Qiaqin rayonu

Qiaqin rayonu (adıq Джаджэ район) — Rusiya Federasiyası, Adıgey Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Qiaqin qəsəbəsidir.

Qiaqin rayonu
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb

44°53′ şm. e. 40°03′ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Qiaqin
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 31 dekabr 1934
Sahəsi
  • 756,54 km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 31.933 nəf. (2023)[2]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 87779
Poçt indeksi 38563Х
Rəsmi sayt
Qiaqin rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonu Adıgey Respublikasının mərkəz hissəsində, Zakuban düzənliyinin ətəklərində yerləşir.

Rayonun ümumi sahəsi 796.63 km²-dir. Burada 5 kənd inzibati vahidliyinə 30 yaşayış məntəqəsi daxildir.

Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir: şimalda Şovqenovski rayonu, şərqdə Koşexabl və Mostov rayonları, cənubda Maykop rayonu və Maykop şəhər dairəsi, qərbdə Krasnodar diyarının Belorechenski rayonu.

Respublikanın dağətəyi zonasında yerləşir. Ərazisi təpəlidir, şüaları və çökəklikləri var. Rayonda orta hündürlük dəniz səviyyəsindən təxminən 180 metr yüksəkdir. Torpaq örtüyü qaratorpaqdır.

Hidroqrafik şəbəkə əsasən bir çox bulaq çayları ilə təmsil olunur. Ən böyük və ən əhəmiyyətlisi çayları - Qiaqa, Fars, Çexrak, Ulka, Ayryum, Kelermes, Kalmık, Zakalayka və s. Həmçinin ərazidə 50-yə yaxın süni su anbarı mövcuddur[3]..

Rayonun iqlimi rütubətli və mülayimdir. Qara dənizə yaxınlığı nəzərə çarpacaq dərəcədə iqlimə təsir göstərir. Havanın orta temperaturu iyulda + 23 ° C, yanvarda 0 ° C arasında dəyişir. Ən yüksək temperatur avqustun əvvəlində, ən aşağı isə yanvarın sonu və ya fevralın əvvəlində müşahidə olunur. Orta illik yağıntının miqdarı təxminən 750 mm-dir. Ən çox yağıntı yayda düşür. Nisbi rütubət qeyri-sabitdir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qiaqin rayonu 31 dekabr 1934-cü ildə Maykop rayonundan ayrılmaqla Azov-Qara dəniz diyarının bir hissəsi olaraq təşkil edilir. ilk əvvəllər aşağıdakı kənd məclisləri rayonun tərkibinə daxil idi: Ayryum, Qiaqin, Dondukov, Zakalyaevski, Kelermesski, Krasnoul, Sergievski, Suxobalkov, Tambov. 10 aprel 1936-cı ildə Qiaqin rayonu ləğv edilmiş və Maykop rayonuna daxil olan Xan Kənd sovetliyinin tərkib hissəsi olaraq Adıgey Muxtar Vilayətinin bir hissəsi olmuşdur. 21 fevral 1940-cı ildə Krasnoul və Xan kənd sovetlikləri bərpa edilmiş Maykop rayonuna verilir. 1956-cı il 7 dekabr - 1958-ci il 21 mart tarixlərində rayon ləğv edilmiş Şovqenovski rayonunun ərazisinin bir hissəsini təşkil edirdi. 1963-cü il fevralın 1-dən 1965-ci il yanvarın 12-dək rayon ləğv edilmiş Maykop rayonunun ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. 1993-cü ildə kənd sovetliklərinin fəaliyyətinə son verildi və kənd idarələrinin əraziləri kənd dairələrinə çevrildi. 2004-cü ildə rayonda kənd dairələri ləğv edildi və kənd yaşayış məntəqəsi statusu ilə 5 bələdiyyə təşkil olundu.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[4]:

xalq say,
nəf. 		ümumi
əhaliyə olan nisbət, %
ruslar 27 458 86,44 %
ermənilər 1 218 3,83 %
adıqlar 900 2,83 %
qaraçılar 483 1,52 %
ukraynalılar 428 1,35 %
digərləri 1 157 3,64 %
milliyətini bildirməyənlər 122 0,38 %
ümumi 31 766 100 %
Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[5]:

Yaş Kişilər,
nəf.		 Qadınlar,
yaş.		 Ümumi
say.		 ümumi əhaliyə
olan nisbət, %
0 — 14 yaş 2 896 2 666 5 562 17,51 %
15 — 59 yaş 9 602 9 953 19 555 61,56 %
60 yaşdan yuxarı 2 311 4 338 6 649 20,93 %
ümumi 14 809 16 957 31 766 100,0 %

Kişilər — 14 809 nəf. (46,6 %). Qadınlar — 16 957 nəf. (53,4 %).

Əhalinin orta yaşı — 39,6 yaş. Kişilərin orta yaşı — 36,6 yaş. Qadınların orta yaşı — 42,2 yaş.


İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 GEOnet Names Server. 2018.
  2. ↑ https://23.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9C%D0%9E%20%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%201%20%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F%202012-2023%20%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.rar (rus.).
  3. ↑ "Гиагинский район". 2018-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-30.
  4. ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Республики Адыгея. Том 4. Национальный состав" (PDF). 2013-11-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-09-11.
  5. ↑ "Том 2. Возрастно-половой состав населения и состояние в браке" (PDF).[ölü keçid]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]