن يزيد), (VII əsr – 10 oktyabr 680, Kərbəla) — Kərbəla hadisəsində Hüseyn ibn Əlinin səhabələrindən idi. Əvvəlcə Əməvilər ordusunun generalı idi və Əl-Hüseyn ibn Əli ibn Əbu Talibi tutmaq üçün İraqın Kufə şəhərinə göndərilmişdir.

Siyahim Əlizamin oğlu Dəmirov (13 sentyabr 1990, Əlinəzərli, Beyləqan rayonu – 29 oktyabr 2020, Şuşa rayonu) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kiçik giziri, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Siyahim Dəmirov 1990-cı il sentyabrın 13-də Beyləqan rayonunun Əlinəzərli kəndində anadan olub. 1997-2008-ci illərdə R. Nəsirov adına Əlinəzərli kənd tam orta məktəbində təhsil alıb. == Hərbi xidməti == Siyahim Dəmirov 2009-2010-cu illərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2013-cü ildən isə müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu idi. 2016-cı ilin 2-5 aprelində baş verən Aprel döyüşlərində savaşıb. Azərbaycan Ordusunun kiçik giziri olan Siyahim Dəmirov 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Cəbrayılın, Hadrut qəsəbəsinin, Füzulinin və Xocavəndin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə savaşıb. Siyahim Dəmirov oktyabrın 29-da Şuşa istiqamətində şəhid olub.Beyləqan şəhərində dəfn olunub. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsində xüsusi xidmətlərinə və işğal olunmuş ərazilərin azad olunması zamanı düşmənin məhv edilməsi üzrə qarşıya qoyulmuş döyüş tapşırığını yerinə yetirən zaman göstərdiyi qəhrəmanlıq nümunəsinə görə, həmçinin hərbi qulluq vəzifəsini yerinə yetirən zamanı igidliyin və mərdliyin nümayiş etdirilməsinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Siyahim Dəmirov ölümündən sonra "Qarabağ" ordeni ilə təltif edildi. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Siyahim Dəmirov ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi.

Siyasi iqtisadiyyat — insan cəmiyyətinin müxtəlif inkişaf mərhələlərində həyat üçün zəruri vasitələrin istehsalı, bölgüsü və mübadiləsi qanunlarını öyrənən elm. == Yaranması == Siyasi-iqtisad müstəqil elmi sahə kimi XVI əsrin sonunda yaranıb. Siyasi-iqtisadın inkişafında xüsusi rolu A. Smit və D. Rikardo oynayıblar. Sürətlə inkişaf edən kapitalizm cəmiyətinin, onun maddi sərvətlərini (manufaktura, dənizçilik, ticarət və sairə)əsasları kimi, onun ictimai məcmusunda, ümumiyətlə əməyi elan edirdilər. Dəyərin əmək nəzəriyəsi əsasında əmək gəlirlərinin mənşəyinin izahına cəhd edilmişdir, eləcə də iqtisadi meyarlara əsasən burjua cəmiyətinin əsas sinifləri qeyd edilmişdir. == Marks siyasi-iqtisadı == Siyasi-iqtisadın elm kimi inkişafına, öz əsərlərində burjua cəmiyətini, onun hərəkət və inkişaf qanunlarını dərin və hərtəfərli təhlil edən, iqtisadi proseslərin təkamülünün zərurətini göstərən, K. Marks böyük töhfə vermişdir. Cəmiyətin öyrənilməsinə hərtərəfli baxış, Makrsa nəinki burjua cəmiyətinin mahiyətini (Kapital) açmağa, həm də onun ziddiyətlərini göstərməyə, onun inkişafının dərin meyllərini, xüsusi ilə elmini və məhsuldar qüvvələrini tətqiq etməyə imkan verdi. Marks qeyd edirdi ki tarixin hərəkətinin əsasında, spesifikası istehsalat münasibətləri ilə şərtlənən, istehsalın sosial forması durur. Marks dəyərin sosial əmək forması kimi, müvafiq olaraq əmək subyektlərinin (o vaxtki burjua cəmiyəti çərçivəsində — işçilərin və kapitalistlərin) tətqiqinə böyük önəm verirdi. == Neoklassik siyasi-iqtisad == Neoklassik nəzəriyənin (J. B Səy, A. Marşall, F. Hayek, L. Mizes, M. Fridmen və b.) əsasında iqtisadi təzahürlərin xarici formaları durur.

Siyasi azadlıq — vətəndaşın əsas hüququ. Marksist fəlsəfədə görə dərk edilməyən qanunlar "kor"zərurət kimi təzahür edirlər.İnsan öz tarixinin başlanğıcında hələ təbiətin sirlərinə nüfuz edə bilmədiyi üçün dərk edilməyən zərurətin qulu olaraq qalırdı,hələ azad deyildi.Obyektiv qanunları nə qədər dərindən öyrənirsə insan öz fəaliyyətində o qədər şüurlu və azad olur. Azadlığın marksist tərifi XVII əsrin niderland filosofu B.Spinozanın tərifi ilə üst-üstə düşür:"Azadlıq dərk edilmiş zərurətdir".Spinozanın müasiri T.Hobs hesab edirdi ki,azadlıq müqavimətin olmamasıdır.Onun fikrincə insanın azadlığı nəyi isə gerçəkləşdirməyə can atan iradənin müqavimətə rast gəlməməsidir.Russo deyirdi:"Azadlıq-bərabərlik olmadan yaşaya bilməz". Rus yazıçısı Dostoyevskinin dediyinə görə azadlıq insan üçün ən əzablı qayğıdır;insan və insan cəmiyyəti üçün-heç nə,heç vaxt azadlıq qədər ağır yük olmamışdır.İnsan azad olandan sonra tələsik axtarır ki,kimin qarşısında diz çöksün və azadlıqdan xilas olsun.Kant göstərir ki,azadlıq hərfən və mahiyyətcə ideyadır.O,mütləq hamı üçün azadlığı nəzərdə tutur.Bütün cəmiyyəti azad etmədən hansısa tək bir adamın təcrid olunmuş azadlığı ağlasığan bir şey deyil.Hegel azadlığı əsl daxili ziddiyyət hesab edirdi.Onun fikrincə azdlıq odur ki,insan yalnız özündən asılı olsun. Z.Freydin davamçılarından biri olan E.Fromm göstərirdi ki,azadlıq-şəxsiyyətin özünü idarə etməsidir,onun mənəvi,emosional qabiliyyətinin ifadəsidir.M.Haydegger göstərirdi ki,insana Taleyi özünə tabe etmək və yaxud dəyişdirmək nəsib olmamış,odur ki,onun azadlığı həmin Taleyi itaətlə qəbul etməkdən ibarətdir.Haydegger azadlığı idrak ilə əlaqələndirirdi.O,yazmışdı "Hər cür əsl qurtuluş yalnız zənciri qırmaq və öhdəliyi atmaq deyil,hər şeydən əvvəl azadlığın mahiyyətini öncədən müəyyən etməkdir ".Onun sözlərinə görə özbaşnalıq "azadlığın gecə tərəfidir". Çoxları isə deyirlər ki,azadlıq müəyyən fikir müstəqilliyi,fəaliyyət sərbəstliyi deməkdir,insanın öz yaradıcılıq qabiliyyətini sərbəst ifadə etmək imkanıdır.Fəlsəfə tarixində bir sıra böyük filosoflar(Aristotel,Hegel,Marks və b.)azadlıq,o cümlədən siyasi azadlıq haqqında fikir söyləmişlər.Məsələn,ingilis filosofu T.Hobbsa görə azadlıq qanunla yasaq edilməyən hər şeyi istədiyi kimi etmək və qanunun məcbur etmədiyi isə etməmək imkanıdır.Burada azadlıq-qanunun əksidir,lakin onlar bir-birini inkar etmir,qarşılıqlı olaraq məhdudlaşdırırlar.Qanunlar çoxaldıqca-azadlıqlar azalır və yaxud əksinə.T.Hobbs burada belə nəticə çıxarır: bir halda ki,qanunlar vətəndaşların bütün hərəkət və davranışlarını əhatə edə bilmir,istənilən idarə formasında həmişə qanunun yasaq etmədiyi və yaxud məcbur etmədiyi sonsuz dərəcədə çoxlu hallar olur.Ona görədə hər bir dövlətdə-istər monarxiya,istərsədə demokratiya olsun-vətəndaşlar azaddır.Hətta suverenin (monarx və ya xalqın)hakimiyyəti məhdudlaşdırmayanda da vətəndaş azddır.Çünki suverenin iradəsi qanun deməkdir,qanun isə azadlığı məhv etmir,onu yalnız məhdudlaşdırır.Azadlığın liberal anlayışına görə qanun azadlığın əksi deyil,onun zəruri şərtidir,o azadlığı məhdudlaşdırmır,əksinə onu saxlayır və genişləndirir.Başqa ingilis filosofu C.Lokk deyirdi:"Qanun olmayan yerdə azadlıq da yoxdur".Azadlığın liberal anlayışı qanun və iradəni qəti şəkildə bir-birinə qarşı qoymağa əsaslanır.İradə nə isə fərdi,müəyyən olmayan,naməlum və daimi olmayan bir şeydir.Qanun isə ümumi,müəyyən,elan edilmiş və daimi bir şeydir.Başqasının iradəsindən asılı olmaq insanı azadlıqdan məhrum edir,qanundan(yalnız ondan)asılı olmaq isə onu azad edir.Beləliklə,liberal anlayışında qanun azadlığı deyil,azadlıq qanunu məhdudlaşdırır,qanun azadlığın hüdudunda deyil,azadlıq qanunun hüdudunu müəyyənləşdirir.

Siyasi coğrafiya, coğrafi amillərin siyasi orqanların və təşkilatların qəbul etdiyi qərarlara təsirini, siyasi qərarların həyata keçirilməsinin coğrafi mühitə və nəticədə yaranan coğrafi hadisələrə təsirini araşdıran insan coğrafiyasının alt fənnidir. Siyasi coğrafiya, coğrafiyanın əsas iş prinsiplərinə (bölgü, əlaqə və səbəb-nəticə) görə dövlətlə yer arasındakı münasibətləri araşdırır. Alman alimi Fridrix Ratsel (1844–1904) "Siyasi coğrafiya" kitabı ilə siyasi coğrafiyanın banisi hesab olunur, o, bu kitabında insanın dünyaya yayılmasının təbii şəraitdən qaynaqlandığını iddia edir. Bir ölkədə, bütün dünyada və ya dünyanın bir hissəsində, təbii, bəşəri və iqtisadi hadisələrin paylanması, bunlar arasındakı əlaqələr ilə səbəblər və nəticələri araşdıraraq, dövlət işlərində töhfələr verir. Qütb bölgələrinin və ekvatorial Afrikada dövlət quruluşlarının zəifliyi və orta genişliklərdə güclü və köklü dövlətlərin qurulması coğrafiyanın siyasətə təsirinin nümunələridir. Geosiyasət və geostrategiya, siyasi coğrafiyada tərif və maraq baxımından oxşar olan, lakin sinonim olmayan iki anlayışdır. Geostrategiya, məlumat baxımından siyasi və hərbi planlaşdırmanı dəstəkləyən, əlaqələndirən və ya təsir edən coğrafi amillər tərəfindən idarə olunan bir növ xarici siyasət növü olan geosiyasətin alt şöbəsidir. Geosiyasət siyasi coğrafiyadan qaynaqlanan bir elm sahəsidir. Bu elm, siyasi coğrafiyanın dövlətlərə verdiyi üstünlük və çatışmazlıqları araşdırır.

Politologiya və ya Siyasi elm — Politologiya siyasətin elmi tədqiqidir. Bu, idarəetmə və güc sistemləri, siyasi fəaliyyətlərin, siyasi düşüncələrin, siyasi davranışların və əlaqəli konstitusiyaların və qanunların təhlili ilə məşğul olan sosial elmdir. Siyasi elm sosial elmlər içərisində nisbətən yeni olsa da, öz başlanğıcını tarix, siyasi fəlsəfə, siyasi iqtisad kimi elmlərdən götürmüşdür. Elmin yeni olmasına baxmayaraq, bir çoxları onun banisi kimi Aristoteli qəbul edirlər. Siyasi elmin kökündə duran fikirlərə hələ qədim Çin və Hindistanda, Aristotel və Platonun əsərlərində rast gəlinsə də bir elm kimi onun formalaşmağı XIX əsrin 60-cı illərinə təsadüf edir. 1903-cü ildə Beynəlxalq Siyasi Elmlər Assosiasiyasının 1906-cı ildə isə Amerika Siyasi Elm Jurnalının əsasının qoyulması ilə bu sahədə tədqiqatlar daha da genişlənmişdir. 1950–1960-cı illərdə elm aləmində baş vermiş Biheviorist inqilab nəticəsində Siyasi elm daha da təkmilləşərək insanların fərd və qrup halında davranışına doğru istiqamətlənmişdir. Müasir politologiyanı ümumiyyətlə müqayisəli siyasət, beynəlxalq münasibətlər və siyasi nəzəriyyə kimi üç alt fənnə bölmək olar. Digər alt fənlər dövlət siyasəti və idarəetmə, daxili siyasət və hökumət (çox vaxt müqayisəli siyasət çərçivəsində öyrənilir), siyasi iqtisadiyyat və siyasi metodologiyadır. Bundan əlavə, iqtisadiyyat, hüquq, sosiologiya, tarix, fəlsəfə, coğrafiya, jurnalistika, antropologiya, psixologiya və sosial siyasət.

Siyasi fəlsəfə — Fəlsəfə və siyasi elmin qovşağında yerləşən, siyasətə, siyasi dəyərlərə, siyasi gerçəkliyin mahiyyətinə və siyasi analizin ilkin intellektual şərtlərinə dair fikirləri öyrənən elm sahəsidir. Siyasi fəlsəfənin tədqiq etdiyi mövzulara siyasət, azadlıq, ədalət, mülkiyyət, hüquqlar, qanunlar və səlahiyyət sahibləri tərəfindən hüquqi bazanın gücləndirilməsi aiddir. Onlar nədirlər, onlara nəyə görə (bəzən ümumiyyətlə) ehtiyac var, siyasi gücü legitim edən nədir və o hansı hüquqlar və azadlıqları qorumalıdır və niyə, bu hansı formada olmaldıır və niyə, qanunla nədir, əgər varsa, vətəndaşların legitim hökumət qarşısında öhdəlikləri nədir və əgər mümkünsə, bu öhdəliklərdən nə zaman imtina etmək olar. Sadə dillə desək, "siyasi fəlsəfə" termini dedikdə fəlsəfənin texniki fənlərinə aid olması hökmən olmayan, siyasət haqqında ümumi baxışlara və ya spesifik etikaya, siyasi inanca və ya yanaşmaya istinad edilir. Başqa sözlə, siyasi fəlsəfə siyasi hadisələrin və proseslərin mahiyyətini, onların qarşılıqlı təsirini araşdırır. Onun predmetinə siyasət ilə hakimiyyətin qarşılıqlı əlaqələri, onun maddi və ideal formaları – dövlət, vətəndaş cəmiyyəti, siyasi şüur və digər məsələlər daxildir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi bu elm fəlsəfə ilə siyasi elmin qovşağında yaranan sahədir. O, siyasət dünyasının mənəvi və dünyagörüşü səpkilərini öyrənir. Digər tərəfdən siyasət insanların dünyagörüşü, normativ xarakterli dəyərlərinin formalaşdığı fəaliyyət sahəsi olduğundan siyasi fəlsəfə də cəmiyyətin siyasi sistemi və təşkilinin prinsiplərini təhlil edir. Siyasət fəlsəfəsinin tədqiqat sahəsi – siyasi münasibətlər üzərində qurulan siyasi ideyalar və institutlardır.

Siyasi hakimiyyət — bir nəfərin və ya elitanın vətəndaşların və cəmiyyətin davranışını milli maraqlardan irəli gələrək idarə etmə imkanları. Bu anlayış bir qayda olaraq "dövlət hakmiyyəti" anlayışı ilə bir anlamda işlənir.

Siyasi inteqrasiya (ing. Political Integration) — qarşılıqlı əməkdaşlığa yönəlmiş iki və ya daha çox siyasi quruluşun daha dar mənada yaxınlaşma prosesi, dövlətlərarası səviyyədə müəyyən bir ayrılmaz siyasi sistem kompleksinin meydana gəlməsidir . Bu cür inteqrasiyanın xarakterik nəticələrindən biri də bu strukturların birləşdirilməsidir. Eyni zamanda, hər hansı bir məsələnin ortaq şəkildə həlli üçün həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi qurumların olması lazımdır. İnteqrasiya olunmuş cəmiyyətdə inteqrasiya iştirakçıları arasındakı əməliyyat səviyyəsinin artdığı və maraqlar və dəyərlər birliyinin artdığı güman edilir. == Nəzəriyyə == Karl Doyç inteqrasiyada dövlətlərin qarşılıqlı gözləntiləri sabit olduğu təqdirdə dövlətlər arasındakı ziddiyyətlərin sülh yolu ilə həll ediləcəyini görür. Beləliklə, inteqrasiyanı həm dövlət, həm də bir proses olaraq görür. Dövlət olaraq inteqrasiyaya ən yaxşı şəkildə siyasi bir toplum kimi baxılır. İnteqrasiya prosesi, iştirak edən bütün təşkilatlar üçün minimum xərclərlə maksimum qarşılıqlı fayda əldə etməyə imkan verir. Buna baxmayaraq, inteqrasiya bütün aktyorların bu proses üçün əhəmiyyətli dərəcədə hazırlaşmasını və idarəetmələrinin yaxşı keyfiyyətini tələb edir.

Siyasi iqtisadiyyat — insan cəmiyyətinin müxtəlif inkişaf mərhələlərində həyat üçün zəruri vasitələrin istehsalı, bölgüsü və mübadiləsi qanunlarını öyrənən elm. == Yaranması == Siyasi-iqtisad müstəqil elmi sahə kimi XVI əsrin sonunda yaranıb. Siyasi-iqtisadın inkişafında xüsusi rolu A. Smit və D. Rikardo oynayıblar. Sürətlə inkişaf edən kapitalizm cəmiyətinin, onun maddi sərvətlərini (manufaktura, dənizçilik, ticarət və sairə)əsasları kimi, onun ictimai məcmusunda, ümumiyətlə əməyi elan edirdilər. Dəyərin əmək nəzəriyəsi əsasında əmək gəlirlərinin mənşəyinin izahına cəhd edilmişdir, eləcə də iqtisadi meyarlara əsasən burjua cəmiyətinin əsas sinifləri qeyd edilmişdir. == Marks siyasi-iqtisadı == Siyasi-iqtisadın elm kimi inkişafına, öz əsərlərində burjua cəmiyətini, onun hərəkət və inkişaf qanunlarını dərin və hərtəfərli təhlil edən, iqtisadi proseslərin təkamülünün zərurətini göstərən, K. Marks böyük töhfə vermişdir. Cəmiyətin öyrənilməsinə hərtərəfli baxış, Makrsa nəinki burjua cəmiyətinin mahiyətini (Kapital) açmağa, həm də onun ziddiyətlərini göstərməyə, onun inkişafının dərin meyllərini, xüsusi ilə elmini və məhsuldar qüvvələrini tətqiq etməyə imkan verdi. Marks qeyd edirdi ki tarixin hərəkətinin əsasında, spesifikası istehsalat münasibətləri ilə şərtlənən, istehsalın sosial forması durur. Marks dəyərin sosial əmək forması kimi, müvafiq olaraq əmək subyektlərinin (o vaxtki burjua cəmiyəti çərçivəsində — işçilərin və kapitalistlərin) tətqiqinə böyük önəm verirdi. == Neoklassik siyasi-iqtisad == Neoklassik nəzəriyənin (J. B Səy, A. Marşall, F. Hayek, L. Mizes, M. Fridmen və b.) əsasında iqtisadi təzahürlərin xarici formaları durur.

Siyasi iqtisadiyyat — insan cəmiyyətinin müxtəlif inkişaf mərhələlərində həyat üçün zəruri vasitələrin istehsalı, bölgüsü və mübadiləsi qanunlarını öyrənən elm. == Yaranması == Siyasi-iqtisad müstəqil elmi sahə kimi XVI əsrin sonunda yaranıb. Siyasi-iqtisadın inkişafında xüsusi rolu A. Smit və D. Rikardo oynayıblar. Sürətlə inkişaf edən kapitalizm cəmiyətinin, onun maddi sərvətlərini (manufaktura, dənizçilik, ticarət və sairə)əsasları kimi, onun ictimai məcmusunda, ümumiyətlə əməyi elan edirdilər. Dəyərin əmək nəzəriyəsi əsasında əmək gəlirlərinin mənşəyinin izahına cəhd edilmişdir, eləcə də iqtisadi meyarlara əsasən burjua cəmiyətinin əsas sinifləri qeyd edilmişdir. == Marks siyasi-iqtisadı == Siyasi-iqtisadın elm kimi inkişafına, öz əsərlərində burjua cəmiyətini, onun hərəkət və inkişaf qanunlarını dərin və hərtəfərli təhlil edən, iqtisadi proseslərin təkamülünün zərurətini göstərən, K. Marks böyük töhfə vermişdir. Cəmiyətin öyrənilməsinə hərtərəfli baxış, Makrsa nəinki burjua cəmiyətinin mahiyətini (Kapital) açmağa, həm də onun ziddiyətlərini göstərməyə, onun inkişafının dərin meyllərini, xüsusi ilə elmini və məhsuldar qüvvələrini tətqiq etməyə imkan verdi. Marks qeyd edirdi ki tarixin hərəkətinin əsasında, spesifikası istehsalat münasibətləri ilə şərtlənən, istehsalın sosial forması durur. Marks dəyərin sosial əmək forması kimi, müvafiq olaraq əmək subyektlərinin (o vaxtki burjua cəmiyəti çərçivəsində — işçilərin və kapitalistlərin) tətqiqinə böyük önəm verirdi. == Neoklassik siyasi-iqtisad == Neoklassik nəzəriyənin (J. B Səy, A. Marşall, F. Hayek, L. Mizes, M. Fridmen və b.) əsasında iqtisadi təzahürlərin xarici formaları durur.

Siyasi komissar (rus. политический руководитель) — siyasi təhsil və təşkilatlanma üçün məsul olan nəzarətçi siyasi zabitdir və hərbin sivil nəzarətini həyata keçirirdi. Tarixdə the commissaire politique (siyasi komissarlıq) ilk dəfə Fransa inqilabı (1789-99) zamanı meydana gəlmiş, əks-inqilabi fikrə və fəaliyyətə qarşı mübarizə aparmış və beləliklə respublikaçıların qələbəsini təmin etmişdir. == Qızıl Ordu == Fransız respublikaçı mənşəyinə rəğmən, siyasi komissar adətən 1917-ci ilin Rusiya müvəqqəti hökumətinin onları hökumətin siyasi nəzarətini təmin etmək üçün hərbi qüvvələrə tanıtdığı SSRİ (1917-91) ilə əlaqədar idi. Oktyabr inqilabı ilə kommunist rejimində yaranan siyasi komissar, Qızıl Orduda 1942-ci ilə qədər qaldı. Qızıl Orduda və Sovet ordusunda siyasi komissar, 1918-24, 1937-40 və 1941-42 dövrləri ərzində mövcud olmuşdur, lakin hər Qızıl Ordu siyasi zabiti komissar deyildi. Siyasi komissar, bölük komandiri hərbi rütbəsinə bərabər mövqeyə malik idi, eləcə də komissarın bölük komandirinin əmrlərini ləğv etməyə səlahiyyəti çatırdı. Qızıl Ordunun tarixi ərzində, siyasi zabitlər bölük komandirlərinə tabe ediləndə siyasi komissar vəzifəsi mövcud deyildi. Rus hərbinin siyasi nəzarəti, hər bölüyə və hissəyə, donanma daxil olmaqla, rotadan diviziya səviyyəsinə qədər siyasi komissar tərəfindən aparılırdı. İnqilabi hərbi şuralar orduda, cəbhədə, donanmada ən azı 3 üzv – komandir və 2 siyasi işçi daxil olmaqla, yaradılmışdı.

== Anarxizm ==

Siyasi şərhçi və ya siyasi kommentator — öz siyasi fikirlərini ictimai səsləndirən şəxs, siyasi tənqidçi. == Qərb == Siyasi şərhçilər uzun müddətdir ki, mövcud idi, ancaq 1950-ci illərdə ABŞ-də politologiya dalğası başlamışdır. Politologiya və siyasi şərhçilik iki fərqli anlayış olsa da, siyasət özü "elm" kimi qəbul edilir.

Siyasi korrupsiya — gəlir əldə etmək üçün hökumət rəsmiləri və ya onların şəbəkə əlaqələrindən qeyri-qanuni şəxslərin səlahiyyətlərinin istifadəsi. Korrupsiyanın müxtəlif forması var: rüşvət, qəsb, nepotizm, parokializm, qəyyumluq və mənimsəmə.

Azərbaycan siyasi partiyaları — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən və göstərmiş siyasi partiyalara verilən ad. Azərbaycanda siyasi partiyalar və onların fəaliyyəti "Siyasi partiyalar haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" ilə tənzimlənir. Azərbaycanda siyasi partiyaların dövlət qeydiyyatı məsələsi Ədliyyə Nazirliyinin balansındadır. Dövlət qeydiyyatında olan siyasi partiyalar bələdiyyə, parlament və prezident seçkilərində iştirak edə bilər. 1991-ci ilin 18 oktyabr tarixində Azərbaycan dövlət müstəqilliyi əldə etdi. Müstəqillik qazanıldıqdan sonra Etibar Məmmədovun rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azad Nəbiyevin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası və Fəzail Ağamalının rəhbərlik etdiyi Ana Vətən Partiyası dövlət qeydiyyatına alınmış ilk siyasi partiyalar kimi Azərbaycanın siyasi tarixinə düşdülər. Hal-hazırda isə dövlət qeydiyyatında 27 partiya var. Qeydiyyata alınan sonuncu siyasi partiya Azad Vətən Partiyası olmuşdur. == Siyahı == == Dövlət qeydiyyatı olmayan partiyalar == Müxtəlif dövrlərdə Azərbaycanda onlarla siyasi partiya təsis olunmuş, lakin onlar dövlət qeydiyyatına alınmamışdır. Zamanla bu partiyalardan çoxu fəaliyyətini dayandırmışdır.

Çin və ya rəsmi adı ilə Çin Xalq Respublikası Çin Kommunist Partiyası (ÇKP) liderliyi altında tək partiyalı sistemlə idarə olunur. Buna baxmayaraq, Çin Kommunist Partiyası xaricində 8 kiçik partiya da rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatına alınmışdır. Bu 8 partiya Soyuq müharibə sonrası Şərqi Avropada (Latviya Xalq Cəbhəsi kimi) yaradılan xalq cəbhələrinə oxşar Birləşmiş Cəbhədə Çin Kommunist Partiyası ilə birlikdə təmsil olunurlar. Çin Kommunist Partiyasının CGNT qolu rəsmi olaraq Çin Kommunist Partiyasının hakim partiya olaraq davrandığını, lakin, buna baxmayaraq, digər 8 partiya ilə də əməkdaşlıq etdiyini açıqlamışdır. Bir ölkə, iki sistem idarəsi altında əvvəllər Avropa ölkələrinin koloniyası olmuş xüsusi adminstrativ bölgələr Honkonq və Makao Çin Xalq Respublikasından fərqlənən siyasi sistemə sahibdir. Hal-hazırda nə Honkonq, nə də Makao Çin Xalq Respublikasına təslim edilənə qədərki çox partiyalı sistemə sahibdir. == Çin Kommunist Partiyası ilə əlaqələr == Əslində, sadəcə 1 partiya yerli səviyyədə əhəmiyyətli gücə sahibdir. Bu partiya Çin Kommunist Partiyasıdır. Onun dominantlığı Çinin tək partiyalı dövlət olduğunu təsdiqləyəcək qədər yüksəkdir. Birləşmiş Cəbhənin digər kiçik 8 üzv partiyası da siyasi sistemdə yer sahibidir.

Özbəkistan siyasi partiyalarının siyahısı - Özbəkistan Respublikasının siyasi partiyalarının siyahısı.

Şimali Cimahi — Cimahi, Qərbi Yava, İndoneziyada rayon. 2014-cü ildə Şimali Cimahi rayonunun əhalisi 158,633 nəfər idi. == Kəndlər == Şimali Cimahi 4 kəndə bölünür.

Silahlı qüvvələri olmayan ölkələrin siyahısı — rəsmi olaraq silahlı qüvvələrə malik olmayan suveren dövlətlərin siyahısı. Bu siyahıda Quam, Bermuda adaları və Puerto-Riko kimi asılı ərazilər götürülmür. Asılı ərazilərin müdafiə ehtiyacını başqa ölkələr qarşılayır. Burada "silahlı qüvvələr" termini hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən və həmin hökumətin daxili və xarici siyasətində istifadə edilən hər hansı bir müdafiə orqanına deyilir. Bu siyahıda olan bəzi ölkələrin (məsələn, İslandiya və Monako) daimi ordusu yoxdur, buna baxmayaraq onlar qeyri-polis hərbi qüvvəyə malikdirlər. Burada adı sadalanan 21 ölkənin çoxunun keçmiş bir işğalçı ölkə ilə uzun müddətli sazişi var. Buna bir misal olaraq Fransa və Monako arasındakı sazişi götürmək olar. Onlar arasındakı saziş 1918-ci ildə imzalanmışdır. Azad Assosiasiya Sazişi (abr. AAS) ölkələri olan Marşall adaları, Mirkoneziya Federativ Ştatları (abr.

Siyablı — Azərbaycan Respublikasının Lənkəran rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisi 334 nəfərdir. == Toponimiyası == Oykonimin düzgün variantının Siyabili olduğu söylənilir. Tədqiqatçılar bu coğrafi adı talış dilinin materialları əsasında “qara ördək“, “qara sulu“, “qara sucaq yer“ mənalarında izah edir, hətta siyablı nəsil adı ilə də bağlayırlar. == Tarixi == 25 oktyabr 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin qərarı ilə Şovu, Təngivan və Siyablı kəndləri Rvo kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, mərkəzi Şovu kəndi olmaqla Şovu kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılmış və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidlərinin Dövlət reyestrinə daxil edilmişdir.

Siyaku — Azərbaycan Respublikasının Astara rayonunun Siyaku kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Kənddən rayon mərkəzinə olan məsafə təxminən 20–30 km.-dir. Kənddə beş tam, bir natamam orta məktəb, sahə xəstəxanası, poçt şöbəsi, klub və bir çox başqa tikililər mövcuddur. == Etimologiyası == Coğrafi adın tərkibində Sıya talış dilində "qara", ku "dağ" deməkdir (Siyaku Qaradağ mənasında). == Tarixi == Tunc və antik dövrə aid yaşayış məskənidir. == Coğrafiyası və iqlimi == Kəndin ərazisi 1227 hektardır.[mənbə göstərin] == Əhalisi == Əhalisinin sayı 8000 nəfərdən çoxdur.[mənbə göstərin] === Şəhidləri === Mahmud Əhmədov (1976–1996). Ramin Kəkəyev (1984–2002). == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyəti sitrusçuluq, arıçılıq və maldarlıqdır.

Ziyalı və yaxud intelligensiya (lat. intelligentia - dərketmə, anlama, bilik) — cəmiyyətin əqli əməklə məşğul olan sosial təbəqəsinə deyilir. Ziyalı ilk dəfə olaraq 1844-cü ildə polşalı K.Libert tərəfindən, 1846-cı ildə V.Bielinski, Almaniyada Karl Kautski, Karl Marks, Huqo Ball və Adolf Hitler tərəfindən bütün savadlı təbəqənin vəhdəti kimi işlədilmişdir. Bu anlayış XIX əsrin ortalarından Rusiyada geniş işlədilmiş və sonralar SSRİ-də ciddi diqqətdə saxlanılmışdır. O Qərbdə işlədilən intellektual anlayışı ilə çox yaxındır. Rus publisisti Pyotr Boborıkin XIX əsrin 60-cı illərində bu anlayışdan mətbuatda tez-tez istifadə edir. Ziyalılar onun zənnicə cəmiyyətin "ağıllı, düşüncəli, bilikli və profosional səviyyədə kreativ çalışan və mədəniyyətin inkişafı və yayılması üçün səy göstərən" şəxslərin daxili olduğu sosial təbəqəyə deyilirdi. Nikolay Berdyayev sonralar bu anlayışı genişləndirərərk, ictimai həyatda aktiv iştirak edən, cəmiyyətin təhsili olmayan təbəqəsini də buraya daxil edir. Ziyalı - ziyalılar təbəqəsinin nümayəndəsidir. Ziyalı məfhumu bütün dövrlərdə həm əqli əməklə çalışanlara, həm də ali təhsilli şəxslərə aid edilir.

Soyad — bir insanın ümumi əcdaddan başlayaraq bir nəslə, yaxud daha dar mənada bir ailəyə mənsubluğunu göstərən irsi ata adı. Hazırda Azərbaycan vətəndaşlarının çoxunun soyadı "ev,ov" və "yev" şəkilçiləri ilə bitir. Bəzi soyadlar -zadə sonluğu ilə bitir. "ev,ov" və "yev" rus mənşəli, "zadə" isə fars mənşəlidir. == Soyadlar şəkilçilərlə == Soyadların araşdırılıb və təsdiq olunması dünyada nisbətən yeni haldır. İsveçdə soyadın mütləq olması 1901-ci ildə qərarlaşdırılıb. Avropada yalnız zadəgan ailələr soyadlarını təsdiqləyirdilər. Bunu ona görə edirdilər ki, miras yalnız soyadın davamçılarına qismət olsun. Rusiyada bu hərəkat təhkimçilik hüququnun ləğv olunmasından sonra başladı, 1861-ci ildə və XX əsrdə sona yetdi. Əvvəllər burada insanlar ad əvəzinə ləqəblərdən istifadə edirdilər, yerləşdiyi məkanın adlarını verirdilər, sahiblərinin adlarını, heyvanların, quşların, təbiət hallarının.