I
сущ. от глаг. çökdürmək :
1. хим. осаждение (выделение в виде осадка). Çökdürmə forması форма осаждения, çökdürmə effekti геол. эффект осаждения
2. отложение. Çökdürmə şəraiti условия отложения
3. строит. отмучивание (отделение одних составных частей смеси от других путём осаждения их в воде)
4. отстой
II
прил. отстойный. Çökdürmə çəni нефт. отстойный чан
Çökdürmə
Çökdürmə üsulu — maddə yüksək temperatura çox həssas olduqda, kristallaşdırma mümkün olmadıqda və ya o, pis kristallaşdıqda həlledicilərlə tətbiq edilən üsul. Məhluldan maddəni üç müxtəlif üsulla çökdürmək olar:
Sıxışdırıb çıxarma ilə,
Hidrogen göstəricisini (hidrogen ionlarının qatılığını) dəyişməklə;
Həll olmayanbirləşmə əmələ gətirməklə.
Əgər ayrı-ayrılıqda eyni bir həlledicidə iki maddə həll edilirsə onlar bir-birində həll olmursa, onda onlardan daha yaxşı həll olanı müvafiq qatılıqda pis həllolan maddəni sıxışdırıb çıxaracaqdır. Bu prinsipə iki sıxışdırıb çıxarma metodu əsaslanır:
qeyri-üzvi və üzvi duzların suda məhlulu ilə duzlaşdırma;
bir-birində qarşılıqlı qarışan iki və daha çox həlledici qarışığından istifadə etməklə çökdürmə.
Qeyri-üzvi və üzvi duzlardan ya toz şəklində istifadə edilir, ya da onların məhlulu çökdürüləcək maddənin məhluluna əlavə olunur. Bu metodun köməyi ilə suda məhluldan su ilə məhdud miqdarda qarışan həllediciləri (spirtləri, efirləri və s.), üzvi turşuları, amin turşuları, peptidləri ayırırlar. Çökdürücünün təbiətini və miqdarını dəyişməklə məhluldan maddələri seçməklə çökdürmək mümkündür, bu şərtlə ki, həlledicililər qarışığında daha çox həll olan saxlanılsın.