Siyasi inteqrasiya

Siyasi inteqrasiya (ing. Political Integration) — qarşılıqlı əməkdaşlığa yönəlmiş iki və ya daha çox siyasi quruluşun daha dar mənada yaxınlaşma prosesi, dövlətlərarası səviyyədə müəyyən bir ayrılmaz siyasi sistem kompleksinin meydana gəlməsidir ^[1].

Bu cür inteqrasiyanın xarakterik nəticələrindən biri də bu strukturların birləşdirilməsidir. Eyni zamanda, hər hansı bir məsələnin ortaq şəkildə həlli üçün həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi qurumların olması lazımdır. İnteqrasiya olunmuş cəmiyyətdə inteqrasiya iştirakçıları arasındakı əməliyyat səviyyəsinin artdığı və maraqlar və dəyərlər birliyinin artdığı güman edilir.

Karl Doyç inteqrasiyada dövlətlərin qarşılıqlı gözləntiləri sabit olduğu təqdirdə dövlətlər arasındakı ziddiyyətlərin sülh yolu ilə həll ediləcəyini görür. Beləliklə, inteqrasiyanı həm dövlət, həm də bir proses olaraq görür. Dövlət olaraq inteqrasiyaya ən yaxşı şəkildə siyasi bir toplum kimi baxılır^[2].

İnteqrasiya prosesi, iştirak edən bütün təşkilatlar üçün minimum xərclərlə maksimum qarşılıqlı fayda əldə etməyə imkan verir. Buna baxmayaraq, inteqrasiya bütün aktyorların bu proses üçün əhəmiyyətli dərəcədə hazırlaşmasını və idarəetmələrinin yaxşı keyfiyyətini tələb edir.

Yeni siyasi inteqrasiya yaradan zaman inteqrasiya prosesini xeyli ləngidə biləcək əvvəlki dövlətin təsirini azaltmaq lazımdır. Buna görə də, bu prosesin ilkin şərti subyektləri əvvəlki stereotiplərdən azad edən parçalanmadırв^[3].

Siyasi inteqrasiya iki əsas formaya malikdir: daxili və dövlətlərarası. Üstəlik, bu formaların hər birində aşağı səviyyələrdə inteqrasiya meydana gələ bilər, məsələn, partiyalararası inteqrasiya, ümumiyyətlə kifayət qədər güclü və vahid bir partiyanın yaradılmasına gətirib çıxarır.

Müasir dünyada baş verən beynəlmiləlləşmə, sanki dövlətlərarası inteqrasiyanın başlanğıcına təkan verir. Sosializmin çökməsindən sonra dünyada inkişaf paradiqması dəyişir və cəmiyyət iki düşmən makro dövlətdən çox mərkəzli bir sistem yaradır. Bu şəkildə həyata keçirilən siyasi qüvvələrin yenidən qruplaşması dövlətlərin dünya birliyində öz yerlərini tapmasına imkan verir^[4].

Dövlətdaxili inteqrasiya formasına görə dövlətlərarası inteqrasiyaya bənzəyir, lakin məzmununa görə xeyli dərəcədə fərqlənir. Post-sosialist ölkələrdə keçmiş birlik dağılır. Məhz öz bölgələri və subyektləri daxilində inteqrasiyanı inkişaf etdirməyə yönəlmiş zəruri vəzifələri şüurlu şəkildə həll edə biləcək prinsipcə yeni siyasi qurumların yaradılmasına imkan verir.

• İqtisadi inteqrasiya
• Sosial inteqrasiya