HƏCC

müəyyən vaxtda ziyarət məqsədi ilə Məkkəyə gedərək orada Ərəfatda olmaq, sonra Kəbəyə gedib onu təvaf etməkdir. Həcc, hicrətin 9-cu ilindən başlayaraq müsəlmanlar üçün fərz olan ibadətlərdən biridir (Quran 3: 96-97). Rəvayətlərə görə, həccin tarixi İbrahim peyğəmbər və onun oğlu İsmaildən başlayır. Onlar bir olan Allaha ibadət etmə ənənəsinin əsasını qoymuşdurlar. Ancaq, bir müddət keçdikdən sonra onların soyundan olan insanlar bütlərə tapınmış, Kəbədə bütləri yerləşdirmiş, onlara təvaf etməyə başlamışdırlar. Beləliklə, İbrahim və İsmailin ənənəsi pozulmuşdur. Məhəmməd peyğəmbər Kəbədəki bütün bütləri dağıtdıqdan sonra bu ənənə bərpa edilmiş, həcc İbrahim və İsmail peyğəmbərlərin dövründə olduğu kimi yerinə yetirilməyə başlamışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, kifayət qədər pulu olan hər bir sağlam və yetkinlik yaşına çatmış azad müsəlman ən azı həyatında bir dəfə olmaqla Zülhiccə ayında həcc ibadətini yerinə yetirməlidir. Yoxsullar, uşaqlar və ruhi xəstələr həcc ibadəti ilə mükəlləf deyillər. Əgər bir zəngin insan, hər hansı bir obyektiv səbəblər üzündən həccə gedə bilmirsə, öz yerinə başqa adamı göndərə bilər. Belə olan halda onun yoldakı bütün xərclərini ödəməlidir. Qadınlar öz ərləri və ya onların ərə gedə bilmədikləri kişi qohumları (qardaş, ata, oğul) ilə həccə gedə bilərlər. Həccə hər ilin Şəvval, Zülqədə, Zülhiccə (bu ayın 10-a qədər) aylarında getmək olar. Başqa vaxtlarda edilən ziyarət həcc deyil, ümrə hesab edilir. Həccin aşağıdakı növləri vardır: 1. İfrad: Yalnız həcc etmək niyyəti ilə edilir. 2. Təməttu: Ümrədən sonra yerinə yetirilir. Ümrəni yerinə yetirəndən sonra zəvvar ehramdan (II) çıxır, ancaq geriyə qayıtmır. Zülhiccənin 8-də o, yenidən ehrama girərək böyük ziyarəti (həcci) yerinə yetirir. Həccin bu növü daha yüksək hesab edilir. 3. Kiran: Ümrəni də, həcci də yerinə yetirmək niyyəti ilə edilir. Həcc vaxtına qədər zəvvar ümrə niyyəti ilə Kəbəni təvaf edir, Səfa ilə Mərva təpələri arasında səy edir. Bundan sonra o, ehramdan çıxmayaraq həcc günlərində də bu mərasimləri yenidən yerinə yetirir. Müqəddəs yerlərin “miqatlar” adlanan sərhədlərinə çatan kimi zəvvarlar həcc etmək niyyəti ilə xüsusi geyim olan ehramı geyinirlər. Ehram tikişi olmayan iki parçalardan ibarətdir. Onlardan biri qurşağa sarınan və ayaqları örtən “izar”, ikincisi isə bədənin üstünü örtən “rida”dır. Ehrama girdikdən sonra zəvvar üçün bəzi şeylər haram olur. Bu durumda evlənmək və ya cinsi əlaqəyə girmək, günah işlər etmək, tikişi olan paltar geymək, üz qırxmaq, saç kəsmək, ovlamaq, ağac kəsmək olmaz. Ehrama girdikdən sonra zəvvar müqəddəs yerlərə gedir və uca səslə “təlbiyyə” duasını oxuyur. Qadınlar bu duanı pıçıltı ilə oxumalıdırlar. Məkkəyə gələn kimi zəvvarlar yuyunub qüsul alaraq Kəbəni yeddi dəfə təvaf etməlidirlər. Bu həccin vacib olan şərtidir. Təvafa qədər kişi zəvvarların sağ çiyini açıq olur. Təvaf həcərül-əsvəd daşının yanından başlayır. Hər dəfə təvaf başlayanda Qara daşı öpmək məsləhət görülür. Təvaf başa çatdıqdan sonra isə zəvvarlar üçün Məqamülİbrahimdə iki rükət namaz qılmaq və məscidin yerində yerləşən Zəmzəm quyusunun suyunu içmək savabdır. Kəbəni təvaf etdikdən sonra zəvvarlar yeddi kərə Səfa ilə Mərva təpələri arasında səy etməlidirlər. Qaçışa Səfa təpəsindən başlanılır. Bu ayini yerinə yetirməyən zəvvarlar ona qarşılıq olaraq qurban kəsməlidirlər. Ümrədə olan zəvvar bu qaçışdan sonra saçlarını kəsdirməlidirlər. Bununla da, ümrə bitmiş hesab edilir. Zülhiccə ayının “tərviyyə” adlanan 8-ci günü zəvvarlar Mina vadisinə yollanırlar. Bunu etmək vacib deyil, ancaq edilsə savab qazanılır. Yolboyu zəvvarlar Allahı anıb, “təlbiyyə” duasını oxuyurlar. Bu vadidə onlar zöhr, əsr, məğrib və işa namazlarını qılıb, elə oradaca gecələyirlər. Bu namazlar uzaq səfərlərdə olduğu kimi qısaldılaraq qılınır. Zilhiccə ayının 9-cu günü Minada sübh namazı qılınmalı, sonra bu bölgə tərk edilməlidir. Zilhiccə ayının doqquzuncu günü “Ərəfat” günü adlanır. Bu gün zəvvarlar Ərəfat adlanan yerə gedirlər. Onlar yolboyu Allahı anıb “təlbiyyə” duasını oxuyurlar. Bu da həccin vacib əməllərindən hesab edilir. Orada qalmağın vaxtı, Zilhiccə ayının 9-da günorta vaxtından, bu ayın 10-cu gününün erkən vaxtına qədərdir. Zəvvar orada yalnız günorta və ya axşam vaxtı qalsa kifayətdir. Günəş batdıqdan sonra zəvvarlar “təlbiyyə” duasını oxuyaraq, asta addımlarla Müzdəlifə çölünə yollanırlar. Bunu etmək savabdır. Müzdəlifədə zəvvarlar məğrib və işa namazını birlikdə qılıb, ibadətlər edib, səhərə qədər orada qalırlar. Zilhiccə ayının onuncu günü qurban kəsilməlidir. Qurban bayramı da bu gün qeyd edilir. Qurban kimi kəsilən heyvanların gözə görünən əskiklikləri və yaşları çox olmamalıdır. Qurbanlıq kimi dəvəni, inəyi və ya qoyunu kəsmək olar. Dəvəni və inəyi yeddi zəvvar birlikdə alıb qurban kəsə bilərlər. Elə həmin gün simvolik olaraq şeytanın daşlanması ayini yerinə yetirilir. Bunun üçün zəvvarlar şeytanın rəmzi olan böyük sütuna 7 daş atırlar. Bütün bunları etmiş zəvvarlar ehramdan çıxırlar. Bundan sonra onlar üçün yalnız xanımları ilə cinsi yaxınlıq etməkdən başqa, bütün öncəki haramlar ortadan qaldırılır. Bu birinci azad olmadır. Ehramdan çıxmış zəvvarlar gündəlik geyimlərini geyinib, Məscidül- Harama gedib, yenə də Kəbəni təvaf edirlər. Bundan sonra onlar, öz xanımları ilə yaxınlıq edə bilərlər. Daha sonra zəvvarlar Mina bölgəsində Zülhiccə ayının 11-dən 13- nə qədər 3 gün gecələməlidirlər. Ayın 11-də günorta çağı, onlar şeytanın rəmzi olan 3 sütuna daş atırlar. Öncə kiçik, sonra orta, sonda isə böyük sütunlar xırda daşlarla vurulur. Mina vadisində bütün ayinlər başa çatdırıldıqdan sonra, kişi zəvvarlar saçlarını kəsməlidirlər. Qadınlar isə saçlarını bir qədər qısaldırlar. Həccin sonuncu ayini Kəbənin yenidən yeddi kərə təvaf edilməsidir. Buna “vəda təvafı” deyirlər. Bunu hər bir zəvvar edir. Bundan sonra həcc bitmiş hesab olunur. Həccdən öncə və sonra Məhəmməd peyğəmbərin məzarının yerləşdiyi Mədinə şəhərinin ziyarət edilməsi də, Allah qarşısında böyük savablardan hesab edilir. Bu şəhəri müsəlmanlar “Münəvvərə” (İşıqlanmış) adlandırırlar. Orada Məscidün- Nəbəviyəyə qüsul alandan sonra girmək, orada 2 rükətli namaz qılmaq lazımdır. Namaz qıldıqdan sonra zəvvarlar Məhəmməd peyğəmbərin məzarına yaxınlaşaraq onu salamlayırlar. Bundan sonra müsəlmanların çoxu Raşidi xəlifələr olmuş Əbu Bəkr və Ömərin həmən yerdə olan məzarlarına yaxınlaşaraq onları da salamlayırlar. Məhəmməd peyğəmbərin məscidini ziyarət etdikdən sonra, Kuba və Qibləteyn məscidlərini, eləcə də erkən dövr İslam tarixinin görkəmli davamçıları olmuş bir-çox səhabələrin və onun əhli-beytinin torpağa tapşırıldıqları Baqi məzarlığının da ziyarət edilməsinin ayrıca savabı vardır. Beləliklə, həcc aşağıdakı ardıcıllıqla yerinə yetirilir: Miqatda ehrama girmək, iki rükətlı namaz qılmaq, həccin edilməsinə niyyət etmək, dualar edərək təlbiyyəni oxumaq; Qüsul alaraq Məkkəyə girib Məscidül- Haramda Həcərül-Əsvədi salamlamaq, Kəbəni təvaf etmək, Məqamül-İbrahimdə namaz qılıb Zəmzəm quyusundan su içmək; Səfa ilə Mərvə təpələri arasında qaçmaq, Zilhiccə ayının 8-də Minaya getmək, 9-da Ərəfatda olmaq, günəş batdıqdan sonra Müzdəlifəyə gedib orada gecələyərək xırda daşları toplamaq; Sonra Zülhiccənin 10-da Müzdəlifədə sübh namazını qılıb Minaya qayıdıb, daşları şeytanın rəmzi olan sütununa atmaq və bundan sonra qurban kəsmək; Qurban kəsildikdən sonra saçları qırxmaq, Məkkəyə qayıdıb Kəbəni təvaf etmək; Zilhiccə ayının 11-dən 13-ə qədər Minaya gedib şeytanı simvolizə edən sütunlara daş atmaq; Bundan sonra Məkkəyə qayıdıb Məscidül- Haramda Kəbəni son olaraq təvaf etmək, iki rükətlı namaz qılmaq; Bundan sonra isə Mədinəyə yollanmaq lazımdır.