Koşexabl rayonu
Koşexabl rayonu | |
---|---|
44°54′00″ şm. e. 40°28′59″ ş. u. |
|
Ölkə | |
Tarixi və coğrafiyası | |
Yaradılıb | 1934 |
Sahəsi |
|
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəqəmsal identifikatorlar | |
Telefon kodu | 87770 |
Rəsmi sayt | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Koşexabl rayonu (adıq Кощхьабл район) — Rusiya Federasiyası, Adıgey Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Koşexabl qəsəbəsidir.
Coğrafiyası
Rayonu Adıgey Respublikasının mərkəz hissəsində yerləşir. Şaquli olaraq şimaldan cənuba doğru uzanır. Rayonun şimaldan cənuba doğru uzunluğu 75 km, qərbdən şərqə 17 km-dir. Rayonun ümumi sahəsi 607,52 km² təşkil edir. Burada 9 kənd inzibati vahidliyinə 24 yaşayış məntəqəsi daxildir. Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir: qərbə Qiaqin rayonu, şimal-qərbdə Şovqenov rayonu, qərbdə Kurqanin rayonu, cənub-şərqdəki Labinski rayonu və cənub-qərbdə Mostovrayonu. Respublikanın dağətəyi zonasında yerləşir. Ərazisi əsasən təpələrdən ibarətdir. Cənub və cənub-qərbdə relyef tədricən dağlıq əraziyə keçr. Torpaq örtüyü qaratorpaqdır.
Hidroqrafik şəbəkə əsasən bir çox bulaq çayları ilə təmsil olunur. Ən böyük və ən əhəmiyyətlisi çayları: Laba, Xodz, Fars, Çexrak və digərləri[2]..
Rayonun iqlimi rütubətli və mülayimdir. Qara dənizə yaxınlığı nəzərə çarpacaq dərəcədə iqlimə təsir göstərir. Havanın orta temperaturu iyulda + 23.5 ° C-dən yanvarda 0 ° C-ə qədər dəyişir. Ən yüksək temperatur avqustun əvvəlində, ən aşağı isə yanvarın sonu və ya fevralın əvvəlində müşahidə olunur. Orta illik yağıntının miqdarı təxminən 750 mm-dir. Ən çox yağıntı yayda düşür.
Tarixi
Koşexabl rayonu 28 dekabr 1934-cü ildə Azov-Qara dəniz diyarının bir hissəsi olaraq Adıgey Muxtar Vilayətinin tərkibində, Şovgenov rayonundan ayrılmaqla təşkil olunur. Əvvəlcə rayona 9 kənd sovetliyi daxil idi: Bleçepsinski, Volnı, Dmitrievski, Yeqeruxay, İqnatiev, Koşexabl, Natyrbovsky, Xaçemziev, Xodzenski. 1956-cı il 7 dekabr - 1958-ci il 21 mart tarixlərində rayon ləğv edilmiş Şovqenov rayonu ərazisinin bir hissəsini təşkil edirdi. 1 fevral 1963-cü ildən 12 yanvar 1965-ci ilədək rayon ləğv edilmiş və ərazisi Şovqenov rayonuna birləşdirilmişdi 1993-cü ildə kənd sovetliklərinin fəaliyyətinə son verildi və kənd idarələrinin əraziləri kənd dairələrinə çevrildi. 2005-ci ildə rayonda kənd dairələri ləğv edildi və kənd yaşayış məntəqəsi statusu ilə 9 bələdiyyə təşkil olundu.
Əhali
- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[3]:
xalq | say, nəf. |
ümumi əhaliyə olan nisbət, % |
---|---|---|
adıqlar | 15 711 | 51,64 % |
ruslar | 12 147 | 39,93 % |
ermənilər | 612 | 2,01 % |
tatarlar | 583 | 1,92 % |
qaraçılar | 565 | 1,86 % |
digərləri | 655 | 2,15 % |
milliyətini bildirməyənlər | 149 | 0,49 % |
ümumi | 30 422 | 100,0 % |
- Cins tərkibi
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[4]:
Yaş | Kişilər, nəf. |
Qadınlar, yaş. |
Ümumi say. |
ümumi əhaliyə olan nisbət, % |
---|---|---|---|---|
0 — 14 yaş | 3 053 | 2 921 | 5 974 | 19,64 % |
15 — 59 yaş | 9 263 | 9 635 | 18 898 | 62,12 % |
60 yaşdan yuxarı | 2 042 | 3 508 | 5 550 | 18,24 % |
ümumi | 14 358 | 16 064 | 30 422 | 100,0 % |
Kişilər — 14 358 nəf. (47,2 %). Qadınlar — 16 064 nəf. (52,8 %).
Əhalinin orta yaşı — 37,5 yaş. Kişilərin orta yaşı — 35,5 yaş. Qadınların orta yaşı — 39,3 yaş.
İstinadlar
- ↑ "Численность постоянного населения по МО и населённым пунктам Республики Адыгея по состоянию на 1 января 2023 года" (rus). İstifadə tarixi: 2023-05-27..
- ↑ "Кошехабльский район". 2019-08-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-30.
- ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Республики Адыгея. Том 4. Национальный состав" (PDF). 2013-11-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-09-11.
- ↑ "Том 2. Возрастно-половой состав населения и состояние в браке" (PDF).[ölü keçid]