pareto

Pareto effektivliyi — sistemi xarakterizə edən hər bir göstəricinin dəyərinin digərlərini pozmadan inkişaf etdirə bilmədiyi bir sistemin vəziyyətidir. Beləliklə, Paretonun özünün sözləri ilə desək: "Heç kimə zərər verməyən, ancaq bəzi insanlara fayda verən (öz qiymətləndirmələrinə görə) hər hansı bir dəyişiklik bir inkişafdır." Bu o deməkdir ki, heç kimə əlavə ziyan gətirməyən bütün dəyişikliklərə haqq tanınır. Sistemin Pareto optimal vəziyyət hallarına "Pareto çoxluğu", "Pareto mənasında optimal olan alternativlər toplusu" və ya "Pareto optimal alternativlər toplusu" deyilir. "Güzəşt", "düzəlməmiş" alternativ terminləri də istifadə olunur. İqtisadiyyatda Pareto səmərəliliyinin əldə edildiyi bir vəziyyət, tərəf mübadiləsindən əldə olunan bütün faydaların tükəndiyi bir vəziyyətdir. Pareto səmərəliliyi müasir iqtisadiyyat üçün mərkəzi anlayışlardan biridir. Birinci və ikinci rifah teoremləri bu konsepsiyaya əsaslanır. Pareto optimallığının tətbiqlərindən biri də sözdədir. Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiyada, yəni iki və ya daha çox dövlətin iqtisadi birliyində qaynaqların (əmək və kapital) pareto bölgüsü. Maraqlıdır ki, beynəlxalq iqtisadi inteqrasiyadan əvvəl və sonra Pareto paylanması kifayət qədər riyazi şəkildə təsvir edilmişdir.

Pareto qanunu, Pareto prinsipi və ya 20-80 prinsipi – iqtisadçı və sosioloq Vilfredo Paretonun şərəfinə adlandırılmış empirik qaydadır. Mahiyyət etibarilə qısa formada belə qeyd etmək olar : əməyin 20%-i nəticənin 80% ni təmin edir, geridə qalan 80% sərf olunmuş əmək isə cəmi 20% nəticənin yaradıcısıdır. Bu qayda, qanun müxtəlif istiqamətli fəaliyyət sferalarında effektivlik faktorlarının analizində istifadə olunur və belə nəticəyə gəlinir ki, planlıaşdırılmış fəaliyyətin əhəmiyyətli hissəsinə ən vacib minimum zəruri resursları cəlb etməklə əldə etmək mümkündür,belə ki, sonraki artımlar və cəhdlər effektiv deyil və ya ümid olunan nəticəni təmin etmir. Bu qanunun meydana gəlməsi iqtisadçının 20-ci əsrin əvvəllərində vətənində - İtaliyada gəlirlərin bölüşdürülməsi ilə bağlı apardığı araşdırmaların nəticəsilə bağlıdır. Belə ki, müəyyən olunmuşdur ki, sərvətin 80% əhalinin 20%in əlində cəmlənmişdir. Bu maraqlı fakt onu bir qədər fikirləşməyə vadar edir və davamlı apardığı araşdırmalar nəticəsində rəqəmlərin nisbətinin qorunub-saxlanıldığını görür. 20-ci əsrin sonlarında Pareto qanunu çox populyarlaşdı və maraqlıdır ki, o hər sferada işləyirdi. 80/20 Prinsipinin ədalətliliyini sübut edən bir çox nümunələri biznesdə də tapmaq olar. Məhsul çeşidinin 20%-i adətən pul ifadəsində satışdan gəlirin 80%-ni verir, bunu 20% alıcı və ya müştəri haqda da demək olar. Bundan əlavə məhsul çeşidinin 20%-i və ya müştərilərin 20%-i adətən şirkətə gəlirin 80%-ni gətirir.

Paula Pareto (16 yanvar 1986, San Fernando, Buenos-Ayres vilayəti, Argentina) — Super yüngül çəki dərəcəsində (-48 kq.) çıxış edən Argentinalı cüdoçu. Olimpiya çempionu. 2008-ci ildə Çinin paytaxtı Pekində keçirilən Yay Olimpiya Oyunlarında -48 kq. çəki dərəcəsində çıxış edərək bürünc medal qazandı. O bürünc medal yarışında KXDR təmsil edən Pak Ok Sonu məğlub edərək ilk olimpiya mükafatına yiyələndi. 2012-ci ildə Böyük Britaniyanın paytaxtı Londonda özünün sayca ikinci olan olimpiya oyunlarında iştirak etdi, amma bürünc medal oyununda Belçikanı təmsil edən cüdoçu Şarlin Van Snikə məğlub olaraq 5-ci yerlə kifayətlənməli oldu. 2016-cı ildə Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərində keçirilən Yay Olimpiya Oyunları Paula Pareto üçün əlamətdar oldu. Beləliklə, finalda Cənubi Koreyalı cüdoçu Çon Bo Kyonu məğlub edərək qızıl medalı qazandı.

Vilfredo Pareto (15 iyul 1848[…], Paris – 19 avqust 1923[…], Selinyi[d], Cenevrə kantonu) — İtaliya iqtisadçısı, mühəndisi, sosioloqu. Görkəmli neoklassik iqtisadi nəzəriyyənin nümayəndəsi, riyazi məktəbin nəzəriyyəçisi, L. Valrasın tələbəsi və onun "lozan məktəbi" üzrə davamçısı Vilfredo Pareto (1848–1923) müvazinat nəzəriyyəsinin optimal xarakterini tədqiq etmişdir. Özündən əvvəlki sələflərindən fərqli olaraq iqtisadi hadisələrin səbəb nəticə əlaqələrindən tamamilə imtina edir. Onun üçün Cevonsun və Valrasın öyrənməyə cəhd etdikləri qiymətin, son faydalılığın, tələbin, təklifin və xərclərin qarşılıqlı əlaqə daşımasının heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Pareto əsas diqqətini "xalis" iqtisadi nəzəriyyənin yaradılmasına yönəldir. İqtisadi hadisələrin gedişatında "məntiqi metoddan" deyil, "riyazi" metoddan istifadə edir. Onun 1898-ci ildə dərc etdirdiyi iki cildlik "Siyasi iqtisad kursu" və 1906-cı ildə dərc etdirdiyi Siyasi iqtisadın təlimi əsərlərində ümumi müvazinat nəzəriyyəsini əsaslandırmışdır. V. Pareto da iqtisadi təhlilin marjinalist ideyalarından çıxış edərək ümumi müvazinatın problemlərini öyrənmişdir. Məhz Paretonun bu sahədəki tədqiqatı, onun marjinalizmin ikinci cərəyanın yaradıcısına çevrilmişdir. V. Pareto iqtisadi hadisələrdə funksional mövqeyə üstünlük verərək ümumi müvazinatı öyrənmişdir.

Pareto əyrisi (Pareto diaqramması) — Pareto qanununun qrafik əksi, müəyyən resursların (toplanmış sərvət, səsvermənin nəticələri...) bölüşdürülməsinin məcmu asılılığı və ya çoxlu səbəblər toplusundan (nümunə) əldə edilən nəticələr (məsələn, əhalinin sayı, əhalinin fəaliyyəti). iştirakçılar...). İstehsal proseslərinin keyfiyyətinin ölçülməsi, qiymətləndirilməsi, nəzarəti və təkmilləşdirilməsi üçün yeddi əsas vasitədən biri “keyfiyyətə nəzarətin yeddi aləti”nə daxildir. 1897-ci ildə italyan sosioloqu və iqtisadçısı Vilfredo Pareto (1848-1923) aşkar etdi ki, cəmiyyətdə sərvətin bölüşdürülməsi ümumiyyətlə müəyyən qanuna uyğundur - idarə olunan mülkiyyətin/sərvətin miqdarı iki dəfə artdıqca, müvafiq səviyyəyə çatan insanların sayı eksponent olaraq azalır. təqribən sabit çarpan. Beləliklə, Pareto belə bir nəticəyə gəldi ki, cəmiyyətdə sərvət bölgüsü qeyri-bərabərliyi təbiətin təbii qanunu kimi bir şeydir, onun təsiri hamarlana bilər, lakin pul sistemində aradan qaldırıla bilməz. Hart, Marilyn. Quantitative methods for quality and productivity improvement. Milwaukee, Wis: Şablon:Не переведено 5 Quality Press. 1989.