Поиск по словарям.

Kazaklar (müxtəlif dillərdə: Kozak, Kosak, Cossack, Kossak, Kazak, Rus Kazakları) — Don və Dnepr çayları yaxınlığında XV əsrdən etibarən formalaşmağa başlamış xalq. Bir çox hallarda kazaklar Qazaxıstanda yaşayan yerli qazax xalqı ilə müqayisə olunur. Ancaq hər iki xalq arasında hec bir əlaqə mövcud deyildir. Kazak sözü qədim türk dilində azad insan mənasını verir.

Xitaylar(çin. 契丹, Pinyin=Qìdān; fars. ختن‎, Khitan), Kitanlar və ya Kidanlar,IV əsrdə yaşayan və mənşələri Monqolustan və Mançuriyadan olan köçəri Monqol xalqı.Onlar Liao sülaləsini və Qaraxitaylar dövlətini təsis ediblər. == Kidanlar dövləti == V-VI əsrlərdə indiki Monqolustan,Mancuriya və Uzaq Şərq arası ərazilərdə bəzi Türk,Monqol və Tunqus mənşəli tayfaların ittifaqı yarandı.İttifaq əsasında 698-ci ildə Mancuriyada ilk dövlət qurumu olan Bohay dövləti təşəkkül tapdı.Tədqiqatçılara görə bu qurum əsasən tunqus mənşəli Mohe tayfasının dövləti idi. Lakin onu qədim türk tayfalarının qurumu Sayanlar da vardır.924-cü ildəQaraxitaylar( əslində bu tayfanın adı Kitaydır.Çinin şimal əyalətlərindədə yaşadıqlarına görə əraziləri Kitay adlanırdı) Bohay dövlətini zəbt etdi.Sonrakı illərdə Kidanlara qarşı yerli tayfaların üsyanları oldu,və Kidanlar geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar.Bu vaxt Uzaq Şərqdə Çin mənbələrində Çurçen adlandırılan bir tayfa da yaşayırdı. Bu tayfa Sunqari,Ussuri və Amur çaylarının hövzələrində və Çanbaşyan dağlarında yaşayırdılar.Mənbələrə görə onlar 72 tayfadan ibarət idilər. X əsrin əvvələrində feodal Ambaqan Qarakidan tayfalarını birləşdirərək,qüvvətli tayfa ittifaqı yaratdı.927-947-ci illərdə Kidanlar Çinin şimalını işğal etdilər.Pekin şəhəri onların paytaxtı oldu.985-ci ildə Kidanlar Çurçenlərin yaşadığı ərazilərə qarət məqsədi ilə növbəti hərbi səfər təşkil etdilər.993-cü ildə bir mənbəyə görə 880 minlik Kidan ordusu Çurçenlərin şəhər və kəndləri dağıtdı. Çurçen tayfa ittifaqının başçısı Şilu Kidanlara qarşı mübarizəyə başladı.Onun oğlu Uqun-Ay (1021-1074-ci illər) qüvvətli dövlət yaratdı.Sonra onun yerinə keçən 19 yaşlı oğlu Xelibo (1074-1092-ci illər) və varisi Polaşu (1092-1094-cü illər) vaxtında Çurçenlərin qüdrətli dövləti ortaya çıxdı.Çin mənbələrində bu dövlət "Qızıl imperiya" adlanır.Onlar 1114-cü ildə Kidanları qovub Şimali Çindən çıxardılar.Kidanlar Yeloydaşı xanın başçılığı ilə Qaraxanilər dövlətinə hücuma keçdilər,Yeddi-Su əyaləti və Cənubi Qazaxıstanı işğal etdi.Mənbələrə görə onların miqdarı 40 min çadır,yəni 200 min nəfər idi.1137-ci ildə Yeloydaşı xan Səmərqənd,Buxara və Xarəzmi işğal etdi. 1141-ci ildə Kidanlar Mavəraünnəhrə daxil oldular.Bu dəfə Səlcuq sultanı Səncər Qaraxanilərin tərəfini saxladı.Qaraxanilərin Səmərqənd hakimi Mahmud xan və Sultan Səncərin birləşmiş qoşunları Katvan çölündə Kidanların ordusu ilə üz-üzə gəldilər.Vuruşma Səncərin məğlubiyyəti ilə bitdi və ordusundan 30 min nəfər döyüşçü öldürüldü. Səncər və Mahmud Tərməzə qaçdılar.Səncərin düşərgəsi və arvadı Türkan Xatun Qaraxitayların əlinə keçdi.

Kimvrlar — German əsilli bir tayfa. Kimvrlar Yutlandiya yarımadasında yaşayırdılar. Miladdan əvvəl II əsrin axırında tevtonlar ilə birlikdə cənuba yürüş edib Roma imperiyasının hüdudunda məğşuşluqlar törətdi. Kimvrlar E.ə. II əsrdə tevtonlar ilə birgə Romaya hücum etdilər. E.ə. 102-ci ildə Roma sərkərdəsi Qay Mari onları darmadağın etdi.

Kiməklər və ya Yeməklər, (Çincə: 基马克 veya 基馬克, jīmǎkè) — İrtış çayı sahilləri və Altay dağları arasında VIII əsrdə müxtəlif boylarla birlikdə ittifaq dövləti içində yaşamış türk boyu. VIII əsrdə müstəqil olmuş, X əsrdə kitanların hücumundan sonra Ural dağlarının cənubuna köç etmişlər. XI əsrdə Asiyanın şərqindən qərbinə davamlı köç etdiklərinə görə boy birliyinə əsaslanan quruluşları dağılmışdır. Birlikləri dağılandan sonra qıpçaqlara tabe olmuşlar. Bu zamana qədər, Kiməklərin monqol əsilli olduğu əsas götürülürdü. Aparılan araşdırmalar sonucu Kiməklərin də Türk kökenli olduğu sonucuna gəlindi. Qıpçaqların Kiməklərin davamı olduğu bilinir. Kiməklər işk, lanikaz, əclad, eymur, bayandur, tatar, qıpçaq tayfalarına ayrılırdılar.. Orta çağa bağlı Çin coğrafyacılardan Yemək (Kimək), ayrıca Chumuhun və Üeban (Yūēban) kimi etnik grupların kim olduqları bilinmirdi, Ərəb və Fars coğrafyacıları; bütün bu adların Yemək (Kimək) boyu olduğunu yazmışdılar.. Uyğur dönəmində, Çu boylarının içində əsas boyu olan Yeməkləri (Kimək) Ərəb və Fars qaynaqlarından tanınmışdılar.

Kumanlar (türkcə: kumanlar mac. kun / plural kunok; yun. Κο(υ)μάνοι, Ko(u)manoi;, rus. половцы – polovtsi, ukr. половці) – türk mənşəli köçəri tayfalar. == Etimologiyası == Türk dillərində kürən, sarışın mənasını verən. kuman adı altında tanınan boylarla əlaqədə olmuş xalqlar onları əsasən kumanu, kumenu (assur – urartu), kumanos, kumanoi (Bizans – latın) adlandırsa da, bəzi yazılarda bu boy adının koman, koban, kaman, kaban, kuman, kuban, kumanlı, kumandı şəklində yayıldığını da görmək olur. Kuman adının "sarışın" mənası nəzərə alındıqda, türk boyları içində onların həm də sarı, ər-sarı, sarı-uqur, sarı-tirgiş, sarıcalı adı daşıyan soylarla əlaqəsi olduğunu qeyd edən tədqiqatçılar da vardır. Rus abidələrində sarışın (polovets) kimi tanınan kumanlar alman yazılarında da eyni anlamda (Falben) xatırlanır. Maraqlıdır ki, məşhur kuman bəyi Şarukan (Sarıxan) adında da həmin anlam var.

Qumuqlar və ya kumıklar (qum. Къумукълар) — Əsasən Dağıstanda, eləcə də Şimali Osetiyada (Mozdok rayonunda) və Çeçenistanda kompakt şəkildə yaşayan xalq. Qumuqlar Ural-Altay dillərinin türk dili qrupuna daxil olan qumuq dilində danışırlar. Qafqazda sayca ən çoxsaylı 2-ci türkdilli xalqdır. Rusiya Federasiyasında 2010-cu il siyahıyaalmasına əsasən 503,060 qumuq yaşayır. Bunlardan 431,736 nəfəri Dağıstan Respublikası ərazisində yaşayır. == Antropoloji tip == Qumuqlar anrtopoloji cəhətdən tipik Qafqaz xalqlarına uyğundur. == Rusiya federasiyası üzrə == Bundan başqa Estoniyada 10 nəfər (2000-ci il siyahıya almasına əsasən), Ukraynada 718 nəfər (5 – 14 dekabr, 2001) qumuq yaşayır.

Pomaklar — əslən Bolqardırlar. Pomak adlandırılmalarının səbəbi İslamı qəbul etmələridir. Cənub Salavyanları ümumilikdə 3 yerə bölünürlər. Slovenlər, Serb-xorvatlar və Bolqarlar. Bunların içində İslamı qəbul etmiş 2 millət formalaşıb. Serb-xorvatlardan olan Boşnaklar və Bolqarlardan olan Pomaklar. Pomakların Türklərlə heç bir qan bağı yoxdur. Sadəcə müsəlmandırlar və Türklər yaşayan yerlərdə yaşayan Pomaklar türk dilini də bilir.

Sisakanda (indiki Zəngəzur ərazisi) yaşayan saklar tarixi ədəbiyyatda sisaklar adlanırlar,çünki indi çox hissəsi Ermənistanın,az hissəsi Azərbaycanın tərkibində olan Zəngəzur mahalı tarixən Sisakan adlanmışdır.Sisakan toponimini ilk dəfə Suriya müəllifi Zaxariy Ritor 554-cü ildə çəkmişdir və V əsr erməni mənbələrində Syuni adı ilə məlumdur."VII əsr erməni coğrafiyası"nda bu toponim Sisakan kimi yazılır.Moisey Kalankatlı da "Alban ölkəsinin tarixi"ndə bu toponimi Sisakan kimi işlətmişdir.Sisakan erkən orta əsrlər Qafqaz Albaniyası tarixində mühüm rol oynamışdır,çünki branın öz hökmdar sülaləsi olmuşdur.Sisakan toponiminin sak etnonimini əks etdirdiyini ilk dəfə iddia edənlərdən biri akademik N.Y.Marr olmuşdur.Lakin hətta sakların türk mənşəli olduqları sübut edilmədiyi bir dövrdə belə erməni tarixçiləri Sisakanı erməni vilayəti sayır və onun çarlarını da etnik mənsubiyyətcə erməni olduğunu yazırlar.(Hətta Sisakandakı əhalinin etnik mənsubiyyətcə erməni olduqları qəbul edilsə belə bunun indiki ermənilərə-haylara heç bir aidiyyatı yoxdur.Çünki tarixdə yad olunan ermənilər-ərmənlər türk mənşəli bir etnos olmuş,Böyük Ermənistan adı ilə öz dövlətlərini qurmuşlar.Sonradan ərmənlərin ərazisində məskunlaşan köçəri və vəhşi haylar bu türk etnosunun adını mənimsəmişdir) İlk öncə qeyd edilməlidir ki,Sisakan vilayəti ermənilərin əvvəldən məskunlaşdığı vilayət olsaydı sakların etnik adını daşımazdı.İkincsi Syuni hakimləri Aranşahlar adını daşımazdılar.Üçüncüsü "Alban ölkəsinin tarixi"ndə yazılır ki,Alban kilsəsi ilə Erməni kilsəsi arasında 607-ci ildən ixtilaflar kəskinləşdikdə syunilər erməni kilsəsindən aralanaraq Qafqaz albanlarına qoşulmuş və Alban kilsəsinin tabeliyinə keçmişdi.Ermənilərin Sisakana gəlməsi VIII əsrdən sonra ərəb xəlifəsinin Alban kilsəsini Erməni kilsəsinə tabe etməsindən sonra başlamışdı. Sisakan toponimi "Si" və "sakan" (Balasakan toponimində olduğu kimi) hissələrindən ibarətdir."Sakan" komponenti Sak etnoniminə və "-an" şəkilçisinə ayrılır.Deməli bu ad "Si sakları" anlamını verir və indiyədək Ermənistanda Sisyan rayonunun adında qalır.Adın birinci komponenti olan Si sözü Sisakanda hakimiyyətdə olmuş sülalənin adıdır.(Kirzioğlu M.Fahrettin,Kars tarihi,I cilt,İstanbul,1953) Başqa sözlə Si sülaləsi sakların içərisində bir tayfanın adı idi.Qədim türklərdə Si (Çin mənbələrində Xi) tayfasının adı məlumdur.Erkən orta əsrlərdə bu tayfa Altayda və Tuva ərazisində Dalay-Nor gölü vadisində yaşayırdı.Göstərilir ki,Si tayfası orada hunların qədim bir qolunun adıdır.(Tuva tarixi,Moskva,1964) Q. Qeybullayev qeyd edir ki,güman ki,sak tayfalarından olan Si tayfasının bir hissəsi Mərkəzi Asiyada qalmış və sonra hunların tərkibinə daxil olmuş,sakların tərkibində qalan hissəsi isə Sisakan adlı əyalətdə hakim sülüləyə çevrilmişdir.Ona görə də ,burada məskunlaşmış saklar Si sakları adlanmış və beləliklə də ,Sisakan adı yaranmışdı.Qədim erməni mənbələrində və "Alban ölkəsinin tarixi"ndə Si-sakan etnonimi qısaldılmış şəkildə Sisak kimi yazılmışdır.Lakin erməni mənbələrində Sisakan adı çəkilmir,əvəzində Syuni (əslində Siuni olmalıdır,"s" səsindən sonra "i" səsinin düşməsi və "y" səsinin əlavə olunması qrabar dili əsasında baş vermişdir.) adı verilir ki,bu da məhz Si etnonimindən və qrabar dilində mənşəcə urartu dilinə aid olan ,yer və tayfa adlarına əlavə edilən "-uni" şəkilçisindən ibarətdir. Erməni tədqiqatçıları Siuni adının mənşəyini izah edə bilməmiş və ona görə də bu adı Urartu mənbələrində Göyçə gölünün ətrafının adı kimi çəkilən Etiuni (qədim erməni mənbələrində Uti) adı ilə eyniləşdirmişlər.Halbuki müxtəlif ölkələrdən olan tədqiqatçılar dəfələrlə qeyd etmişlər ki,bu iki söz müxtəlif mənşəli sözlərdir. Q. Qeybullayev qeyd edir ki,Sisakan toponimi erməni dilində deyil və həm də bu adda İran mənşəli "kan" şəkilçisi yoxdur."Alban ölkəsinin tarixi"ndə qeyd olunur ki,bu adı farslar deyirlər.Buradan belə nəticə çıxır ki,Sisakan adında "an" şəkilçisi farscadır. Sakların məskunlaşdığı bu ərazidə Si sülaləsinin hakimiyyəti hələ eramızdan əvvəlki dövrlərdə başlamışdı.Çünki eramızın I əsrinin 60-cı illərində Qafqaz Albaniyasında hakimiyyətə keçmiş Ərən (Aran,Eran) "Alban ölkəsinin tarixi"ndə yazıldığına görə məhz Sisak sülaləsindən idi.Eramızın əvvəllərində Ermənistan Parfiya dövlətinin tərkibinə daxil edildikdən sonra Parfiya hökmdarı öz qardaşı Valarşakı Ermənistana çar göndərmişdi.Valarşak isə Qafqaz Albaniyasına Sisak nəslindən olan Ərən adlı bir nəfəri hökmdar təyin etmişdi.Buradan aydın olur ki,Sisak sülaləsi I əsrdə artıq tanınmış hakim sülalə idi.Ərən şəxs adının türkcə olması Sisak sülaləsini türk mənşəli olduğunu göstərən tutarlı faktlardandır.Sisak sülaləsinin Ərəndən sonrakı hökmdarlarının adları bəlli olmadığından bu sülalənin Qafqaz Albaniasındakı sülalə şəcərəsini izləmək mümkün deyildir. Q.Qeybullayev qeyd edir ki,görünür bu sülalənin hakimiyyəti IV əsrdən bu yana keçməmişdir.V əsr erməni tarixçisi Yegişe (Yegişe,V fəsil) albanlarda çar nəslinin Qnuni adlandığını yazmışdır.(451-ci ildə Sasanilərə qarşı üsyanda iştirak etmiş alban hökmdarı Vahan bu nəsildən idi) Qnuni qrabar dilində əlavə olunmuş,Urartu mənşəli şəkilçidir. Q.Qeybullayev və Y.Yusifov qeyd edir ki,qrabarcada təhrifə uğramış "qn" sözü qun-hun kim bərpa edilə bilər və deməli hakimiyyətdə hun mənşəli sülaləni olması ehtimal edilə bilər.Həmin hun sülaləsi isə eranın əvvəllrində Qafqaz Albaniyasının Şimal-Şərqində yaşamaqda olan maskutlardan idi.Təsadüfi deyil ki,alban hökmdarı II Vaçe hakimiyyətdən əl çəkdikdə məhz Maskut əyalətinə çəkilmişdi. IV əsrdə bütün Qafqaz Albaniyası əhalisi ilə birgə Sisakan əhalisi də xristian dinini qəbul etmişdi.Bu sülalənin nümayəndələri saklı (ərəb mənbələrində Səhl) ləqəbini daşıyırdılar.Səhl (Sisak) nümayəndəsinin ən məşhur nümayəndələrindən biri də Səhl ibn Sunbat idi.O,Babəki tutub ərəblərə vermişdi. Səhl Sunbatın qalası Şəkki qalası idi. Ərəblərin Azərbaycanı fəthindən sonra Sisakın xristian hakimləri "məlik" adlandırıldılar.Səhl ibn Sunbat da məlik idi və Kitabi Dədə Qorquddakı Şökülü Məlik (Şəkili Məlik adının təhrifi) güman ki,məhz Şəkki hakimi Səhl ibn Sunbatdır.Qeyd edilməlidir ki,Bəzz qalasının hakimi ,xürrəmilərin başçısı Cavidan da ərəb mənbələrində Cavidan ibn Səhlək adlandırılmışdır.Cavidanın qəbrinin Zəngəzurda Pir-Davidan adı ilə indiyədək qalması da bununla bağlıdır.

Kitab — informasiya daşıyıcılarından ibarət vərəqə toplusu. Bu vərəqələr bir tərəfdən tikilir və üzlüklə örtülür. Kitab kağızının hər vərəqinin üzləri səhifə adlanır. Bəzən böyük sənədin və ədəbi əsərin bir hissəsinə də kitab deyilir. 2013-cü ildə elektron kitablar kəmiyyət baxımından kitab bazarının 30%, qiymət baxımından 14% təşkil edib. == Tarixi == İnsan təfəkkürünün məhsulu olan kitabın yaranmasında bir sıra amillər mühüm rol oynamışdır. Əlifbanın və yazının meydana gəlməsi ilk amillərdəndir. Kitabın yaranmasında əsas amil yazı materiallarıdır. İlk əlifbadan və yazıdan istifadə etməyə başlayan insanların ilk kitabları daş, gil lövhələr, metal, ağac və s. olub.

Biaklar, biak-numforlar, numforlar, nuforlar, maforlar, İndoneziya dilində oranq-biaklar - Şərqi İndoneziyada (Papua əyalətinin Biak- Numfor dairəsi; Yeni Qvineya adasının şimal-qərb sahilləri, Çendravasih körfəzindəki Biak, Numfor və s. adalar) Avstroneziya xalqı. == Haqqında == Biakların sayı 80 min nəfərdir (2013). Cənubi Halmahera və Qərbi Yeni Qvineya xalqları qrupuna daxildir. Avstroneziya dillərinin Qərbi Yeni Qvineya qoluna aid biak dilində (biak və numfor ləhcələri, coxlu dialektləri var) danışırlar. Yazıları latın qrafikası əsasındadır, onların arasında İndoneziya dili də yayılmışdır. Biakların 90%-dən çoxu xristiandır. Ənənəvi məşğuliyyətləri balıqçılıq, dəniz vətəgələri, dənizçilik, gəmiqayırma, ticarətdir. Yeni Qvineyanın şimal-qərbində ticarət əlaqələrinə nəzarət edən Bialkar dəniz quldurları kimi məlum idilər. Ənənəvi sənətkarlıq sahələri dəmirçilik və zərgərlikdir.

Kiaksar (yunanca: Κυαξάρης, qəd. fars:Uvaxşatra; e. ə. VII əsr, Ekbatan – e.ə. 585) – hökmdar Fraortanın oğlu, Midiyanın üçüncü və ən qüdrətli hökmdarı. Prof. Q. Qeybullayevin "ilk böyük türk" adlandırdığı Kiaksarın hakimiyyəti dövründə Midiya şərqin ən güclü dövlətinə çevrilmişdir. == Fəaliyyəti == O, Midiya ordusunu yenidən qurmuş və təkmilləşdirmiş, daha sonra öz hərbi gücünü Babil hökmdarı Nabopalasarla birləşdimişdir. Bu birlik həmçinin Kiaksarın qızı Amitisin Nabupalasarın oğlu II Navuxodonosora ərə verilməsi ilə də möhkəmləndirilmişdir. Navuxodonosor gözəl Midiya (Azərbayacan) dağları və təbiəti üçün darıxan xanımı Amitis üçün qədim dünyanın yeddi möcüzəsindən biri olan Babilin asma bağlarını inşa etdirmişdir.

İmam (ərəb. إمام‎ — başçı) — islamda məscidə, dini ayinlərə rəhbərlik edən ruhani şəxs. "İmam" sözü həm də "nümunəvi şəxs" kimi izah oluna bilər. İslamda məcburi olan ümumi cümə namazı zamanı imam seçilir və o namaza rəhbərlik edir. Bu ayinin yerinə yetirilməsi zamanı 8 yaşına çatmış istənilən şəxs imam ola bilər. Türkiyədə imamı namaz qılanlar özləri seçir, hakimiyyət isə onun statusunu təsdiqləyir. Adətən imamlar ilahiyyat təhsili alanlar arasından seçilir. İmamın geyimindəki fərqlər — ağ əmmamə və paltarın ağ ətəkləridir. == Şiəlikdə imam == On iki imam teologiyasına görə (şiəlikdə) on iki imam Məhəmməd peyğəmbərin birbaşa mənəvi varisləri olmuşlar. İlk imam peyğəmbərin kürəkəni, dördüncü xəlifə İmam Əlidir.

İmanlar (Laçın)

"Google Books" və ya "Google Kitablar" — "Google" tərəfindən rəqəmsallaşdırılan kitablar üçün tammətnli axtarış xidməti. Burada ABŞ-nin ən böyük kitabxanalarından 10 milyondan çox kitab mövcuddur. 2010-cu ilə qədər layihədə 15 milyona yaxın kitab var idi, onlardan 1 milyonu ictimai mülkiyyətdə olmuşdur. Layihənin əməkdaşları dünyada mövcud olan kitabların sayını (təkrar nəşrlər istisna olmaqla) 130 milyon olaraq qiymətləndirmiş, onilliyin sonuna qədər hər şeyi rəqəmsallaşdırmaq niyyətində olduqlarını açıqlamışdılar. 2017-ci ilin məlumatına görə, təxminən 25 milyon kitab rəqəmsallaşdırılmışdır. Bundan sonra rəqəmsallaşma sürəti çox azalmışdır.

II Kiaksar (e. ə. VI əsr – e. ə. 530-cu illər) – Yunan tarixçisi Ksenofona görə Midiya hökmdarı olmuşdur. Bəzi tədqiqatçılar onu Danielin Kitabındakı "Midiyalı Dara" ilə eyniləşdirirlər. Lakin bu şəxs və onun hökmdarlığı haqqında, Midiya barəsində kifayət qədər geniş məlumatlar vermiş bir çox tarixçilərin, o cümlədən Herodot və Ktesinin əsərlərində bir söz deyilmir və adı çəkilmir. Bir çox tarixçilər Midiyanın belə bir hökmdarının olub olmaması və olduğu halda hansı dövrdə hakimiyyətdə olması haqqında mübahisə edirlər. Ksenofonun "Kiropediya" əsərinə görə II Kiaksar Midiya hökmdarı Astiaqın oğlu və II Kirin anası Mandananın qardaşı olmuş və Astiaqdan sonra hakimiyyətə gəlmişdir. O, II Kirin dayısı II Kiaksar e.ə.

İmanlar — Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonunda kənd. == Tarixi == Yaşayış məntəqəsi XIX əsrdə bir qrup ailənin Xaçınyalı adlı yüksəklikdə məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. 28 aprel 1920-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süquta uğramasından və bolşeviklərin işğalına məruz qalmasından sonra, 1923-cü ilin iyulunda Yelizavetpol quberniyasının Cavanşir və Zəngəzur qəzalarının bir hissəsindən Kürdüstan mahalı (sonradan qəza) təsis edilmişdir. İmanlar kəndi mahalın bir hissəsi olmuşdur. Kürdüstan qəzası ləğv edildikdən sonra İmanlar Laçın rayonunun tərkibinə daxil edilmişdir. 1992-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir. Kənd 1 dekabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. == Əhalisi == Kəndin əhalisi kürd mənşəli hacısamlı camaatındandır. === Tanınmışları === Arif Məmmədli, Elman Mustafazadə == İstinadlar == == Mənbə == Əliağa Mustafayev. İmanlar iman yeridi.

İmanlar — Azərbaycan Respublikasının Şuşa rayonunun Şırlan kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Toponimikası == == Tarixi == 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq İmanlar kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. 19 sentyabr 2023-cü ildə aparılan lokal xarakterli antiterror əməliyyatları nəticəsində Azərbaycan Respublikasının nəzarətinə qayıtmışdır.

Zəka – elmi-publisistik, ədəbi-bədii jurnaldır. Azərbaycan Respublikası Mətbuat Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin və Respublika Könüllü Kitabsevərlər Cəmiyyətinin birgə nəşri olub. == Tarixi == 1965-ci ildən fəaliyyətə başlayıb. Əvvəllər kiçik, sonralar isə (1981-ci ildən) geniş formatda buraxılıb. Jurnalda kitabla bağlı bütün məsələlər — onun məzmunu, mündəricəsi, tarixi, inkişaf yolu, təbliği, poliqrafiya mədəniyyəti və s. barədə məqalələr dərc edilib. 1992-ci ilə qədər "Kitablar aləmində" adı ilə nəşr olunub. "Kitablar aləmində" jurnalına, 26 il nəşri dövründə İsrafil Nəzərov, Sabir Tarverdiyev, Səyadulla Kərimli kimi Azərbaycanın tanınmış jurnalist-yazıçıları baş redaktorluq edib. 1992-ci ildən "Zəka" adı ilə buraxılıb. Bilavasitə, həmin jurnalın davamçısıdır.

İslam inancında imanın şərtlərindan biri "Kitablara iman"dır. Bu anlayış Allah tərəfindən bəzi peyğəmbərlərə kitablar nazil edildiyində bu kitabların içindəkilərinin tamamilə doğru və gerçək olduğuna inanmaq deməkdir. İslam inancına görə dəyişdirilmiş 3 kitab vardır. Tövrat (Yəhudilik inancı tərəfindən dəyişdirilmişdir), Zəbur (Yəhudilik inancı tərəfindən dəyişdirilmişdir), İncil (Xristianlıq inancı tərəfindən dəyişdirilmişdir). Dəyişdirilməyən tək kitab isə Qurandır.

Bu siyahıda bu günə kimi ən çox tirajlarla satılan kitablar yer almışdır. Bu siyahıda komikslər və dərslik kitabları yer almayıblar. Bibliya, Quran çox güman ki, ən çox yayılmış kitablardır. Amma bu kitabların nüsxələrinin sayını dəqiq bilmək mümkün olmadığından, onlar bu siyahıya daxil edilməyiblər. Siyahıdan eləcə də bəzi siyasi kitablar çıxarılıblar. Məsələn Adolf Hitlerin və Mao Tszedunun yazdıqları kitablar: "Üç muşketyor", "Pinokyo", "Alisa möcüzələr ölkəsində", "Don Kixot" kimi əsərlər də hansı tirajla satıldıqları məlum olmadığı üçün siyahıda yoxdurlar. Harri Potterin 7 kitabının isə hər birinin ayrı ayrılıqda satış tirajı bilinmədiyindən siyahıda hamısı bir seriya kitab kimi yer alıblar. Həmçinin bax: Biznes Kitabları ilə özünü inkişaf etdir. == Ən çox satılan bir cildlik kitablar == === 100 milyon nüsxədən çox === === 50–100 milyon nüsxə === === 30–50 milyon nüsxə === === 20–30 milyon nüsxə === === 10–20 milyon nüsxə === === Satış tirajı məlum deyil === Qeyd: Bu kitabların satış tirajları məlum deyil, amma ən azı 10 milyon dənə nüsxələri olduğu sübut olunduğundan bu siyahıda yer alırlar.

Bu siyahıda bu günə kimi ən çox tirajlarla satılan kitablar yer almışdır. Bu siyahıda komikslər və dərslik kitabları yer almayıblar. Bibliya, Quran çox güman ki, ən çox yayılmış kitablardır. Amma bu kitabların nüsxələrinin sayını dəqiq bilmək mümkün olmadığından, onlar bu siyahıya daxil edilməyiblər. Siyahıdan eləcə də bəzi siyasi kitablar çıxarılıblar. Məsələn Adolf Hitlerin və Mao Tszedunun yazdıqları kitablar: "Üç muşketyor", "Pinokyo", "Alisa möcüzələr ölkəsində", "Don Kixot" kimi əsərlər də hansı tirajla satıldıqları məlum olmadığı üçün siyahıda yoxdurlar. Harri Potterin 7 kitabının isə hər birinin ayrı ayrılıqda satış tirajı bilinmədiyindən siyahıda hamısı bir seriya kitab kimi yer alıblar. Həmçinin bax: Biznes Kitabları ilə özünü inkişaf etdir. == Ən çox satılan bir cildlik kitablar == === 100 milyon nüsxədən çox === === 50–100 milyon nüsxə === === 30–50 milyon nüsxə === === 20–30 milyon nüsxə === === 10–20 milyon nüsxə === === Satış tirajı məlum deyil === Qeyd: Bu kitabların satış tirajları məlum deyil, amma ən azı 10 milyon dənə nüsxələri olduğu sübut olunduğundan bu siyahıda yer alırlar.

Beynek Nadir Kitablar və Əlyazmalar Kitabxanası (ing. Beinecke Rare Book and Manuscript Library və ya qısaca: BRBL) Yel Universitetinde yerləşən və dünyanın nadir kitapları və əlyazmaları saxlanmış ən büyük kitabxanadır. Bu kitabxananın inşaası Beynek ailəsinin maddi dəstəyi vasitəsilə mümkün olmuşdur. ABŞ-lı memar Qordon Banşaft tərəfindən dizayn edilən kitabxana Yel Universitetinin “Heuit Quadrenql” bölgəsində və ya digər adı ilə Beynek Meydanında yerləşir. Altı mərtəbəli rəflərdən ibarət, kvadrat şəkilli və pəncərəsiz kitabxananın fasadı günəş işıqlarını əks etdirən şəffaf Dani mərməri ilə örtülmüşdür. Tikiliyə yer altında tikilmiş 3 mərtəbə də daxildir. Beynek Nadir Kitablar və Əlyazmalar Kitabxanasında yerləşən və İsamu Noquçi tərəfindən dizayn edilən heykəllər zamanı (piramida), günəşi (dairə) və inkişafı (kub) əks etdirir. Kitabxanada ən əhəmiyyətli yer dünyada sadəcə 48 nüsxəsi olan Quttenberq İncilinin saxlandığı zaldır. Bundan əlavə kitabxanada iş otaqları, oxu zalları, kataloq otağı, mikrofilm otağı, ofislər, kitab anbarı yerləşir. == Tarixi == XIX əsrin sonlarında Yel Universitetindəki nadir kitablar əvvəllər Qədim Kitabxana kimi tanınan, indiki Dvayt Zalı rəflərində qorunurdu.