pirofosfat
pirofosfat
Natrium dihidrogen pirofosfat
Natrium dihidrogen pirofosfat (Na2H2P2O7) – qeyri-üzvi birləşmədir, pirofosfor turşusunun və qələvi metalı natriumun turş duzudur.
Natrium dihidrogen pirofosfat — rəngsiz kristallardı, soyuq suda orta dərəcədə həll olunur, isti suda parçalanır. Na2H2P2O7• 6H2O formasının kristalhidratını əmələ gətirir.
1. Natrium dihidrogen fosfatın qızdırdıqda parçalanması zamanı alınır:
N
a
H
2
P
O
4
→
160
o
C
N
a
2
H
2
P
2
O
7
+
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {NaH_{2}PO_{4}\ {\xrightarrow {160^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+H_{2}O}}}
2. Pirofosfor turşusu məhlulunun durulaşdırılmış natrium hidroksid məhlulu ilə neytrallaşdırılması:
H
4
P
2
O
7
+
2
N
a
O
H
→
N
a
2
H
2
P
2
O
7
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {H_{4}P_{2}O_{7}+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2H_{2}O}}}
3. Soyuq qatı sirkə turşusunun, natrium pirofosfatının doymuş məhluluna təsiri nəticəsində:
N
a
4
P
2
O
7
+
2
C
H
3
C
O
O
H
→
0
−
10
o
C
N
a
2
H
2
P
2
O
7
+
2
C
H
3
C
O
O
N
a
{\displaystyle {\mathsf {Na_{4}P_{2}O_{7}+2CH_{3}COOH\ {\xrightarrow {0-10^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2CH_{3}COONa}}}
1. Kristalhidrat vakuumda qızdırıldıqda su itirir:
N
a
2
H
2
P
2
O
7
⋅
6
H
2
O
→
80
o
C
N
a
2
H
2
P
2
O
7
+
6
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\cdot 6H_{2}O\ {\xrightarrow {80^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+6H_{2}O}}}
2. Qızdırıldıqda, yavaş-yavaş suyu itirərək digər fosfatlara çevrilir:
N
a
2
H
2
P
2
O
7
→
220
−
250
o
C
2
N
a
P
O
3
+
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\ {\xrightarrow {220-250^{o}C}}\ 2NaPO_{3}+H_{2}O}}}
2
N
a
2
H
2
P
2
O
7
→
650
o
C
N
a
4
P
2
O
9
+
H
4
P
2
O
5
{\displaystyle {\mathsf {2\,Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\ {\xrightarrow {650^{o}C}}\ Na_{4}P_{2}O_{9}+H_{4}P_{2}O_{5}}}}
3. İsti suda parçalanır:
N
a
2
H
2
P
2
O
7
+
H
2
O
→
100
o
C
2
N
a
H
2
P
O
4
{\displaystyle {\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+H_{2}O\ {\xrightarrow {100^{o}C}}\ 2\,NaH_{2}PO_{4}}}}
4. Qələvilərlə reaksiyaya girərək normal duzlar alınır:
N
a
2
H
2
P
2
O
7
+
2
N
a
O
H
→
N
a
4
P
2
O
7
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{4}P_{2}O_{7}+2\,H_{2}O}}}
Natrium dihidrogen pirofosfat müxtəlif sənaye sahələrində geniş istifadə olunur:sterilizasiya zamanı konservləşdirilmiş dəniz məhsullarının rəngini qorumaq üçün istifadə olunur;
oksidləşmə nəticəsində kartofdan hazırlanan yarımfabrikatları qaralmadan qorumaq üçün istifadə olunur; dəri və xəz istehsalında ləkələri çıxarmaq üçün; süd sənayesində;
neft sənayesində;
kosmetik sənayedə (saç boyaları, diş pastaları və s.).
Справочник химика / Редкол.: Никольский Б.П. и др. — Л.: Химия, 1971. — Т. 2. — 1168 с.
Лидин Р.А. и др. Химические свойства неорганических веществ: Учеб.