vəzifələr, hüquqlara paralel funksiya göstərir, hüquq və vəzifələr biri-birini tamamlayır, yəni bir subyekt üçün hüquq, qarşı subyekt üçün vəzifəyə çe
1) (dövlətlər arasmda H.Y. haqqında müqavilələr) - dövlətlərin ədliyyə orqanlarının (Məhkəmələr, Prokurorluq, notariat və s
bax demokratiya.
(qədim yunan chaos, chaino-geniş açıram, püskürürəm) cəmiyyətdə, ictimai münasibətlərdə hökm sürən özbaşınalıq, qanunsuzluq, qarma-qarışıqlıq, hərc-mə
bax əcnəbi.
(yunan charisma-mərhəmət, şəfqət, bərəkət, nemət, fitri istedad, allah vergisi və ingilis leaderaparıcı, rəhbər) cəmiyyət tərəfindən istedadı, qabiliy
(bəzi mənbələrdə xəta) şəxsin dövlətə, cəmiyyətə və digər şəxslərə qarşı təqsirgarcasına törətdiyi, ictimai təhlükəli hüquq pozuntusu
(rus analoqu благотворитeльноe общeство) əhali arasında mədəni-maarif işləri aparan (yəni nə siyasi, nə də kommersiya təmayülli olmayan) müxtəlif isti
(ispan junta-yığıncaq, birlik, kollegiya) 1. ispan dili yayıldığı ölkələrdə müxtəlif ictimai-siyasi təşkilat, birlik, toplantı və ittifaqların, habelə
Ali, (Mərkəzi) Hökumət və Yerli İcra hakimiyyəti orqanları; “hakimiyyət bölyüsü prinsipinə” uyğun olaraq dövlətdə biri-birini tarazlaşdıran üç hakimiy
konkret istehsal üsulu üzərində əsaslanan, özünün iqtisadi baziisi, siyasi, hüquqi, ideoloji üstqurumu ilə, özünün ictimai düşüncə formaları ilə xarak
ictimaiyyətin (xalqın, millətin, sosial qrupun, cəmiyyətin) ümumi maraqlarına, tələbatına aid olan, toxunan gerçəkliyin faktlarına, hadisələrinə, pros
müəyyən ictimai-siyasi məqsədlərə (siyasətə təsir göstərmək və ya hakimiyyəti ələ keçirmək, əldə saxlamaq və hakimiyyət vasitəsi ilə öz siyasətini həy
vətəndaşların maraq və mənafeyini ifadə edən, onlar tərəfindən könüllü surətdə yaradılan, dövlətin qanunları və öz nizamnamələri əsasında müstəqil şək
dövlət qurumu növü, yaxud ictimai təşkilatların aparatı, qanun, eləcə də daxidi Nizamnamə (Əsasnamə) əsasında, qarşısında duran dövlət və ya ictimai f
(rus analoqu управлeниe; ingilis analoqu góverment, control, management) müxtəlif təbiətli (bioloji, sosial, texniki) mütəşəkkil sistemlərin elementi,
(latın idenitas eynilik) – xalqın iradəsi ilə dövlətin fəaliyyətinin eyniliyinin təsdiqinə əsaslanan demokratik konsepsiya
(yunan idea anlayış, təsəvvür və kratos – hakimiyyət) – müəyyən ideyalar, aparıcı prinsiplər, təsəvvürlər, dünyagörüşləri əsasında cəmləşmiş avtoritar
bax bipatridlər.
(bikameralizm) – Ali hakimiyyət, təmsilçi (nümayəndəli) orqanın – Parlamentin quruluşu; Ali Qanunverici orqanın (Parlamentin) iki hissədən (palatalard
siyasi münasibətlərdə uzun inkişaf dövrünü keçmiş və artıq ənənəyə düşmüş, dövlət idarəçiliyində biri-birini əvəz edən və biri-birinə qarşı müxalifətd
(latın analoqu residere, residens) dövlət başçısının, hökumətin, hökumət başçısının və ya dövlətin ali inzibati vəzifəli şəxslərin və yaxud beynəlxalq
Hökumətin apardığı səhv iqtisadi siyasəti nəticəsində, ağır sosial-iqtisadi, siyasi nəticələrə gətirib çıxardan makroiqtisadi tənəzzül, iqtisadi siste
dövləti, cəmiyyəti və konkret şəxsləri iqtisadi üsul və vasitələrlə idarəedilməsi. Burada “iqtisa üsul” deyəndə – təzyiq və təşviq nəzərdə tutulur; “v
(sistem, uklad) istehsal vasitələri üzərində sahibliyin müəyyən forması ilə və ona müvafiq olan istehsalat münasibətləri ilə əlaqəli olan, müəyyən təs
cəmiyyətin mənafeyi naminə dövlətin həyata keçirdiyi iqtisadi tədbirlər sistemi; iqtisadi həyatın inkişafının müəyyən prinsiplərinin qorunub – saxlanı
dövlətin dəniz ərazilərindən kənar olan (və ona bitişik olmayan), həmin dövlətə mənsub olan dəniz rayonu, harada ki, həmin dövlət dənizin içində, dəni
(ərəb; ingilis analoqu economics; rus analoqu экономика: yunan oikonomikế ev təsərrüfatını idarəetmə məharəti sözündən) – 1
(latın immigran(ti)s - köçüb yerləşdirilən) bax miqrasiya.
(latın immunitas-azadolma) toхunulmazlıq – 1. dövlət və beynəlxalq əhəmiyyətli yüksək vəzifə tutan şəxsin rahat və sərbəst işləməsi üçün, onun hüquqi
(latın imperium Qədim Romada Ali hərbi hakimiyyət; e.ə. I əsrin sonunda Avqust dövründən) dövlət başçısı monarx (“imperator”) olan dövlət; dövlətləri,
(ingilis impeachment-ittiham etmək, mühakimə etmək) dövlətin Ali hakimiyyət orqanlarının vəzifəli şəxsləri (o cümlədən, Prezidenti) tərəfindən qanunla
(ingilis inaquration-vəzifəyə keçmək (başlamaq); latın inagurare-nəyəsə ithaf etmək) 1) seçilmiş dövlət başçısının (Prezidentin), həmin vəzifəni icra
(latın doctrina təlim) bu və ya digər hakmiyyət subyektləri, institutları tərəfindən (nadir hallarda müstəqil təşkilat tərəfindən) müəyyən məqsədlərin
(latın inflatio hədsiz artırılma, şişirtmə) Hökumətin apardığı səhv iqtisadi siyasəti nəticəsində, ağır sosial-iqtisadi, siyasi nəticələrə gətirib çıx
(ərəb-məhdudlaşdırma; yunan analoqu mónos və poléō) siyasi, iqtisadi və ya iqtisadi-siyasi subyektin (bir və ya bir qrup şəxsin, təşkilatın, dövlətin)
(ərəb; latın analoqu revolutio döndərilmə, çevrilmə) 1. təbiətin, cəmiyyətin və idrakın dialektik inkişafının qanunauyğunluğun vacib bir təzahürü kimi
sosial inqilabı yetişdirən zəruri ictimai-siyasi şərtlər məcmusu, geniş insan kütlələrinin, xalqın mövcud ictimai-siyasi quruluşdan, siyasi idarəçilik
1. Sosialiqtisadi, mədəni, şəxsi və s. tələbatların ödənilməsindən ötrü, dövlət insan və vətəndaşları müvafiq hüquq və azadlıqlarla təmin edir və onla
(latın inspiratio təlqin, təsir etmə, inandırma) – təsir göstərmə; subyekti müəyyən hərəkətlərə, fəaliyyətlərə təhrik etməkdən, meylini artırmaqdan öt
(siyasi institut) (latın institutum təsisat, müəyyənləşdirilmə) 1. siyasi həyatın müstəqil təzahürü, siyasi sistemin qeyri-canlı varlığı, misal: dialo
(latın interpellatio hərfi mənada: nitqin kəsilməsi) bax Deputat sorğusu.
(ərəb; latın analoqu disciplina) ictimai inkişaf prosesində təbii yollarla və ya dinin, adətin, mədəniyyətin təsiri altında, bəzi hallarda isə dövlət
əmək hüququ normalarında nəzərdə tutulmuş qaydalarda, öz əmək vəzifələrini qanuna zidd olaraq, təqsirli surətdə yerinə yetirməməsi və yaхud nalayiq ye
sosial-siyasi təlabatdan irəli gələn, vahid dövlət daxilində, mərkəzi və yerli idarəetməni asanlaşdırmaq məqsədi ilə dövlət ərazilərinin müəyyən hissə
(ərəb; fransız analoqu réforme, latın analoqu reformare) mövcud quruluşun əsaslarını məhv edilməməsi şərtilə ictimai həyatın bu və ya digər tərəfinin
(ərəb; yunan analoqu despotéia) bax- despotizm.
dövlətin və ya onun konkret vəzifəli şəxsin yürütdüyü siyasi xətt və ya atdığı, təşkilati-siyasi addım və yaxud, cəmiyyətdə müvcud olan ictimai-siyasi
(birlik) 1. iki və ya bir neçə şəxsin, qrupların, partiyaların, cəmiyyətlərin, xalqların mükəmməl birliyi; həmin subyektləri özündə cəmləşdirən təşkil
(yunan hieros-müqəddəs və arché-hakimiyyət) - sistemin elementlərinin yuхarıdan aşağıya yerləşməsi, cəmiyyətdə hakim-tabeçilik münasibətlərinin mürəkk