/ yun. hals-duz və genes-doğuran, doğulmuş/ arid iqlim şəraitində duzlu göl və laqunlarda suyun buxarlanması nəticəsində yaranan kimyəvi / xloridlər,
buzlaşmadan sonrakı epoxa. Dördüncü dövr /Antropogen/ geoloji inkişaf tarixinin hələ başa çatmamış axırıncı bölməsini təşkil edən müasir geoloji epoxa
mülayim-soyuq, subarktik və arktik iqlimə malik dağlıq relyef. H.r. qar xəttindən yuxarıda ərazinin soliflüksiya və şaxta aşınmasına məruz qalması ilə
meşə zolağından yuxarıda yerləşən, demək olarki bitki örtüyündən məhrum dairəvi formalı zirvələr. H. yamaclarında terrasvari sahələr-hols terrasları m
(yun. homogenes-yekcins, oxşar) yekcins materialdan ibarət olan /misal: ancaq lavalardan və yaxud piroklastik materiallardan/ vulkan
(yun. homos-bərabər, eyni və klinoəyilmək, əymək) layların meyliliyi eyni olan monoklinal. гомоклиналь homocline
(yun. homos-eyni, bərabər və tups-tip) morfoloji xüsusiyyətlərinə və mənşəyinə görə, eyni tipli dərələr
(yun. horizon, yiy. Halda horizontosməhdudlaşdırmaq) açıq sahədə müşahidəçinin gözlə görə bildii, yer səthinin bir hissəsi, Görünən horizontsanki səma
izohipslər, dəniz səviyyəsinə nisbətən yer səthinin hündürlüyünü göstərən izoxəttlər. Bütövlükdə relyef formalarını ifadə edir
(alm. Horst) yer qabığının kəskin meyilli qırılmalarla / qırılıb-qalxmalarla/ sərhədlənən qalxmış sahəsi
yeni və müasir yaşlı qırılmalarla mürəkkəbləşmiş braxiantiklinal. горст-антиклиналь horst-anticline
xətti uzanan və qanadları pilləli horst-antiklinal struktura uyğun gələn silsilə. хребет горст-антиклинальный horst-anticlinal ridge
asan yuyulan süxurlardan təşkil olunmuş horst massivinin yerində əmələ gəlmiş dərə долина горстовая horst valley
uzanmış müsbət tektonik struktur. Dik yamaclı denudasionqalıq tirə-yüksəkliklərə uyğun gəlir. вал горстообразный horst-like rempart
tektonik hərəkətlərlə qalxmış /horst/ və ya enmiş /qraben/ nəhəng qayaların növbələşməsi şəkilində yer qabığının quruluşu
rütubətli iqlim, izafi rütubətli iqlim / yağıntıların illik miqdarı həmin müddətdə buxarlanan və torpağa hopan suyun miqdarından çoxdur/
Orta Asiya və Qazaxıstan səhralarında gilli süxurlarda əmələ gəlmiş kiçik, axarsız təbii çökəklik. хак khak
küləyin təsiri altında dalğalanmanın başlanğıc forması. Dənizin hamar səthi kələ-kötürlənir və sanki pulcuqlarla /kapilyar sularla/ örtülür
kövrək qum və alevrit çöküntülər üzərində küləyin, su cərəyanının və ya su dalğasının yaratdığı düz və ya əyilmiş paralel tirəciklər sırası (çala-çuxu
uzunsov mənfi relyef forması, təbii şəraitdə yer səthinin yuyulması, yaxud yarılması nəticəsində yaranır
yer səthinə, həmçinin səma cismlərinə, yaxud səma sferasına aid obyektlərin və hadisələrin kartoqrafik proyeksiyalarla və şərti işarələr sistemi ilə m
/ xəritə və yun. qrapho-yazıram, təsvir edirəm/ coğrafi xəritələrin və b. kartoqrafik işlərin, onların yaradılması /qurulması/ üsulu və istifadə edilm
/xəritə və yun schema-zahiri görünüş, surət,eskiz/ adətən coğrafi şəbəkəsi olmayan, sadələşdirilmiş xəritə
su axını ilə yer səthinin yuyulması. Ensiz sahədə baş verib, mənfi relyef formaları yaradır / dərə, yarğan, qobu/
val, ensiz çökəklik, regional fleksura tipli morfostrukturlar. линейная морфоструктура linear morphostructure
yer qabığının xətti çatlarından sıyıq, əsasən bazalt lavaların axması / Məs: İslandiyada Laki vulkanı/ линейные извержения fissure eruptions
bax: Xəzər transqressiyası
(Xəzərlər-xalqının adından) Xəzər dənizinin Orta Dördüncü dövr transqressiyası, Xəzəryanı ovalığın əsas hissəsini əhatə etmişdir
küləyə perpendikulyar, bir-birinə paralel asimmetrik tirələr. Onlar qumun quru səthi üzərində küləyin 3-18 m/san sürəti zamanı 0,04 mm-dən böyük hissə
ana süxurlarda təpə və təpələr qrupu şəkilində müxtəlif formalı arid-denudasion relyef tipi. Təpələr bəzən su ilə dolmuş geniş, yastı çökəkliklər və y
/ yun. chion-qar və sphaira-kürə/ troposferin sülb atmosfer çöküntüləri balansı müsbət olan qatını göstərmək üçün, şərti anlayış / X
/ oset-qayalıq zirvə/ qar və ya firn sahəsinin içərisindən qalxan və ya dərə buzlaqlarının qollarını ayıran, zirvələr qrupu
düzənliyin /sahənin/ ortasında və ya kənarında yüksələn qalıq yüksəkliyin cənubi slavyanca adı. хум hum
yəhərvari sahədə yerləşmiş ümumi firn hövzəsindən başlayıb, dil şəkilində silsilənin əks yamacları ilə düşən qoşa buzlaq
istifadə xarakterinə görə fərqlənən, konkret məsələnin həlli üçün nəzərdə tutulan xəritə / məs: Dəniz, Aeronaviqasiya, Turizm və s
bах: Хвалын трансгрессийасы.
Xəzər dənizinin Üst Dördüncü dövr transqressiyası. Xəzəryanı ovalığı 510 şimal enliyinə qədər əhatə etmişdir
yarılma dərə, dərənin dar və dərin hissəsi olub, çayın hər hansı yüksəkliyi, yaxud dağ silsiləsini köndələn istiqamətdə kəsməsi nəticəsində əmələ gəli
dağ əmələgəlmə vilayətlərini, eləcə də materik platformalarının qonşu hissələrini kəsən, yeni tektonik inkişaf mərhələsində fəal olan qırılma
geomorfologiyanın bölməsi, əsasən iqlim amilləri ilə əlaqədar yaranmış relyef formalarını və müxtəlif təbii zonalardakı relyef dəyişmələrini öyrənir
Avropada Pleystosen buzlaq örtüyünün ərinti sularının və buzlaqların bənd kimi qabağını kəsdiyi çay sularının axım yolu
qanunauyğun çatlar sistemi olub, ancaq intruziv kütlələrdə onların formalaşmasının son mərhələsində intruzivlərin daxili gücü, eləcə də xarici gərginl
müxtəlif rəngli qalın molass çöküntülərin toplanmasına uyğun gəlir. Müsbət struktur formaların inkişaf sürətinin artması çöküntü toplanmasının dəyişmə
mənaca aparma, daşıma olub, aşınma materiallarının səthi yuyulma yolu ilə uzaqlaşdırılması. İlkin denudasiyada süxurların parçalanmasında, onların daş
akkumulyativ dəniz düzənliyi, qırışıq əmələgəlməyə məruz qalmamış cavan dəniz çöküntülərindən təşkil olunmuş, alçaq quru düzənlik
Yerin relyefinin əsas nahamarlıqlarını təşkil edən-materik qalxmaları və okean çökəklikləri özlüyündə ilkin və ya kosmik formalardır /Bondarçuk, 1949/
relyef formaları və onun inkişaf tarixi ilə əlaqədar yaranmış faydalı qazıntı yataqlarının məkan daxilində paylanma qanunauyğunluğunu müəyyənləşdirmək
bax: ilkin relyef forması.
bu və ya digər relyef əmələgətirici amillərin regional təsiri nəticəsində əmələ gəlmiş, sonralar başqa amillərin təsiri ilə yenidən dəyişilmiş, yer sə
təbiətdə nadir hallarda müşahidə edilən, səthi tektonik proseslərlə zəif deformasiya olunmuş, relyef forması