gündüz dərələrdən dağlara, (dərə küləkləri) gecə isə əksinə-dağ-lardan dərələrə (dağ küləkləri) əsən küləklər
əsasən tektonik, uçqun-bənd və buzlaq mənşəli olur. Tektonik göllər dağəmələgəlmə prosesləri nəticəsində Yer qabığının qırışması və sınması ilə əlaqəd
bax kontinental su hövzəsi.
Arktik səhra zonasında, həmçinin tundra və tayqa zonalarında dağ süxurlarının üst qatının uzun müddətdə (əsr, min illər) sıfıra və mənfi temperaturadə
su səthində, suyun hər hansı bir səbəbdən (məs.: küləyin təsirindən) qabarması, düşməsi və bunlar arasında çökəklər əmələ gəlməsidir
çayların su rejimində adətən hər il təkrar olunan bol sulu dövr. Qarın, buzların intensiv əridiyi, yağışın ən çox yağdığı vaxtda olur
dəniz və göl dibinin sahil yaxınlığında dərinliyi az, bir neçə m-dən çox olmayan yeridir.
(lat. Deflatio - üfürmə) küləyin dağıdıcı təsiri ilə süxurların və torpağın aşılanıb dağılması və aşınma məhsulunun sovrulub başqa yerə aparılması
on günlük dövr. (zaman). Çox vaxt meteoroloji elementlərin orta qiymtələri dekadalarla hesablanır.
çayların aşağı axınlarında (mənsəb hissəsində) çay qolları şəbəkəsi ilə parçalanmış çay çöküntülərindən ibarət ovalıq
(lat. Deluo - yuyuram)
(lat. Deluo - yuyuram) yağış və qar suları vasitəsi ilə, həmçinin ağırlıq qüvvəsi və s.-nin təsiri ilə aşınma məhsullarının dağ yamaclarının aşağı his
ağacların illik halqalarının eninin tərəddüdü ilə keçmişin iqlimini müəyyənləşdirən elm.
(lat. Denuda-tio - çılpaqlaşma) Yer səthində süxurların su, külək buz və s. ilə dağılması, yüksək sahələrdən alçaq sahələrə aparılması proseslərinin m
(lat. Deptruc-tio-enmə) geomorfologiyada yer səthində forma və mənşəyindən asılı olmayaraq dibi okean səviyyəsindən aşağıda yerləşən çökəyə deyilir
Atmosferin əsas çirkləndiricisi olduqca möhkəm birləşmə olub biokimyəvi proseslərin dağılmasında iştirak edir
okeanın bir hissəsidir, onlar qismən quru ilə, qismən də sualtı relyef yüksəklikləri (astanalar) ilə ayrılır və başlıca olaraq hidroloji rejiminə görə
okean axınları – dəniz və okeanlarda müxtəlif qüvvələrin təsirindən su kütlələrinin irəliləmə hərəkəti
okeanların və dənizlərin dibinə toplanan çöküntülərdir. D.ç. hansı dərinlikdə çökməsindən asılı olaraq litoral, nerit, atial və abissal çöküntülərə bö
dəniz və okeanlarda hər hansı bir səbəbdən suyun dalğalanması.D.d. Ay və Günəşin qabarma əmələgətirmə qüvvəsinin, küləyin, atmosfer təzyiqinin dəyişmə
Yer kürəsinin 70%-dən çoxunu əhatə edir. (daxili kontinental dənizlər istisna olmaqla, məs: Xəzər, Aral dənizləri)
okean və dənizlərdə yaşayan heyvanların məcmusu, 160 minə qədər növü məlumdur. Bunun təqribən 10 mini ibtidailərdir, 5 mini süngərlər, 9 mini bağırsaq
dəniz və okeanlarda yaşayan bitkilərin məcmusu. D.F.-na çiçəkli və sporlu, eləcə də ibtidai bitki növləri daxildir
Hidroloji xarakteristikaların dəyişməsinin elmi əsaslarla qabaqcadan xəbər verilməsi.
Dəniz hövzələrinin çirklənməsindən sonra onun təbii proseslərin təsiri nəticəsində suyunun təbii xassələrini bərpa etmə qabiliyyəti
okeanın atmosferə təsiri çox olan şəraitdə əmələ gələn iqlim. Kontinental iqlimdən fərqli olaraq havanın gündəlik və illik temperatur fərqlərinin azlı
Okean və dənizlərdə geomaqnit sahəsinin gərginliyini ölçmək üçün təxsis edilmiş cihaz.
Gəmilərin yük və sərnişin daşımasını həyata keçirən nəqliyyat növü. D.n. beynəlxalq və daxili daşımalarda geniş tətbiq olunur
quru ilə dəniz arasında sərhəd zolağı; quru və dənizin qarşılıqlı təsiri ilə gedən proseslər nəticəsində yaranan xüsusi relyef forması; D
Orta çoxillik D.s. Dənizin sakit vaxtındakı səviyyəsinə uyğun olub dünya okeanında suyun açıq səviyyəsinə deyilir
Yer səthində okean və dənizlərdə toplanmış su. Dünya okeanında suyun ümumi həcmi 1370 milyon km³-dir
okeanın altında baş verən zəlzələnin su kütləsini hərəkətə gətirməsi və okeanın səthində qeyri-adi nəhəng dalğaların əmələ gəlməsidir
Dənizdə həll olunmuş duzun ümumi miqdarı.
Havanın və dənizin vəziyyətinin göstəriciləri və ünsürləri.
Dənizin baxılan yerində müəyyən zaman intervalında müşahidə olunan ən yuxarı səviyyə.
dənizin verilmiş yerində müəyyən zaman intervalında müşahidə olunan ən aşağı səviyyə.
uzun zaman okeanın həcmi tükənməz təbii təmizləyici sayılırdı. Hazırda isə məlum olmuşdur ki, D.ç. kontinental (təmiz) su hövzələrinin çirklənməsindən
Relyefin uzunsov, başlanğıcından qurtaracağına doğ-ru meylli, mənfi formasına deyilir. D. başlıca olaraq axar suların eroziya fəaliyyəti nəticəsində ə
Səth və dib axınları arasında olan axın.
dərin göl, dəniz və okeanlarda orqanizmlərin şaquli yayılması qanunauyğunluğu. D.q. təzyiq, tem-r və duzluluq qradiyentləri ilə əlaqədardır
dənizin dərinliyini və ya okeanoqrafik cihazın endirildiyi dərinliyi ölçmək üçün təxsis edilən cihaz və ya qurğu
abissal və ultraabissal zonalarda yaşayan dərinlik orqanizmlər qrupu.
Okean (dəniz) dibində əmələ gələn axın.
Daxili su hövzəsində təbii və texnogen mənşəli maddələrlə gedən fiziki-kimyəvi və biokimyəvi proseslər nəticəsində su obyektinin dibinə çökən gətirməl
D.m, termodinamik prosesləri nəzərə almaqla, atmosferin hərəkət formalarını öyrənən təbiət elmi.D.m.üç mühit hərəkət və kütlə miqdarının saxlanması, e
humin turşuları ilə zəngin olan göl. Su kütləsinin rəngi qəhvəyi çalarlı olur, huminli və bataqlıq D
olduqca az miqdarda biogen maddə olan (ona görə də kasat-həyati) su hövzəsi.
ilin isti dövründə topa yağış buludlarından dənə-dənə xırda buz halında düşən atmosfer yağıntısı. Ölçüsü 5 mm-dən 55 mm-ə qədər, bəzən daha çox (130 m
su buxarları ilə doymuş hava, yəni müəyyən temperaturda mümkün maksimum miqdarda havada su buxarının olması
dördüncü dövrdə (və ya antropogendə) Şim. və Cən. Yarımkürələrin materiklərində ardıcıl surətdə hər buzlaşmadan sonra istiləşmə dövrü ilə arası kəsilə