BURUC

Buruc — Azərbaycan Respublikasının Tərtər rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Buruc kənd inzibati ərazi dairəsinin mərkəzidir. == Tarixi == Dağətəyi düzənlikdədir. İlk dəfə XVI əsrə aid mənbələrdə Buruncru variantında təsadüf olunur. 1917-ci ildə Cavanşir qəzasında Təzə Bruc və Bruc Həsənqaya adlı iki yaşayış məntəqəsi, Lənkəran qəzasında Burçalı, 1933-cu ildə Zəngilanda Burcalılar adlı kəndlər qeydə alınmışdır". Mənbələrin məlumatına görə, kənd əvvəllər Ağdərə rayonunun İorbulaq adlı ərazisində olmuşdur. 1918-ci ildə erməni qırğınları zamanı əhali indiki əraziyə köçmüş, yeni yaşayış məntəqəsinə əvvəlki adı verilmişdır. Ərazidə Buruc adlı əkin yeri də var. Kəndin əhalisi yerli BUruc camaatı təşkil edir Azərbaycan dilinin yerli dialektlərində burusux tutqun", buruz "ədavət, kin", "acıqlı, kinli"( bu ləqəblər adlar onlara ona göre verilmişdir ki, olar öz tayfalarına hansısa qarətciləri yaxın buraxmır düşmən tayfalara qorxunc kin bəx etmişdilər) mənalarında işlənməkdədir Buruc sözunun məşəyi qədim tür tayfalarının adı ilə bağlıdır.Türküyədə və keçmiş irəvan xanlıqı ərazisində Buruc düzü deyilən ərazilər möcud olub.bəzi mənbələrin məlumatnda göre Buruc adının mənası Bürc və Burc adlarnan götürülüb.Buruc əhalisi ta qədimdən hec bir tayfa ilə geniş əlaqəsi olmayan bir tayfa olaraq hələdə mövcudur(yani bu tayfa hamısı bir birinə sıx qohumluq əlaqələri ilə bağlıdır).Buruc tayfası sırf İrəvan xanlıqının bəzi əraziləri Qarabağ ərazisinin ən qədim və yerli tayfasıdır.kəndin əsas məşquliyyəti əkincilik və maldarlıqdan ibarəti.Kəndin indiki ərazisi bəzi mənbələrdə 7 təpə adlanır. 7 təpə adlanmaqının səbəbi həmən ərazidə 7 ədəd 4 böyük 3 xırda qədimi təpədən ibarət olmasıdır..

85-ci surə əl-Buruc (Bürclər) surəsi (Məkkədə nazil olmuşdur, 22 ayədir). Surə adını ilk ayədə işlənən və bürclər mənasını verən əl-Buruc sözündən götürmüşdür. Sürənin Məkkə dövrünün ortalarında bütpərəstlərin müsəlmanlara qarşı əziyyət və işgəncələrə başlamalarından sonra endirildiyinə inanılır. Buruc sürəsində Allahın qüdrətindən, Allah uğrunda sıxıntı çəkənlərin cənnətə gedəcəklərindən, müsəlmanlara zülm edənləri üçün isə pis sonun olduğundan bəhs edilir.

Buruciyə mədrəsəsi və ya digər adıyla Hacı Məsud mədrəsəsi — Türkiyənin Sivas şəhərində yerləşən mədrəsə. 1271-ci ildə, Anadolu Səlcuqlu sultanlarından III Qiyasəddin Keyxosrov zamanında Həmədan yaxınlığındakı Burucirddən gəlmə Müzəffərddin Burucirdi tərəfindən inşa etdirilmişdir. Elmi işlər üçün mədrəsə olaraq inşa etdirilmiş və dövrün müsbət elmlərinin oxudulduğu bina olaraq uzun illər istifadə edilmişdir. == Memarlıq == Sarımtıl rəngli daşlardan oyma olaraq inşa edilən giriş qapısı və həyət qarşısındakı daxili hissə, dövrün Səlcuqi daş oymacılığının ən gözəl nümunələrindəndir. Tikinti kvadrata yaxın düzbucaqlı planlı olub, üzəri açıq həyət ətrafındakı sütunlu revaklar və bunların gerisində olan hücrələrdən ibarətdir. Giriş qapısının sol yanında mavi və qara çinilərlə bəzəkli türbədə mədrəsə binasını inşa etdirən Burucerdioğlu Muzaffer Beyin (Hacı Məsud) və uşaqlarının qəbirləri yerləşir. Türbənin yanında da iki beşik tonozlu kiçik otaq var. Revakların arxasında mədrəsə otaqları, ana eyvanın yanlarında da iki qübbəli otaq vardır. Vaqfiyəsində binada bir də kitabxana olduğu anlaşılmaqdadır. Daş işləmələrində ağırlığın tac qapıda yer aldığı görülür.