mühitin aktiv reaksiyası – pH-ın göstəricisi 6,95-7,3-ə bərabər olan təbii su hövzələri.
Yer səthində iki və ya bir neçə nöqtənin bir-birindən şaquli xətt üzrə olan məsafəsinə deyilir. N.h.-ü ölçəndə dəniz səviyyəsi nəzərə alınmır, dərənin
qar iqlimi (lat. nivalis – qarlı, soyuq) yüksək dağlıq zonaya və qütb vilayətlərinə xas olan iqlim. Soyuq dövrdə yağan qarın miqdarı, isti dövrdə ərim
daimi qar qurşağı-dağlarda, adətən qar sərhədindən yuxarıda yerləşən ən yüksək təbii qurşaq. Nival iqlimlə səciyyələnir
qar eroziyası, qarın təsiri altında ekzogen relyefəmələgəlmə prosesinin gedişi. Qütb, yüksək dağlıq rayonlar üçün səciyyəvidir
kiçik ölçülü göl və su anbarı. Yaxşı inkişaf etmiş litorala malik olub stratifikasiya praktiki olaraq mövcud deyildir
antroposfer, psixosfer, texnosfer (yun. noos – ağıl və spharia - kürə) – biogenezdən sonrakı üzvi aləmin yeni, müasir təkamül mərhələsi; insan cəmiyyə
yad qarışıqlardan təmizlənmiş dəniz suyu, (xlorun tərkibi təxm. 19.38% olduqda-duzluluq 35% olur). Bundan dəniz suyunun duzluluğunu təyin etmək üçün b
dəniz səviyyəsində 0°S temperaturda atmosfer təzyiqi. N.t. orta hesabla 760 mm hündürlükdə olan civə sütununun təzyiqinə deyilir
(esk.) buzlağın səthi üstündə yüksələn, xüsusən materik buzlaqlarının kənarlarında tək duran qayaya və ya qayalıq zirvəyə deyilir
atom elektrik stansiyalarında baş verən qəzalar. N.q. zamanı ətraf mühitin radioaktiv çirklənməsi güclənir
nüvə münaqişəsi baş verdikdə atmosferdə tozun kəsgin çoxalması nəticəsində radiasiya balansının dəyişməsilə əlaqədar qlobal miqyasda katastrofik soyuq
atom silahı, qlobal biosfer silahı – nüvə silahlarının məcmusu və onların məqsədə yetirilməsi. Nüvədaxili enerjidən baş verən partlayış təsirli, ən gü
nüvənin radioaktiv parçalanmasından əmələ gələn hissəciklər və kvantlar.
(Vahə) (lat. oasis) İsti səhra və yarımsəhra şəraitində təbii v süni suvarma nəticəsində ağac bitkilərinin yetişdirilməsi və əkinçiliyin aparılması mü
atmosfer havasını çirkləndirən iyli maddələr.
Okeanda (dənizdə) su kütləsinin irəliləmə hərəkəti.
okeanlarda və dənizlədə su kütləsinin irəliləmə hərəkətinə deyilir. O.c. okeanlarda suyun və buzun yerdəyişməsində böyük rol oynayır və Yer kürəsinin
Dünya okeanı dibində dərinliyi 6000m-dən artıq, nisbətən ensiz və uzunsov, bəziləri isə dairə şəklində olan çökəkliklərdir
Yerin materikləri, adaları əhatə edən və ümumi duz tərkibinə malik olan bütöv su örtüyü. Hidrosferin 94%-ini təşkil edir və Yer səthinin 70,8%-ini tut
dənizin atmosferə təsiri çox olan şəraitdə əmələ gələn iqlim; bax. Dəniz iqlimi.
okean dibində, ətrafındakı yerlərə nisbətən dərinliyi az olan, geniş, hamar yüksəkliyə deyilir. O.p.-nun sahəsi təqribən 200 milyon km²-dir
Dünya okeanı səviyyəsinin hər yerdə eyni vaxtda dəyişməsi, yəni ya qalxması və ya düşməsidir. Bu, Yer kürəsində iqlimin dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq
Okeanın vahid qarşılıqlı əlaqədə olan dayanıqlı axınlar sistemi.
1) okeanın materik dayazlığından kənarda yerləşən dərin sulu vilayəti: 2) Abissaldan üstdə yerləşən su qatları
Kosmik və dünyəvi səbəblərdən okeanda (dənizdə) yaranan təbii maqnit sahəsi.
Okeanların (dənizlərin) və ya onların hissələrinin əsas ion tərkibi olan duzların gəlir və çıxarlarının cəbri cəmi
Okeanlarda (dənizlərdə) suyun kimyəvi tərkibini və dib çöküntülərini, suyun mənşəyini, rejimini, kimyəvi, fiziki-kimyəvi, fiziki və bioloji proseslərd
su qatında yaşayan bütün orqanizmlərin (mikroorqanizmlər, bitkilər, heyvanlar) cəmi. Onlar hidrobiontlar adlanır
Okeanda (dənizdə) ogeanoqrafik işlər aparılan coğrafi nöqtə.
Dünya okeanında fiziki, kimyəvi, bioloji, geoloji prosesləri öyrənən elmi fənlərin məcmusu.
az miqdarda üzvi maddəsi olan su (çay, göl, su anbarı) hövzəsi, suyu şəffaf, soyuq olub tərkibi (hətta dərinliklərdə) oksigenlə zəngindir
təmiz, yaxud üzvi maddələrlə az çirklənmiş sularda yaşayan orqanizmlər. O.-a bəzi yaşıl və diatom yosunlar, çiçəkli bitkilər (məs
az miqdarda biogen maddələrə malik olan su hövzəsi (tundranın üst bataqlıqları və gölləri, Dünya okeanının mərkəzi subtropik vilayətlərində biogen ele
dəniz (okean) səviyyəsindən 200 m-ə qədər yüksəkdə yerləşən quru sahəsi. Səthi adətən düzən, qismən təpəlik olur
(isv. As-tirə) uzun (30-40 km), ensiz (bir neçə m-dən 2-3 km-ə qədər) və hündürlüyü 25-30 m-ə çatan qədim buzlaq çöküntülərindən (qum, çınqıl, buzlaq
(lat. ozon - iyli) – oksigenin allotrop modifikasiyası; xarakterik kəskin iyli, partlayıcı, mavi qazdır
10-50 km yüksəklikdəki atmosfer zonası olub ozonun maksimal miqdarı ilə xarakterizə olunur. Onun mövcudluğu fotosintezedən bitkilər (O2, oksigenin ayr
ozon vasitəsilə oksidləşdirmə reaksiyalarının aparılması, yaxud havanın və suyun zərərsizləşdirilməsi
atmosferdəki ozonun ümumi miqdarını təyin edən cihaz.
çalası lillənmiş tamamilə yosun basmış göl, su orqanizmləri yaşamır. İnkişafının son mərhələsinin axırlarıdır
Vulkan palçığı materiallarından əmələ gəlmiş, zirvəsində krateri olan yastı konus formalı təpə. Fasiləsiz və yaxud vaxtaşırı vulkan palçığı, (brekçi)
keçmiş geoloji epoxaların fiziki-coğrafi şəraiti haqqında elm. Yer qabığı və ümumiyyətlə Yerin inkişaf tarixinə aid material əldə etdiyi üçün tarixi-g
Yerin geoloji və tarixi keçmişinin iqlimi haqqında elm. Paleocoğrafiyanın mühüm sahəsi olub stratiqrafiya, paleontologiya, geomorfologiya, paleobotani
Qazıntı qalıqları şəklində mühafizə olunmuş keçmiş geoloji dövrlərin orqanizmləri, onların həyat fəa-liyyətinin izləri və oriktosenozlar haqqında elm
Yerin geoloji tarixində 570 milyon il bundan qabaq başlamış və 350 milyon il davam etmiş era. P.e. 6 dövrə – gembri, ordovik, silur, devon, karbon və
(yun. paro - yanında) Atmosferin, canlı orqa-nizmlərin təsadüfən düşdüyü, ora-da yalnız müvəqqəti yaşaya bildiyi, normal həyat sürməsi və çoxalması mü
Yer atmosferinin daxili qatlarının temperaturunun artması. Günəşdən yönələn və yerdən qayıdan şüaların yer atmosferindəki SO2, O3 və su buxarları tərə
parnik effekti yaradan qazlar(karbon qazı, su buxarı, azot, kükürd oksidləri, feronlar və b.). Bu günə qədər insan öz fəaliyyəti nəticəsində havaya bu
sürətlə kimyəvi reaksiyaya girərək külli miqdarda istilik ayıran və çoxlu qaz əmələ gətirən kimyəvi birləşmələr və ya müxtəlif maddələrin qarışığı