Arg (Kabil)
Arg (puşt. ارگ — kiçik şəhər) — Kabildəki Prezident Sarayı.
Arg'ın təməli taxta çıxdıqdan sonra 1880-ci ildə Əmir Əbdürrəhman Xan tərəfindən qoyuldu. Ətrafında su dolu bir xəndək olan bir qala kimi dizayn edilmişdir. Əbdürrəhman xan onu Arg-e-Shahi (Kralın Citadel) adlandırdı və digər tikililər arasında ailəsi, ordu kazarmaları və milli xəzinə üçün bir yaşayış binasına daxil edildi. Əvvəllər Bala Hissarı İkinci Anglo-Əfqan müharibəsi (1878–80) əsnasında İngilis Hind qoşunları tərəfindən məhv edilməyincə əmirliklərin qalası və ya qərargahı olaraq vəzifə yerinə yetirirdi.
Arg, Əfqanıstanın bütün padşahları və prezidentləri üçün kral və prezident sarayı olaraq xidmət etmişdir. Ancaq Hafizullah Amin də Tacbeg Sarayından ailəsi üçün iqamətgah olaraq istifadə etdi. Fərqli hökmdarların nəzdində dəyişikliklərə və canlanmaya məruz qalmışdır. 1978-ci il Saur inqilabı zamanı Məhəmməd Daud Xan və ailəsi Arg içərisində Əfqanıstan Xalq Demokratik Partiyasının (PDPA) üzvləri tərəfindən öldürüldü.
Müll.Arg.
Cohannes Müller (alm. Johannes Müller lat. Argoviensis, fr. Jean Muller d'Argovie; 9 may 1828 – 28 yanvar 1896, Cenevrə) — İsveçrə botaniki və mikoloqu.
Ranunculus argoviensis W.Koch
Psychotria argoviensis Steyerm.
Typha argoviensis Hausskn. ex Asch. & Graebn..
Dictionary of the Fungi (9th edition).
Brummitt RK; Powell CE. 1992.
Arg, Prezident Sarayı
Arg (puşt. ارگ — kiçik şəhər) — Kabildəki Prezident Sarayı.
Arg'ın təməli taxta çıxdıqdan sonra 1880-ci ildə Əmir Əbdürrəhman Xan tərəfindən qoyuldu. Ətrafında su dolu bir xəndək olan bir qala kimi dizayn edilmişdir. Əbdürrəhman xan onu Arg-e-Shahi (Kralın Citadel) adlandırdı və digər tikililər arasında ailəsi, ordu kazarmaları və milli xəzinə üçün bir yaşayış binasına daxil edildi. Əvvəllər Bala Hissarı İkinci Anglo-Əfqan müharibəsi (1878–80) əsnasında İngilis Hind qoşunları tərəfindən məhv edilməyincə əmirliklərin qalası və ya qərargahı olaraq vəzifə yerinə yetirirdi.
Arg, Əfqanıstanın bütün padşahları və prezidentləri üçün kral və prezident sarayı olaraq xidmət etmişdir. Ancaq Hafizullah Amin də Tacbeg Sarayından ailəsi üçün iqamətgah olaraq istifadə etdi. Fərqli hökmdarların nəzdində dəyişikliklərə və canlanmaya məruz qalmışdır. 1978-ci il Saur inqilabı zamanı Məhəmməd Daud Xan və ailəsi Arg içərisində Əfqanıstan Xalq Demokratik Partiyasının (PDPA) üzvləri tərəfindən öldürüldü.
Cucumis argyi
Qüdrət narı (lat. Momordica charantia) — bitkilər aləminin balqabaqçiçəklilər dəstəsinin balqabaqkimilər fəsiləsinin momordika cinsinə aid bitki növü. Tropik iqlimi olan bölgələrdə, Amazon hövzəsində, Şərqi Afrikada, Asiyada, Karib adalarında təbii şəkildə bitən, Cənubi Amerikada və Uzaq Şərqdə isə qida və dərman bitkisi kimi kimi becərilən bitki.
Avropa ölkələrində acı qovun, acı balqabaq, Afrika xiyarı, balsam alması və ya balsam armudu olaraq adlandırılar.
Birillik, sarmaşıq formasında bitki olan Qüdrət Narı, yay aylarında çiçək açır. Kənarları dişli yarpaqları yelpik şəklində, yumşaq olur. Sarı rəngli kiçik çiçəkləri, erkək və ya dişi olaraq, ayrı batırar üzərindədir. Meyvələri kal halda yaşıl, yetişəndə isə turuncu kırmızırenkte, 10–20 sm uzunluğunda, geniş bir mekik tündlündə olub, üzərləri girintili çıxıntılıdır. Meyvə yetkinləşincə, qabığı 3 ayrı parça halında, geriyə bükülərək çox sayda, qırmızı-kahverengi və ya ağ rəngli nüvələri ortaya çıxar. Toxumları (nüvələri) 7–10 mm boyunda, yastıdır.
Cypripedium argus
Paphiopedilum argus (lat. Paphiopedilum argus) — səhləbkimilər fəsiləsinin pafiopedilum cinsinə aid bitki növü.
Cypripedium argus Rchb.f. (basionym)
Cypripedium moensianum auct.
Cypripedium pitcherianum Manda
Cypripedium moensii auct.
Cordula argus (Rchb.f.) Rolfe
Paphiopedilum sriwanae Koop.
Paphiopedilum argus var.
Doqo Argentino
Doqo Argentino, ilk dəfə Argentinada ovçuluq məqsədilə yetişdirilən, əsasən donuz ovçusu olan bir it cinsidir.
Doqo Argentino ilk dəfə 1920-ci ildə Argentinada ovçuluq vəzifəsi üçün yetişdirilmişdir.
Echinodorus argentinensis
Aquarius grandiflorus (lat. Aquarius grandiflorus) — bitkilər aləminin baqəvərçiçəklilər dəstəsinin baqəvərkimilər fəsiləsinin aquarius cinsinə aid bitki növü.
Alisma grandiflorum Cham. & Schltdl.
Echinodorus grandiflorus (Cham. & Schltdl.) Micheli
Echinodorus argentinensis Rataj
Echinodorus floridanus R.R.Haynes & Burkhalter
Echinodorus grandiflorus var. bracteatus Rataj
Echinodorus grandiflorus var.
Elaeagnus argentea
Daryarpaq iydə (lat. Elaeagnus angustifolia) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin i̇ydəkimilər fəsiləsinin i̇ydə cinsinə aid bitki növü.
45 növ ağac və meyvə kolundan yabanı halda 2 növü yayılmışdır. İydə yabanı halda Şimali Qafqazın şərq rayonlarında, Azərbaycanın Kür və Araz çaylarının kənarlarında geniş sahələr tutur. Bu bitkinin yararlı mədəni sortları Azərbaycanın aran hissələrində olduqca çoxdur.
İydə 3–7 m hündürlükdə olur. Yabanı iydənin hündür və kol halında bitən formaları vardır. Yabanı ağacları balaca tikanlıdır.
Yarpaqları uzunsov-oval, yaşıl-gümüşü rəngdədir.
May-iyunda çiçəkləyir.
Erigeron argentatus
Erigeron argentatus (lat. Erigeron argentatus) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xırdaləçək cinsinə aid bitki növü.
Eucalyptus argutifolia
Eucalyptus argutifolia (lat. Eucalyptus argutifolia) — mərsinkimilər fəsiləsinin evkalipt cinsinə aid bitki növü.
Eupatorium argentinum
Fleischmannia prasiifolia var. prasiifolia (lat. Fleischmannia prasiifolia var. prasiifolia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin fleischmannia cinsinin fleischmannia prasiifolia növünə aid bitki yarımnövü.
Fragaria argentea
Gümüşü qaytarma (lat. Potentilla argentea) - qaytarma cinsinə aid bitki növü.
Fragaria argentea (L.) Crantz
Hypargyrium argentatum (Jord.) Fourr.
Hypargyrium argenteum (L.) Fourr.
Hypargyrium confine (Jord.) Fourr.
Hypargyrium decumbens (Jord.) Fourr.
Hypargyrium demissum (Jord.) Fourr.
Hypargyrium tenuilobum (Jord.) Fourr.
Pentaphyllum argenteum (L.) Nieuwl.
Potentilla argentata Jord.
Fragaria sylvestris var. argenteovariegata
Meşə çiyələyi (lat. Fragaria vesca) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin çiyələk cinsinə aid bitki növü.
Çiyələyin məlum olan 20 növündən bir növü – meşə çiyələyi Azərbaycanın dağ-meşə rayonlarında çox geniş yayılmışdır və ehtiyatı çoxdur.
Meşə çiyələyi mayın axırı, iyunun əvvəllərindən başlayaraq bütün yayı çiçəkləyir. Çiçəkləri ağ rəngli olub ətirlidir. Meyvələri iyunavqustda yetişir. Meyvələri ətirli, şirin, meyxoş olub, forması yumurtavari və uzun konusvaridir. Rəngi qırmızı, ağ, bəzən bənövşəyi olur. Çiyələk xırda meyvəciklərin birləşməsindən əmələ gəlib, hər meyvəciyin üzərində qeyri-həqiqi xırda sarı toxum yerləşir.
Meşə çiyələyinin tərkibində 6% şəkər (fruktoza və qlükoza), 1,5% üzvi turşu (alma, limon), 1,5% azotlu maddə, 0,4% aşılayıcı maddə, 1,3% pektinli maddə, 20-50 mq% C vitamini, 3,5 mq% karotin, dəmir və kalium duzları, efir yağları vardır.
Fridrix Vilhelm Argelander
Fridrix Vilhelm Argelander (alm. Friedrich Wilhelm August Argelander) — Alman astronom və Geodeziya mütəxəssisi. Argelander Berlin Elmlər Akademiyasının üzvü (1870), Helsinqfors Universiteti və Bonn Universitetinin professor olmuş, bir müddət Rusiyada işləmişdir. Günəşin hərəkətini tədqiq etmiş və dəyişən ulduzların müşahidə üsullarını müəyyənləşdirmişdir. Göyün Şimal yarımkürəsində 324.198 ulduzun kataloq və atlasını tərtib etmişdir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh.
Gnaphalium argyrocoma
Dolichothrix ericoides (lat. Dolichothrix ericoides) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin dolichothrix cinsinə aid bitki növü.
Xeranthemum ericoides Lam.
Aphelexis ericoides Sweet
Argyrocome ericoides Poir.
Bryomorphe lycopodioides (Sch.Bip. ex Walp.) Levyns
Bryomorphe zeyheri Harv.
Gnaphalium argyrocoma Sch.Bip.
Helichrysum ericoides Pers.
Klenzea lycopodioides Sch.Bip. ex Walp.
Grevillea argyrophylla
Grevillea argyrophylla (lat. Grevillea argyrophylla) — bitkilər aləminin proteyaçiçəklilər dəstəsinin proteyakimilər fəsiləsinin qrevilleya cinsinə aid bitki növü.
Hakea argyrophylla (Meisn.) Christenh.
Hemipappus argenteus
Tanacetum argenteum (lat. Tanacetum argenteum) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin dağtərxunu cinsinə aid bitki növü.
Achillea argentea Lam.
Chrysanthemum argenteum (Lam.) Bornm.
Hemipappus argenteus (Lam.) Tzvelev
Tanacetum argenteum subsp. argenteum
Tanacetum argenteum subsp. canum (K.Koch) Grierson
Tanacetum argenteum subsp. flabellifolium (Boiss. & Heldr.) Grierson
Tanacetum argenteum var.
Hypargyrium argentatum
Gümüşü qaytarma (lat. Potentilla argentea) - qaytarma cinsinə aid bitki növü.
Fragaria argentea (L.) Crantz
Hypargyrium argentatum (Jord.) Fourr.
Hypargyrium argenteum (L.) Fourr.
Hypargyrium confine (Jord.) Fourr.
Hypargyrium decumbens (Jord.) Fourr.
Hypargyrium demissum (Jord.) Fourr.
Hypargyrium tenuilobum (Jord.) Fourr.
Pentaphyllum argenteum (L.) Nieuwl.
Potentilla argentata Jord.
Hypargyrium argenteum
Gümüşü qaytarma (lat. Potentilla argentea) - qaytarma cinsinə aid bitki növü.
Fragaria argentea (L.) Crantz
Hypargyrium argentatum (Jord.) Fourr.
Hypargyrium argenteum (L.) Fourr.
Hypargyrium confine (Jord.) Fourr.
Hypargyrium decumbens (Jord.) Fourr.
Hypargyrium demissum (Jord.) Fourr.
Hypargyrium tenuilobum (Jord.) Fourr.
Pentaphyllum argenteum (L.) Nieuwl.
Potentilla argentata Jord.
Hyptis argutifolia
Hyptis argutifolia (lat. Hyptis argutifolia) — dalamazkimilər fəsiləsinin hyptis cinsinə aid bitki növü.
II Argişti
II Argişti — Urartu hökmdarı (e.ə. 714-685-ci illər). I Rusanın oğlu.
Assuriya ilə munaqişələr Urartunun siyasi dairəsini xeyli məhdudlaşdırırdı.
II Argişti (e.ə. 714-685-ci illər) dövründə Urartu qonşu ölkələrdə siyasi mövqeyini itirmişdi və daha çox ölkənin daxili işləriylə məşğul idi.
II Argişti ölkədə tikinti işlərinə diqqət yetirirdi. O, yəqin ki, ölkədə oxatma yarışları təşkil
edirdi. Özü də mahir oxatan imiş. Bu haqda müvafiq abidə məlumat verir.
I Argişti
I Argişti (təq. e.ə. 827 və ya bilinmir – təq. e.ə. 764) — Urartu çarı (E.ə VIII əsrin I yarısı).
ARGİŞTİ I - Urartu çarı [təqr. e.ə. 781-760], Menuanın oğlu. Hakimiyyəti illərində Urartu Yaxın Şərqin qüdrətli dövlətinə çevrilmişdi. I Argiştinin 68 kitabəsi məlumdur; Aşşur yazılarında da adı çəkilir.
Ivesia argyrocoma
Potentilla argyrocoma (lat. Potentilla argyrocoma) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin qaytarma cinsinə aid bitki növü.
Horkelia argyrocoma Rydb.
Ivesia argyrocoma (Rydb.) Rydb.
Potentilla argyrocoma var. argyrocoma
Potentilla argyrocoma var.
Juniperus argaea
Adi ardıc (lat. Juniperus communis) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinin ardıc cinsinə aid bitki növü.
Hündürlüyü adətən 5–10 m, gövdəsinin diametri 0,2 m olan, çətiri möhkəm, konusşəkilli və ya yumurtaşəkillidir. Qabığı boz-qonur, lifli, zoğları qırmızı-qonurdur. İynəyarpaqları üç hissəli, ucu biz, uzunluğu 1,5 sm, eni 0,1–0,2 sm-dir, yaşıl, üst tərəfdən ağ zolaqlı və çöküntülüdür, budaqlarda 4 ilə qədər qalır. Mayda çiçəkləyir, erkək çiçəkləri sarı, dişi çiçəkləri yaşıldır. Qozaları yumru, diametri 0,6–0,9 sm-dir, yetişmiş meyvəsi göyümtül-qara, çöküntülüdür. Yavaş böyüyür. İllik boy artımı 10–15 sm-dir. 200 ilə qədər yaşayır.
Lucilia argentea
Berroa gnaphalioides (lat. Berroa gnaphalioides) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin berroa cinsinə aid bitki növü.
Gnaphalium gnaphalioides (Less.) Kuntze
Gnaphalium arnottii Kuntze
Lucilia argentea Hook. & Arn.
Lupinus argenteus
Lupinus argenteus (lat. Lupinus argenteus) — paxlakimilər fəsiləsinin acıpaxla cinsinə aid bitki növü.
Lythrum argyi
Söyüdyarpaq ağlarotu (lat. Lythrum salicaria) — bitkilər aləminin mərsinçiçəklilər dəstəsinin ağlarotukimilər fəsiləsinin ağlarotu cinsinə aid bitki növü.
Söyüdyarpaq ağlarotu boreal coğrafi tipinin palearktik sinfinə aiddir. Avropa, İran, Monqolustan, Hindistan, Çin, Koreya, Tibet, Şimali Afrika, Şimali Amerika, Avstraliya, Rusiya və Qafqazda yayılmışdır. Azərbaycanın bütün rayonlarında arandan yuxarı dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 1900 m qədər) bitir.
Hündürlüyü 25-130 sm olan yumşaq tüklü, çoxillik bitkidir. Gövdəsi düz, budaqsız və ya budaqlanandır. Yarpaqları 5-10 sm uzunluqda, 1-2 sm enində oturaq, qarşılıqlı və ya növbəli, lansetvari, uzunsov-lansetvari, bəzən uzunsov və ya yumurtavari-uzunsovdur, hər iki tərəfdən tüklüdür. Çiçəkləri 1-2 mm uzunluqda, sümbülvari çiçəkqrupuna toplanmışlar, al-qırmızı, bəzən çəhrayı rəngdədir. Qutucuq 3-5 mm, toxumları uzunsov-yumurtavari, sivriləşmiş, açıq qəhvəyi rəngdə, 1 mm uzunluqdadır.