I
сущ. сигнал:
1. условный звуковой или световой знак для передачи какого-л. сообщения или распоряжения и т.п. Yol siqnalı дорожный сигнал, toplanış siqnalı сигнал сбора, fəlakət siqnalı сигнал бедствия, həyəcan siqnalı сигнал тревоги, hücum siqnalı сигнал к атаке, şərti siqnal условный сигнал
2. перен. предупреждение, сообщение о чём-л. , что совершается или может совершиться. Onun haqqında siqnal var о нём есть сигнал
3. проявление существования, функционирования чего-л. , вызывающее ответную реакцию какого-л. прибора или организма. Siqnalların qəbulu приём сигналов, xəstəliyin siqnalı сигнал заболевания
II
прил. сигнальный. Siqnal bayraqcıqları сигнальные флажки, siqnal düyməsi сигнальная кнопка, siqnal lampası сигнальная лампа; полигр. siqnal nüsxəsi сигнальный экземпляр
Siqnal
Siqnal — fiziki obyektlərin öyrənilməsi və idarəedilməsi məqsədilə onların xarakteristikaları və xassələri haqqında kəmiyyət və keyfiyyət informasiyasının alınmasını təmin edən elmi texniki fəaliyyət sahəsi "informasiya- ölçmə texnikası" adlanır.
Ölçmə- təcrübə yolu ilə fiziki kəmiyyətlərin qiymətlərinin xüsusi texniki vasitələrin köməyilə tapılması olub, tədqiqat və nəzəriyyə arasında bilavasitə əlaqəni, elmi tədqiqatların doğruluğunu və müasir istehsal məhsullarının yüksək keyfiyyətini təmin edir.
Siqnalın zaman ərzində dəyişmə xarakterinə görə ölçmələr kvazideterminə olunmuş siqnalların parametrlərini ölçmələrə və təsadüfi siqnalların parametrlərini ölçmələrə bölünür.
Təsadüfi siqnalı ölçdükdə, siqnalın çoxsaylı ani qiymətlərini emaletmə yolu ilə alınmış statistik xarakteristikaları müəyyən edilir.
Ölçmənin nəticəsi – fiziki obyektlərin xassə və xarakteristikaları haqqında kəmiyyət və keyfiyyət informasiyasının alınmasıdır ki, sonradan onlar öyrənilmə və idarəetmə məqsədləri üçün istifadə olunur.
İnformasiya – ilkin qeyri-müəyyənliyi azaldan məlumatlar toplusudur.
Statistik informasiya nəzəriyyəsində informasiyanın alınması qeyri-müəyyənliyin aradan qaldırılması kimi xarakterizə olunur.
İnformasiya özü- özlüyündə maddi deyil. İnformasiya daşıyıcıları isə – cərəyan, radio dalğaları, kitablar və s.– maddidirlər. Onlar kütləyə, enerjiyə, çəkiyə və ölçülərə malik-dirlər.
Analoq siqnal
Analoq siqnal — Analoq siqnal, siqnalın zamanla dəyişən özəlliyinin başqa bir zaman dəyişkən miqdarıdır yəni zamanın dəyişməsinə uyğun olaraq hər hansı bir daimi siqnaldır. Misal üçün bir analoq səs siqnalında, siqnalın ani gərginliyi səs dalğalarının təzyiqi ilə davamlı olaraq dəyişir. Bu daimi miqdarın, sadəcə limitli sayda dəyərdən birini ala bilən bir ayrı dəyərlər sırasının təmsili olduğu rəqəmsal siqnaldan fərqlidir. Analoq siqnal termini ümumiyyətlə elektrik siqnalları ifadə edir; bununla birlikdə mexaniki, pnevmatik, hidravlik, insan səsi və digər sistemlər də analoq siqnallarla göndərilə bilər və ya düşünülə bilər.
== Haqqında ==
Analoq siqnal siqnalın məlumatını ötürmək üçün mühitin bəzi özəlliklərini istifadə edə bilər. Misal üçün bir aneroid barometri, təzyiq məlumatını göndərmək üçün siqnal olaraq dönən mövqeyə istifadə edilir. Bir elektrik siqnalında, siqnalın gərginliyi, cərəyanı və ya tezliyi məlumatı təmsil edəcək şəkildə dəyişdirilə bilər.
== Xarakteristikaları ==
Hər hansı məlumat analoq siqnalları ilə ötürülə bilər; ümumiyyətlə belə bir siqnal, səs, işıq, istilik, mövqe və ya təzyiq kimi fiziki hadisələrdəki dəyişiklər ölçülən bir cavabdır. Fiziki dəyişən bir çevirici tərəfindən bir analoq siqnala çevrilir. Misal üçün, bir mikrafonun diafraqmasına toxunan səs elektromaqnit miqrafondakı bir bobin tərəfindən istehsal edilən axında və kondensator mikrafon tərəfindən istehsal edilən edilən gərginlikdə qarşılıq gələn dalğalanması səbəbləridir.
Siqnal qarışdırıcı
Jammer:
Jammer-Siqnal kəsici (siqnal qarışdırıcı, siqnal pozucu) , qarşılıqlı sistemdə aradakı əlaqəni pozmaq üçün yaradılmış cihaz. Müasir texnikada alıcını (əksəriyyətlə radio) hədəfləyən qüvvətli bir ötürücü.
Siqnalın daşınma şəkli ən sıx elektromexaniki dalğa olmaq üzrə səs, işıq (UV-dən IR-yə qədər) də ola bilər. Alıcının həssas olduğu bant aralığında yüksək gücdə siqnalı qəbul edərək alıcının giriş nötəsinin bütün bant üçün təzyiqlənməsini təmin edir və alıcını “karlaşdırar”. Siqnal boğucu, alıcıda seçicilik və həssaslıq xüsusiyyətlərini hədəf alır. Q faktoru yüksək alıcılar bu cür maneə törətmələrə qarşı daha müqavimətlidirlər.
Əsasən aşağıdakı yerlərdə tətbiq olunur:
İctimaiyyətdə yüksək səslə radio-tv dinləmələrinə maneə törətmək.
Kino, konsert, teatr kimi cib telefonlarının istifadəsinin qadağan olunduğu mühitlərdə nizamı təmin etmək üçün.
Uzaqdan idarə edilən alətlərin işinə maneə törədilməsi.
Uzaqdan idarə edilən bombaların əvvəlcədən atılması ya da bloklanması.
Rəqəmsal siqnal
Rəqəmsal siqnal — məlumatları diskret dəyərlər ardıcıllığı kimi təmsil edən siqnal. O istənilən vaxt yalnız sonlu sayda dəyərlərdən birini qəbul edə bilər. Bu davamlı dəyərləri təmsil edən analoq siqnal ilə ziddiyyət təşkil edir və hər hansı bir zamanda o davamlı dəyərlər diapazonunda həqiqi ədədi təmsil edir.
Sadə rəqəmsal siqnallar məlumatları analoq səviyyələrin diskret zolaqlarında təmsil edir. Dəyərlər zolağı daxilindəki bütün səviyyələr eyni məlumat vəziyyətini təmsil edir. Əksər rəqəmsal sxemlərdə siqnal iki mümkün etibarlı dəyərə malik ola bilər. Buna binar siqnal və ya məntiq siqnalı deyilir. Onlar iki gərginlik zolağı ilə təmsil olunur: istinad dəyərinə yaxın (adətən torpaq və ya sıfır volt kimi adlandırılır) və təchizatın gərginliyinə yaxın. Bunlar Bul domeninin "0" və "1" (və ya "doğru" və "yalan") dəyərlərinə uyğundur, buna görə də istənilən vaxt ikili siqnal ikili rəqəmi (bit) təmsil edir. Bu diskretləşmə səbəbindən analoq siqnal səviyyələrində edilən nisbətən kiçik dəyişikliklər diskret zərfindən çıxmır və nəticədə siqnal vəziyyətinin qəbulu sxemi tərəfindən nəzərə alınmır.
Siqnal Hill döyüşü
Siqnal Hill (Sent-Cons) uğrunda döyüş (ing. Battle of Signal Hill) — 12 sentyabr 1762-ci ildə baş vermiş və Yeddiillik müharibənin Şimali Amerika səhnəsindəki yekun döyüşü sayılır.
1762-ci ildə Britaniya və Fransa artıq təxminən 7 il idi ki müharibə edirdilər və münaqişənin hər iki tərəfi sülhə meylli idi. Fransanın Atlantik okean sahillərinin britaniyalılar tərəfindən mühasirəyə alınması Fransa iqtisadiyyatını sarsıtmış, həmçinin müstəmləkə qoşunlarına hərbi yardım imkanlarını istisna edərək fransız qarnizonlarının təhvil verilməsinə və xeyli saylı əsirlərə səbəb olmuşdu.
Nyufaundlend o zamanlar Avropadan Şimali Amerikaya gedən yolda vacib strateji forpost sayılırdı. Fransızlar gələcəkdə sülh müqavilələrinin imzalanması ümidi ilə müqəddis İoanna fortunu Sent-Cons şəhəri ilə birlikdə ələ keçirməyi qərara aldılar.
20 may 1762-ci ildə bir neçə fransız gəmiləri mühasirəni yararaq Brestdən Atlantik okeanına çıxa bildilər. 20 iyunda fransızlar Nyufaundlenda yan aldılar. 27 iyunda fransızlar 750 nəfərlik dəstə ilə güclü müqavimətə rast gəlməyərək Sent-Consu ələ keçirdilər. Sent-Consu tutduqdan sonra fransızlar balıq infrastrukturlarını məhv etməyə başladılar (britaniyalıların sonrakı hesablamalarına görə təxminən 1 milyon funt zərər dəymişdi).
Siqnal İduna Park
Signal Iduna Park (alm. Signal Iduna Park;); UEFA və FİFA bayrağı altında keçirilən oyunlar zamanı BVB-Stadion, 2005-ci ilədək Vestfalenştadion (alm. Westfalenstadion) — Dortmund şəhərində yerləşən Almaniyanın ən böyük stadionu. Tamaşaçı tutumu 81359-dur. Yerli "Borussiya" klubunun ev stadionudur. 2001-ci ildə stadion UEFA-nın tarixi ərzində ən məhsuldar finallarından biri, UEFA Kubokunun finalı "Liverpul"-"Alaves" (5-4) oyunu baş tutdu.
Ultrasəs dalğaları. Akustik siqnal və onun spektri.
Ultrasəs dalğaları — İnsan qulağının eşidə bilmədiyi 20 kHs tezlikdən böyük tezlikli səs və ya akustik dalğalar. Akustik dalğalar elastiki mühitin zərrəciklərinin yaratdığı rəqslərin mühitdə yayılması və enerji daşımasından ibarətdir. Akustik dalğalar bərk mühitdə, mayelərdə və həm də qazlarda yayılir. Bioloji toxumalar həm elastiki maye mühitə (yumşaq toxumalar), bərk (sümüklər) və qaz mühitlərinə uyğun gəlir (ağ ciyərlər, mədə, bağırsaq). Ona görə demək olar ki, akustik dalğalar tibbi diaqnostikada istifadə olunan bütün növ bioloji toxumalarda yayıla bilir. Akustik dalğalar digər fiziki təbiətə malik dalğalar, məsələn, elektromaqnit dalğaları kimi fəza və zamana görə dəyişən bir sıra xarakteristikalara malikdir. Akustik dalğalarda əsas dəyişən kəmiyyət rəqs zamanı elastiki mühitin yerdəyişməsi və təzyiqyin rəqsləridir.
Ultrasəs diaqnostikasında uzununa akustik dalğalardan istifadə olunur. Uzununa dalğalarda mühitin zərrəciklərinin tarazlıq vəziyyəti ətrafında yerdəyişməsi rəqsin yayılması istiqamətində baş verir.
Sıxılma və seyrəkləşmə zonalarının mühitdə yayılma sürəti dalğanın sürətinə bərabərdir.
"Wow!" siqnalı
Wow! siqnalı — 15 avqust 1977-ci ildə SETI layihəsi çərçivəsində kosmosdan təsbit edilən radio siqnalı. Sadəcə 72 saniyə davam edən bu siqnalı Dr. Cerri Ehman (Jerry R. Ehman) tərəfindən Ohio Dövlət Universitetinə aid Big Ear (Böyük Qulaq) radioteleskopunda kiçik zolaqlı bir radio siqnalı olaraq təyin edilmişdir. Siqnal dünya xaricindən və hətta günəş sistemi xaricindən olan siqnallardan gözlənilən bütün xüsusiyyətlərə malik idi. Kütləvi informasiya vasitələrində böyük maraq doğuran siqnal çoxlu cəhdlər olmasına baxmayaraq təkrar təsbit edilə bilməmişdir.
Siqnalın ulduzlararası siqnallardan gözlənilən bütün xüsusiyyətlərə tamamilə uyğun gəlməsinə heyrətlənən Ehman, kompüterdən emal edilmiş vərəqdə o izi dairə içərisinə almış və səhifənin kənarına "Wow!" (İngiliscə heyrət nidası) yazmışdır. Bu söz sonralar siqnalın adı halına gəlmişdir.
== Texniki detallar ==
Dairə içərisinə alınan "6EQUJ5" kodu siqnalın qatılıq detalını göstərir ki, bu da əslində çox böyük ölçüdə siqnal deməkdir.
Siqnalın bant genişliyi 10 kHzdən kiçikdir.
SOS siqnalı
SOS — beynəlxalq fəlakət siqnallarından biri, əsasən Morze kodu ilə verilir, habelə işıq vasitəsilə (üç qısa, üç uzun, üç qısa işıq yanma ilə). CQD siqnalını əvəz etmiş, 1905 il aprelin 1-də Almaniyada qəbul edilmişdir, 1 iyul 1908-ci ildə Berlində keçirilmiş ikinci Beynəlxalq radioteleqraf konfransında, Morze əlifbası ilə ifadə edilən SOS ("Save Our Souls") abbreviaturasının beynəlxalq dəniz fəlakət siqnalı kimi istifadəsi ilə bağlı imzalanmış konvensiya qüvvəyə minmişdir. İngiliscə adətən "save our souls" ("bizim ruhlarımızı xilas edin") kimi şərh edilir.
Çox adam "Save our Ship" gəmimizi qurtar; "Stop Other Signals" digər siqnalları dayandırın sözlərinin qısaldılmışı kimi də başa düşür. Halbuki heç biri deyil. Tamamilə telqraf zamanından qalma mors əlifbasıyla əlaqədardır. İmdad çağırışının çox asan tutula bilməsi üçün 1908-də üç nöqtə, üç xətt, üç nöqtə olan SOS seçildi .
· · · — — — · · · SOS belə ifadə olunur(Morze əlifbası ilə)
SOS vermiş məşhur gəmilər arasında "Titanik", "Britannik", "Luzitaniya" və "Andrea Doria"da var.
Əliquliyev R. M., Salmanova P. M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh.
Siqnalizasiya
Siqnalizasiya — (rus. Сигнализация) (alm. Signaling) Maşında, evdə, tətbiq edilən siqnal sistemi. Dəmiryolu siqnalizasiyası. Dəniz siqnalizasiyası.
Evin təmirini korlamadan Qurulur. Evə kənar şəxs daxil olduqda sistem Avtomatik sizə zəng edib xəbər verir. Əgər sizə zəng çatmasa əlavə 5 nömrəyə zəng edir. Sistem uzaqdan Mobil telefonla idarə olunur. Yeganə sistemdirki oğrular bu sistemə müdaxilə edə bilmirlər.
Siqnalnı adası
Siqnalnı adası (yap. 貝殻島, rus. Сигнальный) — Kuril adalarının Kiçik Kuril cərgəsinə daxil olan ada. Ada Sovet boğazında qəraralaşır. Opasnoy bankəsinin şimal-qərbində Hokkaydo adası ilə Tanfilev adası (4 km) arasında yerləşir. Ən yaxın yerləşən ada Rifovıdır (1,5 km).
Adanın uzu uzunluğu 200 m, hündürlüyü isə 2 m təşkil edir. Sahillərində dərinlik 2 metrdir. Adada yaşayış yoxdur.
Siqnalı adasında avtomatik mayak vardır.
Tüstü siqnalı
Tüstü siqnalı uzun məsafəli rabitənin ən qədim formalarından biridir. Bu, uzaq məsafədə istifadə olunan vizual ünsiyyət formasıdır. Ümumiyyətlə, tüstü siqnalları xəbərləri ötürmək, təhlükə siqnalı vermək və ya insanları ümumi əraziyə toplamaq üçün istifadə olunur.
Qədim Çində Böyük sədd boyunca əsgərlər bir-birlərini düşmən basqını barədə xəbərdar etmək üçün onun mayak qüllələrinə tüstü siqnalları göndərirdilər. Tüstünün rəngi hücum edən düşmən tərəfinin ölçüsünü bildirirdi. Mayak qüllələrini müntəzəm olaraq yerləşdirməklə və hər qüllədə bir əsgər yerləşdirməklə ismarıclar səddin bütün 7300 kilometrinə ötürülə bilərdi. Tüstü siqnalları həmçinin hücum barədə daxili qalaları xəbərdar edərək, müdafiə və qarnizonu dəstəkləyən qoşunları əlaqələndirməyə imkan verirdi.
Qədim Şri-Lankada dağ zirvələrində yerləşən əsgərlər zirvədən zirvəyə işarə edərək bir-birlərini yaxınlaşan düşmən hücumu (ingilislər, hollandlar və ya portuqallar) barədə xəbərdar edirdilər. Bu yolla onlar bir neçə saat ərzində Krala mesaj ötürə bildilər.
Tüstü siqnalından sui-istifadənin eramızdan əvvəl 8-ci əsrdə Qərbi Çjou sülaləsinin süqutuna səbəb olduğu məlumdur.
Vau! siqnalı
Wow! siqnalı — 15 avqust 1977-ci ildə SETI layihəsi çərçivəsində kosmosdan təsbit edilən radio siqnalı. Sadəcə 72 saniyə davam edən bu siqnalı Dr. Cerri Ehman (Jerry R. Ehman) tərəfindən Ohio Dövlət Universitetinə aid Big Ear (Böyük Qulaq) radioteleskopunda kiçik zolaqlı bir radio siqnalı olaraq təyin edilmişdir. Siqnal dünya xaricindən və hətta günəş sistemi xaricindən olan siqnallardan gözlənilən bütün xüsusiyyətlərə malik idi. Kütləvi informasiya vasitələrində böyük maraq doğuran siqnal çoxlu cəhdlər olmasına baxmayaraq təkrar təsbit edilə bilməmişdir.
Siqnalın ulduzlararası siqnallardan gözlənilən bütün xüsusiyyətlərə tamamilə uyğun gəlməsinə heyrətlənən Ehman, kompüterdən emal edilmiş vərəqdə o izi dairə içərisinə almış və səhifənin kənarına "Wow!" (İngiliscə heyrət nidası) yazmışdır. Bu söz sonralar siqnalın adı halına gəlmişdir.
Dairə içərisinə alınan "6EQUJ5" kodu siqnalın qatılıq detalını göstərir ki, bu da əslində çox böyük ölçüdə siqnal deməkdir.
Siqnalın bant genişliyi 10 kHzdən kiçikdir.
Wow! siqnalı
Wow! siqnalı — 15 avqust 1977-ci ildə SETI layihəsi çərçivəsində kosmosdan təsbit edilən radio siqnalı. Sadəcə 72 saniyə davam edən bu siqnalı Dr. Cerri Ehman (Jerry R. Ehman) tərəfindən Ohio Dövlət Universitetinə aid Big Ear (Böyük Qulaq) radioteleskopunda kiçik zolaqlı bir radio siqnalı olaraq təyin edilmişdir. Siqnal dünya xaricindən və hətta günəş sistemi xaricindən olan siqnallardan gözlənilən bütün xüsusiyyətlərə malik idi. Kütləvi informasiya vasitələrində böyük maraq doğuran siqnal çoxlu cəhdlər olmasına baxmayaraq təkrar təsbit edilə bilməmişdir.
Siqnalın ulduzlararası siqnallardan gözlənilən bütün xüsusiyyətlərə tamamilə uyğun gəlməsinə heyrətlənən Ehman, kompüterdən emal edilmiş vərəqdə o izi dairə içərisinə almış və səhifənin kənarına "Wow!" (İngiliscə heyrət nidası) yazmışdır. Bu söz sonralar siqnalın adı halına gəlmişdir.
Dairə içərisinə alınan "6EQUJ5" kodu siqnalın qatılıq detalını göstərir ki, bu da əslində çox böyük ölçüdə siqnal deməkdir.
Siqnalın bant genişliyi 10 kHzdən kiçikdir.
Kömək siqnalı
Kömək üçün siqnal və ya məişət zorakılığı halında yardım siqnalı — bir əllə verilə bilən beynəlxalq universal yardım siqnalıdır. Bu jest video zəng zamanı və ya şəxsən bir əllə göstərilə bilər və başqalarına təhlükə hiss etdiyinizi və köməyə ehtiyacınız olduğunu bildirə bilər. Siqnal COVID-19 pandemiyası zamanı tətbiq edilən özünütəcrid tədbirləri ilə bağlı bütün dünyada məişət zorakılığı hallarının artması ilə mübarizə üçün bir vasitə kimi yaradılmışdır. Bir siqnal vermək üçün əlinizi qaldırmalı, baş barmağınızı ovucunuza basmalı, sonra digər dörd barmağını əyərək simvolik olaraq sıxılmış baş barmağını onlarla tutmalısınız. Siqnal, asanlıqla görülə bilməsi üçün bir mövqedə tutulan işarə kimi deyil, əlin tək, davamlı hərəkəti kimi xüsusi hazırlanmışdır."Kömək üçün siqnal" 14 aprel 2020-ci ildə Kanada Qadınlar Fondu tərəfindən təqdim edilmişdir. Tezliklə Beynəlxalq Qadın Maliyyələşdirmə Şəbəkəsi (WFN) tərəfindən tanındı və bütün dünyaya yayıldı. O , artan məişət zorakılığı hallarının müasir həllini təmin etməkdə kömək etdiyinə görə yerli milli və beynəlxalq xəbər təşkilatları tərəfindən bəyənilib. Bu jestdən istifadə edən şəxsi görsəniz, onunla digər kanallar (mətn mesajları və ya e-poçt kimi) vasitəsilə əlaqə saxlamalı və bir sözdən ibarət “bəli” və ya “yox” cavabını tələb edən suallar verməklə problemin nə olduğunu öyrənməlisiniz. ”, və yalnız siqnalçı aydın şəkildə tələb etdikdə təcili yardım xidmətləri ilə əlaqə saxlayın.
Təhlükə ilə üzləşən hər kəs üçün vahid həll yolu yoxdur.