hidrobiologiyanın plankton tədqiq edən bölməsi.
(yun. pleystikos – üzən və on - quru) bir hissəsi suda, bir hissəsi isə suyun səthində olan hidrobiontların məcmusu
(yun. Plestos- ən çox, ən böyük + yeni). Pleysto-sen-Antropogen sisteminin (dövrünün) ən böyük şöbəsi və ən uzun müddətli epoxası
(fr.plage) dənizin və ya gölün sahilboyu, meylli, yastı zolağına deyilir. P.adətən qumluq və çınqıllıq olur
maye yağıntıların yağma vaxtını, miqdarını və intensivliyini qeydə alan özüyazan cihaz.
Niderlandda və Almaniyada Şimal dənizinin sahilboyunda d.s.-ndən alçaqda yerləşən marşların – ovalıqların qurudulmuş və mənimsənilmiş sahələrinə deyil
(yun. polys - çox) tərkibində çoxlu miqdarda duz olan sular (35-36%0).
Fizika, mineralogiya və kimyada bəzi maddələrin bir neçə formada atom kristal quruluşu ala bilməsi qabiliyyəti
müxtəlif üzvi maddələrlə zəngin olan su hövzəsi.
Üzvi maddələrlə çox çirklənmiş sularda, qapalı hövzələrdə yaşayan və bu maddələrin çürüntüsü ilə qidalanan orqanizmlər
axar su hövzələrinin dibində məskunlaşan (yaşayan) su orqanizmlərinin məc-musu.
çaylarda həyatı öyrənən təlim.
su axınının (çayın) bir zonasından digərinə miqrasiya edən (məs. yuxarıdan aşağıya) balıqlar (şirbit durnabalığı və s
bax: reofillər.
hidrologiyanın bir bölməsi: çaylarda fiziki, kimyəvi və bioloji hadisələri öyrənir. “P”. terminini alman coğrafiyaşünası A
çaylarda və digər təmiz axar sularda yaşayan və axarla passiv aparılan (axıdılan) orqanizmlərin məcmusu
(lat. profundus - dərin) göl, dəniz və okeanların günəş işığı düşməyən və dalğa hərəkəti nəzərə çarpmayan dərin hissəsi
daha soyuq və quru iqlimə uyğun olan relikt klimaks, yerli ekoloji şərait daxilində qalmışdır. Termini F
(lat. proluo – yuyub çıxarmaq) Dağ yamaclarından aşınma məhsullarının müvəqqəti su axınları vasitəsi ilə gətirilən və dağın ətəyi boyunca yığılan kövr
(yun. Rsych- soyuq+ metr)- hava rütubətini və temperaturunu ölçmək üçün cihaz. İki termometdən ( quru və isladılmış) ibarətdir
günəş, kosmik fəza və radioaktiv maddələrdən gələn şüa –axınları və ya elementar hissəciklər. Orqanizm üçün günəşin enerji şüalanması, məs: ultrabənöv
buludsuz (ayaz) gecələrdə, bir qədər zəif günəş, sakit hava şəraitində torpaq səthindən istiliyin (radiasiyanın) itməsi nəticəsində baş verir
Yer səthinin radiasiya balansı – Yer səthinin horizontal sahəsinin mənimsədiyi ümumi günəşin radiasiyası ilə effektiv şüalanma (çıxar radiasiya) arası
mühitdə radioaktiv maddələrin təbii səviyyəsini ötüb keçməsilə əlaqədar fiziki çirklənmə forması.
(lat. radius - şüa) sabit olmayan atom nüvəsinə malik olan kimyəvi elementlər (kripton – 85, sezium – 137, rutenium – 106, stronsium – 90, yod – 131):
tərkibində radioaktiv maddələr çox olan təbii sular.
tərkibində müəyyən normadan artıq radioaktiv izotop olan tullantılar: maye, bərk və qaz halında ola bilər
Atom və nüvə – istilik partlayışı zamanı atmosfer havasına daxil olan radioaktiv maddələrin yer səthinə düşməsi
ətraf mühitə radioaktiv parçalanma məhsullarının yayılması: nüvə döyüş sursatının parçalanmasından yaranan dağıdıcı amillərdən biri
ionlaşmış şüaların hüceyrə, toxuma və bütövlüklə orqanizmə təsirini öyrənən və radiasiyaya qarşı mübarizə metodlarını hazırlamaqla məşğul olan elm
ekologiyanın biosferdə radioaktiv nuklidlərin konsentrasiya və miqrasiyasını, ionlaşdırıcı şüaların orqanizmlərə, onların populyasiyalarına və bioseno
meteoroloji şəraitin troposferdəki radiodalğaların yayılmasını və troposfer proseslərini radiolakasiyanın köməyi ilə tədqiq dən elm sahəsi
radioaktiv atomların ümumi adı. Ətraf mühit üçün böyük təhlükə sayılır. Bəzi R. tibbdə, bioloji eksperimentlərdə istifadə olunur
Konkret rayonda katastrofik və ya antropogen amillərin nəticəsində yoxa çıxan növün və ya populyasiyanın həmin rayonda iqlimə uyğunlaşdırılması
(polyakca recreacya – istirahət. Lat. re-creatio – istirahət) – Təbiətin qoynunda istiharət etmək və ya turist gəzintiləri yolu ilə sağlamlığın və əmə
ərazi rekreasiya sisteminin – planetin quru ərazisində və akvatoriyasında istirahət yerlərinin yaranması, yerləşməsi və fəaliyyətini öyrənən elm sahəs
əhalinin kütləvi istirahəti məqsədilə istifadə etdiyi su hövzəsi.
(re... və lat. cultivo - becərirəm) Torpaqların məhsuldarlığını bərpa etmək, ətraf mühitin şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün kompleks tədbirlər
(lat. regres-sus) dənizin tədricən sahillərdən geri çəkilməsi; qurunun qalxması və ya okean dibinin enməsi
keçmiş dənizlərin qalığı – (məs., Xəzər gölü).
(fr. relief – qabarıqlıq) Yer səthinin bütün alçaq hündür formalarının məcmusu. R. formaları müsbət, yəni qabarıq, nisbətən hündür (məs
(yun. külək allahı Eolun adından) küləyin dağıdıcı və ya akkumlyativ fəaliyyəti nəticəsində əmələ gələn müxtəlif relyef formaları
Yüksəkliyə qalxdıqca relyef tipinin ardıcıl dəyişməsi. İqlim zonallığı (şaquli R.y.) və ya dağın inkişaf tarixilə əlaqədardır
(yun. rheos - axın) – çay bentosu.
Dənizin sahil zonasında daimi coğrafi koordinatları olub müntəzəm fəaliyyət göstərən okeanoqrafik stansiya
yer səthi landşaftının (və ya digər obyektlərin) havadan təbii rənglərə şəklinin çəkilməsi: spektrin göy, yaşıl və qırmızı hissəsində çox qatlı plenka
(lat. ripa – çayın sahili) çayların sahil zonasında məskunlaşan orqanizmlər (qamış, bentos yosunları, bir çox malyuskalar, xərçəngkimilər, bir çox həş
(lat. rhy-tos - axan) limnologiyanın, patomologiyanın bölməsi: xırda çayların mülayim sürətlə axan dağ çaylarının həyatını tədqiq etməklə məşğuldur
fiziki cisimlərdə suyun miqdarı. R. atmosferdəki nisbi R.-dən, maddələrin təbiətindən və məsaməlilik dərəcəsindən, bərk cisimlərin daxili və xarici öl
atmosferlə Yer səthi arasında daim baş verən rütubət mübadiləsi. Buxarlanma, su buxarının atmosferdə bir yerdən digər yerə aparılması, onun atmosferdə