elm, texnika, sənaye, fermer təsərrüfatı, tibb və mədəniyyətin müxtəlif sahələrində çalışmaq üçün nəzəri biliklər verən və əməli vərdişlər aşılayan xü
1) fəaliyyətin nisbətən məhdud, xüsusi istiqamətlər, ayrı-ayrı texnoloji əməliyyatlar, yaxud məhsul növləri üzrə cəmlənməsi; 2) müəyyən sahədə xüsusi
1) yazıçının şifahi xalq ədəbiyyatından, yaxud başqa bir yazıçının əsərindəki ideya, mövzu və bədii təsvir üsulundan istifadə etməsi
hər hansı bir proqramlaşdırma dilində mətn şəkilli kompüter proqramı. İlkin kod ya müəyyən kompüter arxitekturası üçün nəzərdə tutulmuş kompilyatorun
lat. illustratio – təsviri incəsənət, işıqlandırma, əyani təsvir 1) kitab, jurnal, dissertasya və i.a
əyani. Məsələn, lüğətdə illüstrativ material. İllüstrasiyaya aid, illüstrasiya məqsədi daşıyan.
kitabın mətninə dair şəkillər çəkən rəssam, kitab rəssamı.
lat. illusio – aldatma, masqara, ələ salmaq 1) olmayan bir şeyi həqiqi bir şey kimi qəbul etmə; yanlış, səhv təsəvvür, xəyal; 2) cisimlərin səhv, təhr
1) işgüzar şəxs haqqında ətrafdakıların təsəvvürü, fikri; 2) firmanın (əmtəələrin, xidmətlərin) onun bazardakı mövqeyini, alıcının firma markasına sad
lat. imitatio – təqlid etmək, yamsılama 1) bir şeyi təqlid və ya təkraretmə, yamsılama; 2) saxta, qəlp; 3) kimi və ya nəyi isə yamsılamaq, təkrar etmə
1) vahid və düzgün yazı sistemi, yazı qaydaları; 2) məktəbdə istifadə olunan yazı növü, diktant; 3) hər bir ədəbi dil üçün qəbul edilmiş vahid və düzg
titul vərəqində nəşriyyatın markası və nəşr ili.
1) təkan, səbəb, stimul; 2) fiziologiyada qeyri-iradi hərəkət; 3) mexanikada hərəkət prosesində əldə olunan orta əhəmiyyətə malik qüvvə; 4) elektronik
1) hər hansı bir (müəyyən) fənn üzrə keçirilən yoxlama sınağı. Məsələn, imtahan komissiyası; 2) şagird və tələbələrin bilik, bacarıq və vərdişlərini y
ali və ya orta ixtisas məktəblərinin tədris planında müəyyən fənn üzrə nəzərdə tutulan imtahan dövrü
lat. index – göstərici, siyahı 1) göstərici, adlar siyahısı; 2) siyahı, cədvəl; 3) iqtisadiyyatda hər hansı bir iqtisadi hadisənin ardıcıl dəyişməsini
1) bir şeyə qarşı qeyri-müəyyən, laqeyd, etinasız olmaq; 2) boş, əhəmiyyətsiz; 3) neytral.
1) ayrıca bir şəxsə aid olan, fərdi, şəxsi; 2) tək-təklikdə, ayrı-ayrılıqda.
lat. inductio – vadaredici 1) ayrı-ayrı faktlardan və ya xüsusi təsadüflərdən ümumi nəticələri çıxarmaqla mühakimə yürütmək üsulu; 2) fizikada maqnit
induktiv məntiq, induksiya məntiqi, məntiqi deduksiya üçün zəruri olan, lakin kifayət etməyən fəlsəfi mühakimələrdən çıxarılan nəticələri öyrənən nəzə
lat. inertia – hərəkətsizlik, fəaliyyətsizlik fəaliyyətsizlik, təşəbbüskarlığın, işgüzarlığın olmaması, ətalət
lat. informatio – xəbərdar etmək, məlumat, izahetmə, şərhetmə 1) məlumat məcmusu; 2) hər hansı bir məlumat, xəbər; 3) saxlanılma, işlənilmə və ötürülm
strukturlaşmamış sənədli informasiyanın axtarışı – sənədlərdə informasiyanın, sənədlərin özünün axtarışı, sənədlərdən meta-verilənlərin çıxarılması, m
nişanların işlənib hazırlanması, idealda isə qrafik, təsviri, sözlü, səsli firma simvollarının tam işarə sistemi
informasiya sistemlərində olan sənədlər və sənəd kütləsi, habelə ayrıca mövcud olan sənədlər və onların kütləsi
informasiyanın yaradılması, istifadəsi, yığılması və müdafiəsi sahəsində ictimai münasibətləri tənzimləyən normalarının formalaşan sahələrarası komple
ozü üçün zəruri informasiyanın alınması məqsədi ilə bilavasitə informasiya sisteminə və ya vasitəçiyə müraciət edən və ondan ancaq istifadə hüququna m
kibernetikanın bölməsi; informasiyanın saxlanması, dəyişdirilməsi və ötürülməsini öyrənir. İnformasiya nəzəriyyəsi ehtimal nəzəriyyəsi, riyazi statist
1) informasiya texnologiyaları və sənədlərinin təşkilatı və texniki qaydada, o cümlədən hesablama texnikasından istifadə etməklə tənzimlənmiş məcmusu;
informasiya prosesləri zamanı, o cümlədən, hesablama və rabitə texnikasının tətbiqi ilə istifadə edilən üsul və vasitələr sistemi
1) məlumatların bütövlüyünü və məxfiliyini, gizliliyini təmin edən, onu bütün qəbul edən, bəyənən istehlakçıları üçün anlaşılan, başa düşülən səviyyəy
1) iqtisadi proseslərin idarə edilməsi üçün tələb olunan və informasiya sistemlərinin məlumat bazalarında saxlanılan informasiya; 2) sistemin fəaliyyə
informasiya ehtiyatlarının formalaşdırılması, təqdim edilməsi, istifadə olunması əsasında dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarə orqanlarının, təşkila
lat. infra – altında 1) hər hansı bir istehsalatın onun normal fəaliyyətini təmin edən köməkçi sahələr sistemi; 2) infraquruluş – sənayeyə və aqrar is
1) əks olunma, eyni; 2) təsvir olunma, eyni çıxarılma; 3) riyaziyyatın əsas anlayışlarından biri; 4) bir yerə dəyib geri qayıtma, əksetmə; surətin şüş
1) məntiq əməllərindən biri; məntiqi nəticələrdə “doğru deyil” ifadəsi kimi işlədilir; 2) fəlsəfi kateqoriya
iqtisadi inkişafı və rəqabətliliyi təmin etmək üçün yeni ideyaların, elmi biliklərin, texnologiya və məhsulların müxtəlif istehsal və idarəetmə sahələ
texnika, texnologiya, əməyin təşkili və idarəetmə sahəsində elmi nailiyyətlərə və qabaqcıl təcrübəyə əsaslanan yeniliklər, həmçinin bu yeniliklərin fə
lat. instinctus – arzu, niyyət, oyanma 1) qeyri-iradi və ya qeyri-şüuri olaraq məqsədə uyğun hərəkət etmək və ya iş görmək qabiliyyəti; 2) orqanizmin
1) instinktə aid olan, instinktdən törəyən; 2) qeyri-şüuri, qeyri-iradi. Məsələn, instinktiv hərəkət
1) elmi tədqiqat idarəsi; Məsələn, dilçilik institutu; 2) köhnəlmiş söz: ali məktəb növü; 3) ictimai münasibətlərin bu və ya digər sahəsində hüquq nor
1) iki və ya dörd illik, ictimai və yaxud özəl, dini kollec; 2) ictimai kollec, universitet.
lat. integratlo – bərpa edilmə, doldurmaq, yerinə gəlmə, tamamlama; unteger – bütöv 1) riyaziyyatda funksiyaya görə inteqralın tapılması (inteqrallama
lat. intellektus – idrak, düşüncə, anlayış 1) insanın əqli fəaliyyəti, ağıl, dərrakə; 2) bilik, savad; 3) cisim və hadisələr arasındakı əlaqə və münas
lat. intellectualis – ağıl, dərrakə əqli, zehni, idraki.
psixi proseslərin ibtidai formasından (filogenezdə) ali formaların, sadə idrak əməliyyatlarından (ontogenezdə) isə ali təfəkkür formalarının təşəkkülü
lat. intellectus – ağıl mənəvi, əqli fəaliyyyətin nəticəsi. İxtira və kəşfləri, elmi hesabatları və çıxışları, layihələri, texnologiya təsvirlərini, ə
lat. intelligens (intelligentis) – bilən, dərk edən, ağıllı elmin, texnikanın və mədəniyyətin müxtəlif sahələrində təhsil və xüsusi biliklərə malik ol
lat. intension (intensio) – gərginlik, yüklənmək; intensio – gərginləşmə, güclənmə 1) güclü, gərgin, qızğın
birləşmə, təmas, əlaqə yeri və ya üsulu. Bu termin elm və texnikanın müxtəlif sahələrində istifadə olunur