Поиск по словарям.

Arximed (yun. Ἀρχιμήδης ὁ Συρακόσιος təq. e.ə. 287[…] – e.ə. 212[…]), tarixi Azərbaycandilli mənbələrdə Ərşimid (az.-əbcəd ارشميد‎) — Antik dövrün məşhur yunan alimi, riyaziyyatçısı və fiziki. == Həyatı == Arximed e.ə. 287-ci ildə Siciliya adasında yerləşən Sirakuza şəhərində riyaziyyatçı ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası Fidia (yun. Phidias), Siciliyanın şahı II Heronun dostu, riyaziyyatçı və astronom olub, oğluna yaxşı təhsil vermişdir. Arximed bir müddət İsgəndəriyyənin Muzey məktəbində təhsil aldıqdan sonra Sirakuzayaya qayıdır və ömrünün sonuna kimi orada yaşayır.

Arximed aksiomu və ya Arximed prinsipi və ya Arximed mülkiyyəti — Qədim yunan riyaziyyatçısı Arximedin adını daşıyan riyazi ifadələr. Bu təklif əvvəlcə Knidli Evdoks Kəmiyyətlər münasibətləri nəzəriyyəsində formalaşdırıldı (Evdoksun kəmiyyət anlayışı həm nömrələri, həm də davamlı kəmiyyətləri əhatə edir: parçalar, sahələr, həcmlər): İki miqdar varsa a {\displaystyle a} və b {\displaystyle b} , a {\displaystyle a} b {\displaystyle b} -dən azdırsa, sonra a {\displaystyle a} komponent olaraq götürüb,kifayət qədər b {\displaystyle b} -ni kənarlaşdıra bilərik: a + a + … + a ⏟ n > b {\displaystyle \underbrace {a+a+\ldots +a} _{n}>b} Məsələn, seqmentlər üçün Arximed aksiomu belə səslənir: əgər iki seqment verilirsə, onlardan daha kiçik olanı kifayət qədər dəfə təxirə salmaqla daha böyük hissəni örtə bilər. Arximed aksiomu ifadəsi mənasız görünür,lakin əsl mənası sonsuz və ya sonsuz böyük miqdarda olmamasıdır. Beləliklə, bu aksiom qeyri-standart analizdə yerinə yetirilmir: hiperreal ədədlər dəstində sonsuz və sonsuz böyük miqdarlar var. Bu cür elementlər Arximedin aksiomunu qane edə bilməz. Digər nümunələr mümkündür. Arximed əmlakının razı olduğu riyazi quruluşlar,arximediya adlanır,məsələn, Arximed sahəsi və Arximed qrupu və yerinə yetirilməyənlər isə - arximediya deyil. == Tarixi == Riyaziyyatda Arximedin aksiomu kimi tanınan aksiom, əslində ilk olaraq Knidli Evdoks tərəfindən tərtib edilmişdir. Bu təklif əslində əsl ədədlərin ilk aksiomatik nəzəriyyəsi olan münasibətlər nəzəriyyəsində əsas rol oynadı. Buna görə də buna Evdoksun aksiomu da deyilir.

Arximed aksiomu və ya Arximed prinsipi və ya Arximed mülkiyyəti — Qədim yunan riyaziyyatçısı Arximedin adını daşıyan riyazi ifadələr. Bu təklif əvvəlcə Knidli Evdoks Kəmiyyətlər münasibətləri nəzəriyyəsində formalaşdırıldı (Evdoksun kəmiyyət anlayışı həm nömrələri, həm də davamlı kəmiyyətləri əhatə edir: parçalar, sahələr, həcmlər): İki miqdar varsa a {\displaystyle a} və b {\displaystyle b} , a {\displaystyle a} b {\displaystyle b} -dən azdırsa, sonra a {\displaystyle a} komponent olaraq götürüb,kifayət qədər b {\displaystyle b} -ni kənarlaşdıra bilərik: a + a + … + a ⏟ n > b {\displaystyle \underbrace {a+a+\ldots +a} _{n}>b} Məsələn, seqmentlər üçün Arximed aksiomu belə səslənir: əgər iki seqment verilirsə, onlardan daha kiçik olanı kifayət qədər dəfə təxirə salmaqla daha böyük hissəni örtə bilər. Arximed aksiomu ifadəsi mənasız görünür,lakin əsl mənası sonsuz və ya sonsuz böyük miqdarda olmamasıdır. Beləliklə, bu aksiom qeyri-standart analizdə yerinə yetirilmir: hiperreal ədədlər dəstində sonsuz və sonsuz böyük miqdarlar var. Bu cür elementlər Arximedin aksiomunu qane edə bilməz. Digər nümunələr mümkündür. Arximed əmlakının razı olduğu riyazi quruluşlar,arximediya adlanır,məsələn, Arximed sahəsi və Arximed qrupu və yerinə yetirilməyənlər isə - arximediya deyil. == Tarixi == Riyaziyyatda Arximedin aksiomu kimi tanınan aksiom, əslində ilk olaraq Knidli Evdoks tərəfindən tərtib edilmişdir. Bu təklif əslində əsl ədədlərin ilk aksiomatik nəzəriyyəsi olan münasibətlər nəzəriyyəsində əsas rol oynadı. Buna görə də buna Evdoksun aksiomu da deyilir.

Arximed qanunu - hidrostatikanın əsas qanunlarından biridir. İlk dəfə eramızdan əvvəl III əsrdə yaşamış yunan alimi Arximed tərəfindən kəşf olunmuşdur. == Düstur == Mayeyə batırılmış cisim onun çıxardığı mayenin çəkisinə bərabər qüvvə ilə mayedən itələnir: F A = ρ g V , {\displaystyle {F}_{A}=\rho {g}V,} P = P 0 − F A {\displaystyle P={P}_{0}-{F}_{A}} P — cismin təzyiqi, P0 — havadakı təzyiqdir. Mayeyə tam batırılmış cismə təsir göstərən Arximed qüvvəsi "ρmgVc" ifadəsi ilə təyin olunur.

Arximed spiralı (hesab spiralı da adlandırılır) eramızdan əvvəl 3-cü əsrdə yaşamış Arximedin şərəfinə adlandırılıb. == Düsturu == Polyar koordinat sistemində (r, θ) bu bərabərliklə təsvir olunur r = a + b θ {\displaystyle \,r=a+b\theta } burada a və b' real ədədlərdir. a parametrinin dəyişməsi spiralı fırladır, b isə ardıcıl fırlanmalar arasında məsafəni tənzimləyir.

Arximed bağı (it. Il Giardino Di Archimede) — İtaliyanın Florensiya şəhərində yerləşən riyaziyyat muzeyi. 26 mart 2004-cü ildə təsis edilib və elə həmin il aprelin 14-də öz qapılarını ictimaiyyətə açıb. Muzeyin missiyası riyaziyyat haqqında ictimai anlayışı və qavrayışı təkmilləşdirmək, riyaziyyatı kölgədən çıxarmaq və diqqəti ona yönəltməkdir. Onu Şimali Amerikada riyaziyyata həsr olunmuş yeganə muzey olan Nyu-Yorkdakı Milli Riyaziyyat Muzeyi ilə müqayisə edirlər. == Tarixi == Arximed bağı 2004-cü ildə hökumət və təhsil müəssisələri konsorsiumu tərəfindən yaradılmışdır. Konsorsiumun hazırkı üzvlərinə Piza Ali Normal məktəbi, Florensiya Universiteti, Piza Universiteti, Siena Universiteti, İtaliya Riyaziyyat Birliyi, Françesko Severi adına Milli Ali Riyaziyyat İnstitutu , Avellino Universiteti, Tədqiqat və Tədqiqat Mədəniyyətinin Təşviqi Konsorsiumu daxildir. Konsorsium Florensiyada, Uliss Dini adına riyaziyyat fakültəsində yerləşir. Konsorsiumun prezidenti riyaziyyatçı Enriko Giustidir. Arximed bağının təşəbbüslərindən biri CD-də riyaziyyat tarixinin yaradılması və müvafiq dəstək mətnləri ilə birlikdə yayılmasıdır.

Kolya, Olya və Arximed (rus. Коля, Оля и Архимед) — 1972-ci ildə çəkilmiş Arximed qanunundan bəhs edən cizgi filmi. == Məzmun == Kolya adında oğlan, Olya adında qız qədim Sirakuz şəhərində böyük həndəsi kəşflər etmiş Arximedlə görüşürlər. Uşaqlar Arximedin kəşflərinə baxan zaman Roma legionu onlar üzərinə hücuma keçir. Və uşaqlar evə qayıdırlar.