dəniz sahili boyunca uzanan, materikin mərkəzinə doğru yüksələn düzənlik. Struktur cəhətdən D.m.d. qədim və cavan platformalarda sineklizlərin və kəna
denudasiya proseslərinin təsiri altında çay hövzəsi səthinin 1 m aşağı düşmə vaxtı. D.m. müxtəlif çay hövzələrində müxtəlifdir
lay pilləsi. Müxtəlif sərtliyə malik üfqi yatan süxur laylarının yayıldığı ərazilərdə yastı relyef səthinin özündən aşağıdakı səthə düşmə pilləsi
bax: Denudasion düzənlik.
denudasiya prosesləri nəticəsində yaranmış relyef. денудационный рельеф denudation landforms, destructional landforms
bax: Denudasion relyef.
müxtəlif yaşlı süxurları bir bucaq altında kəsən, subhorizontal səth. D.s. düz, dalğalı, maili ola bilər
bax: Denudasiya bazisi.
bax: Struktur-denudasion terras.
denudasiya amillərinin təsiri ilə yaranmış yamac və ya yamacın bir hissəsi. D.y. süxurların parçalanması və qırıntı materialların daşınması prosesi ge
Neogen və Antropogendə 400-500 m-ə qədər qalxmaya məruz qalmış, qədim və cavan platforma sahələrinə uyğun gələn hündürlüyü 200-500 m olan yüksəkliklər
/lat. denudatio-açılış / suyun, küləyin, buzlaqların təsiri nəticəsində süxurların aşınması, daşınması və akkumulyasiyası proseslərinin cəmi
ağırlıq qüvvəsinin təsiri altında aşınma materiallarının yerdəyişməsinə və daşınmasına gətirib çıxaran morfogenezin ekzogen amilləri: Skulptur relyef
müəyyən ərazidə denudasiya proseslərinin təzahürünün aşağı həddi. Bu səviyyədə aşınma və materialların yerdəyişməsi prosesi getmir
uzun müddət nisbi tektonik sabitlik şəraitində denudasiyanın təsiri altında qurunun alçala biləcəyi xəyali səth
bax: Mütləq üst denudasion səviyyə.
/ lat. depressio-çökmə/ 1) geomorfologiyada yer səthində forma və mənşəyindən asılı olmayaraq dəniz səviyyəsindən aşağıda yerləşən, quru /Türkmənistan
süxurların çılpaq qayalı səthində aşınma qabığının pulcuqvari qabarıq, dairəvi, nazik laylaşması. Temperaturun kəskin tərəddüdünün təsiri altında baş
/lat. desfructio-pozulma/ yer səthində süxurların aşınma prosesləri ilə parçalanıb-dağılması. деструкция destruction
duzdan təşkil olunmuş duz günbəzlərinin nüvəsi. Üstdə yatan çökmə süxurları yarır, nəticədə diapir qırışıq əmələ gətirir
okeanın hissəsi olub, ondan quru, yaxud sualtı yüksəkliklərlə ayrılır. Okeanın açıq hissəsindən əsasən özünün xüsusi hidroloji və iqlim rejimi ilə fər
ilkin alçaq düzənlik, epikontinental dənizlərin reqressiyası nəticəsində əmələ gəlir və dislokasiyaya uğramamış cavan dəniz çöküntülərindən təşkil olu
sahillərin abraziyadan mühafizəsi üçün salınan qısa bəndlər. D. b. yalı dəniz səviyyəsindən 0,5-1,0 m yuxarı olur
dəniz hövzələrinin dib çöküntüləri. Dar mənada termini ancaq dəniz çöküntülərinə, geniş mənada isə bütün Dünya okeanı çöküntülərinə aid edirlər
subakval eroziya, dib axınları vasitəsilə dəniz dibi səthinin xətti yuyulması. Nəticədə sualtı çuxur, şırım, dərə, çökəklik və başqa sualtı relyef for
sualtı relyefin genezisi, inkişaf tarixi və morfologiyasını əks etdirir. D . d. g. x. bir neçə tipi mövcuddur
zolaq şəkilində / bəzən çox enli/ dəniz sahili boyu uzanır / mis: Xəzəryanı ovalıqda Alt Xvalın dəniz düzənliyi/
dəniz və okeanların dibinin və sahilinin relyefini, onun quruluşunu, yaranmasını və inkişafını öyrənən elm
dənizin dibində moren toplantısı. D. m. ya subaeral şəraitdə əmələ gəlib, sonradan dəniz altına çökməsi nəticəsində, yaxud da iri sahil buzlağının qur
I. Sahil zonası, müasir sahil relyef formalarının yayıldığı, dəniz və qurunun qarşılıqlı təmas zonası
II. Okean, dəniz və ya gölün sahili boyu uzanan zolaq olub, quru ilə dənizin qarşılıqlı təsirindən yaranmış su mənşəli qədim və müasir relyef formalar
quru tərəfdən sahil zonasını əhatə edən düzənlik. D.s.d. özlüyündə ya dəniz dibinin sudan azad olaraq quruyan sahilyanı zolağıdır, ya da sahil prosesl
yüz illər ərzində dəniz səviyyəsinin yavaş-yavaş dəyişməsi. Yer qabığının ehtizazı hərəkətlərinin təsiri altında və ya Dünya okeanında suyun miqdarını
Dünya okeanında suyun miqdarının dəyişməsi ilə əlaqədar okean səviyyəsinin dəyişməsi, buzlaqların kütləvi surətdə əriməsi ilə əlaqədar səviyyənin qalx
müəyyən vaxt ərzində Dünya okeanında suyun sərbəst səthinin tərəddüdü, şaquli xətt üzrə ölçülür. колебания уровня моря fluctuation of sea level
dəniz sahilində qurunun tektonik qalxması, yaxud dəniz səviyyəsinin evstatik enməsi nəticəsində əmələ gəlir
qurunun enməsi, yaxud evstatik transqressiya zamanı sahil xəttinin quruya doğru yerdəyişməsi. наступание моря advance of sea
dənizin dayaz sahil hissəsi, okean və dənizlərdə dayaz, dar zolaq olub, dənizin çəkilməsi zamanı quruyan zonaya daxil olur
əgər bütün okeanların dərinliyini eyni səviyyəyə gətirmək mümkün olarsa, alına biləcək, dərinlik. Bu dərinlik 3800 m olardı
dənizin yavaş-yavaş geri çəkilməsi. D. r. tektonik proseslərin təsiri altında qurunun qalxması, bəzi hallarda Dünya oleanında suyun miqdarının azalmas
okean və dənizlərin su səthinin sərbəst vəziyyəti, şərti hesablama başlanğıcına nisbətən şaquli xətt üzrə ölçülür
dənizin qurunu basması. D. t. tektonik hərəkətlərin təsiri altında yer qabığının çökməsi, yaxud Dünya okeanının səviyyəsinin qalxması nəticəsində yara
təbii əlamətlərinə görə dəniz hövzələrinin tiplərə bölünməsi sistemi. Onların xüsusiyyətlərinin bütün komplekslərini nəzərə almaqla ümumi qəbul edilmi
ümumi meylliyi yuxarıdan aşağıya doğru olan, xətti uzanmış mənfi relyef forması. Daimi su axarlarının-çayların eroziya fəaliyyəti nəticəsində əmələ gə
dağ buzlağının tipi olub, sülb çöküntülərin akkumulyasiyası, ablyasiya və ərimə sahəsinə nisbətən üstünlük təşkil edən qidalanma sahəsi / firn hövzəsi
dərə-tektonik çökəklik /Simonov, 1968/. Dağlıq ərazinin çökəklik sisteminə tam uyğun gələn, qədim uzununa dərə
qraben çökəkliyi boyu əmələ gəlmiş çay dərəsi /mis: Şvarsvald və Vogez arasında orta Reyn dərəsi/ долина-грабен graben-valley, faultblock valley
ilkin səthdə dərinləşmiş və dərənin əsas sahilinin əyrilərilə əhatələnən, çay meandrları. Sabit eroziya bazisi şəraitində yamacların çıxıntılarını kəs
iki tərəfi açıq dərədə yerləşib, əks istiqamətdə axan çayların suayrıcını təşkil edir. долинный водораздел valley water divide
dərələrin bir sıra təsnifatı mövcuddur. Morfoloji, genetik, inkişaf mərhələsinə görə və s. Dərələrin təsnifatı aşağıdakı kimi təqdim olunur: 1) ancaq