avtomatik idarəetmə sistemi növü; bu sistemdə idarə olunan obyekt və idarəedici qurğular bir-birindən uzaqda yerləşir və onlar arasında informasiya mü
telefon rabitəsinin yaradılması prinsiplərini öyrənən və onu həyata keçirmək üçün vasitələr işləyib hazırlayan elm və texnika sahəsi
telefon vasitəsilə verilən və qəbul edilərkən yazılan rəsmi məlumat; habelə üzərində belə məlumat yazılmış blank
hər hansı bir müəyyən mövzuya (temaya) aid. Məsələn, mühazirələrin tematik planı. Məsələn, tematik sərgi
mövzular, mövzular məcmusu. Məsələn, elmi əsərlərin tematikası.
lat. tempus – vaxt bir şeyin həyata keçirilməsi, cərəyanı, sürəti, dərəcəsi. Məsələn, sənayenin inkişaf tempi
lat. tendere – istiqamətlənmək, can atmaq 1) inkişaf istiqaməti, meyllər, həvəs; 2) əsərin ideyası, istiqaməti; 3) müəllif tərəfindən oxucuya (tamaşaç
ing. tend – xidmət etmək 1) əmtəə tədarükü və ya müəyyən bir işin görülməsi üçün verilən sifarişin xüsusi forması; 2) reklam ilə bağlı olan hər hansı
tenderin təşkili, obyektləri və predmetinin xarakteristikası haqqında məlumatlardan ibarət olan sənəd
yun. theorema – fikirləşirəm 1) düzgün sübutlarla müəyyən edilən riyazı müddəa. Məsələn, teoremi sübut etmək, Pifaqor teoremi; 2) riyaziyyatda sübuta
lat. terminus – hədd, hüdud, sədd, sərhəd 1) istilah; 2) müəyyən məfhumu, hadisəni, şeyi göstərmək üçün bu və ya digər xüsusi bir sahədə qəbul edilən
lat. terminus – sərhəd, yun. loqos – məfhum, təlim 1) elmin, texnikanın, incəsənətin, ictimai həyatın, istehsalın müəyyən bir sahəsinə məxsus terminlə
elmin, texnikanın, incəsənətin müxtəlif sahəsinə məxsus terminləri ehtiva edən lüğət.
ing. test – sınaq, tədqiq etmə, sınama, yoxlama 1) insanın əqli (zehni) inkişafını, bacarığını, qabiliyyətini, iradəsini və başqa şəxsi keyfiyyətlərin
1) məntiqdə həqiqiliyi (doğruluğu) əsaslandırılmalı, sübut olunmalı olan müdəa, fikir; Məsələn, tesiz irəli sürmək, öz tezisini müdafiə etmək; 2) məru
1) qat, layın bir hissəsi; 2) cəmiyyətin, əhalinin öz ictimai, mədəni və s. əlamətlərinə görə yekcins olan hissəsi
1) hər hansı bir əqidəni, nəzəriyyəni, biliyi və s.-ni yayma və dərindən başa salma. Məsələn, elmi biliklərin təbliği; 2) hər hansı bir fikri, nəzəriy
ərəb. təbliğ bir nəzəriyyəni, ideyanı, biliyi və s.-ni şifahi surətdə kütlə arasında yayma, intişar etmə, təbliğ etmə
1) hər hansı təşkilat və ya əhalinin maddi ehtiyaclarını təmin etmək üçün lazım olan şeylərin, avadanlıq və s
1) sınama, sınaq, yoxlama. Məsələn, təcrübə müddəti, təcrübə məşğələləri; 2) praktika, ixtisas üzrə iş aparma, çalışma; 3) elmi təcrübə, sınaq, eksper
1) bir işi görmək, həyata keçirmək üçün üsullar, vasitələr, yollar, rollar; 2) məcazi mənada bir şeyi əldə etmək üçün düşünülən yol, vasitə, üsul; 3)
bir şeyi və ya onun xüsusiyyətlərini öyrənmək, müəyyənləşdirmək məqsədilə dəqiq elmi araşdırma; tədqiqat
1) yeni biliklərin əldə edilməsi üçün köhnə biliklərin tətbiqi üsulu; 2) elmi faktların əldə edilməsi vasitəsi; 3) məhsula münasibət, motivasiya amili
müəyyən nöqteyi-nəzərdən tədqiqat obyekti hədlərində olan bir şey.
öyrənilmək üçün seçilmiş, problem situasiyanı yaradan proses və ya hadisə.
bir şeyi tədqiq etməklə, dərindən öyrənməklə məşğul olan, tədqiqat aparan adam, alim.
1) təlim; 2) dərs vermə; dərs oxuma, təhsil alma, dərs keçmə. Məsələn, ali məktəbdə xarici dillərin tədrisi, tədris planı
təhsil müəssisələrində öyrənilmək üçün elmin, texnikanın, incəsənətin, istehsalat fəaliyyətinin müəyyən sahəsindən seçilmiş bilik, bacarıq və vərdişlə
elm və mədəniyyətin müxtəlif sahələri üçün ali ixtisas təhsilli mütəxəssis, elmi və pedaqoji kadrlar hazırlayan ali təhsil müəssisələri
hər hansı tədris müəssisəsində öyrənilən tədris fənnlərinin tərkibini və vaxtını müəyyənləşdirən, bunları illik və bütün təhsil müddəti üçün bölüşdürə
hər hansı tədris fənni üzrə təhsilin əsas məzmununu, şagirdlərin mənimsəyəcəkləri zəruri bilik, vərdiş və bacarığın həcmini müəyyənləşdirən, həmçinin
bir işin, hadisənin və s.-nin ən kiçik, ən cüzi təfərrüatı. Məsələn, məsələnin təfsilatı.
şərh, izah; şərh və bəyan etmə, izah etmə.
həqiqəti üzə çıxarmaq, bir şeyin düzgün olub-olmadığını müəyyən etmək məqsədilə araşdırma; təhqiqat (əsasən “etmək” və “olmaq” köməkçi felləri ilə işl
təhqiq etmə, araşdırma, yoxlama. Məsələn, məhkəmə təhqiqatı.
yun. analysis – parçalanma 1) analiz; 2) hadisələrin və proseslərin elmi araşdırılması metodu; bu metod öyrənilən sistemin tərkib hissələrinin, elemen
bir sözün, ifadənin hərflərini dəyişdirməklə mənasını, mahiyyətini pozma, korlama, nöqsanlı və yanlış şəklə salma
1) oxumaqla elm, bilik və məlumat əldə etmə; 2) oxuyub öyrənmə nəticəsində əldə edilən biliklərin məcmusu
əsas insan və vətəndaş hüquqlarından biri. Vətəndaşların konstitusiya hüquqlarından biridir. Dövlət pulsuz icbari ümumi orta təhsil almaq hüququnu təm
bir məlumatın, xəbərin, şayiənin və s.-nin yalan olduğunu məlumat, çıxış, məqalə və s. ilə sübut etmə, elan etmək, bildirmək
bir şeyi vermək üçün əlində tutaraq birinin (adətən böyük və ya hörmətli bir şəxsin) qarşısına gətirmə, ona vermə
yuxarı təşkilatlara yazılı məlumat, müraciət, yazılı bəyanat. Məsələn, mükafat haqqında təqdimat yazmaq
1) ali və ya orta ixtisas məktəblərində oxuyanlar, təhsil alanlar; 2) köhnəlmiş söz: tələb edənlər.
bir şeyin verilməsi və ya bir işin görülməsi, yaxud bir şəxsin müəyyən adamın sərəncamına göndərilməsi haqqında rəsmi xahiş (kağız)
1) öyrətmə, dərs vermə, oxutma, tədris; 2) hər hansı bir sahə haqqında nəzəriyyə, nəzəri sistem, nəzəri müddəaların məcmusu
gənc nəslin tərbiyə və təhsili məqsədlərinə uyğun olaraq təlimin xarakterini müəyyənləşdirən əsas prinsiplər
1) qanun qüvvəli akt; qanunvericilik aktının, nazirin yaxud digər dövlət orqanı rəhbərinin əmrini izah etmək və onun tətbiqi qaydasını müəyyənləşdirmə
hər hansı bir fikri, əqidəni, hissi qəbul etdirmək üçün birinin iradəsinə, psixikasına təsir etmə, beyninə yeritmə
yaxşı xidmətə və ya bir işdə fərqlənməyə görə orden, medal, fəxri ad, keçici bayraq, qiymətli şey və s
birisinin həyatını təmin etmək üçün ona verilən pul, maddi vəsait və s.; 2) bir şeyin qorunub saxlanmasını, yerinə yetirilməsini, həyata keçirilməsini