müridizm

Müridizm — İslamda mənəviyyatın inkişaf yollarını göstərən Təsəvvüf təlimin bir cərəyanı. Qafqazda müridizmin banisi Şeyx Muhamməd bu hərəkatı ləzgilərin arasında Rus İmperyasina qarşı savaşmaq üçün yaradır, lakin sonra bütün Qafqaz xalqların arasında yayılır. Şeyxin üsyanlara rəhbərlik edən iki ən tanınmış tələbələri avar İmam Şamil və ləzgi İmam Qazi Muhamməddir. İslam təsəvvüfünə görə mürid, özünü dinə, yəni İslama təslim edən şəxsə verilən addır. Ancaq Qafqaz xalqlarının dilində mürid sözü təsəvvüflə birlikdə ruslara qarşı savaşmaq anlamında da işlənmişdir. Müridlər uzun illər ruslara qarşı azadlıq mübarizəsi apardıqlarından, bu sözü bir "din döyüşçüsü" kimi də ifadə etmək olar. Müridizm hərəkatına iştirak edən insanların çoxu kəndlilər idi. Bu insanların bir çoxu müridizmin onları azadlığa çıxaracağına və rusları Qafqazdan qovacağına inanırdı. Müridizm əslində Nəqşibəndi təriqətinin mənsubları tərəfindən mənimsənən bir hərəkat idi. Müridlər, hökm etdikləri bütün Qafqaz xalqlarından İslam şəriətinə və peyğəmbərin sünnətinə uyğun yaşamağı tələb edirdilər.