A. Qədir (Türkcədə A. Kadir), ya da İbrahim Əbdülqadir Meriçboyu (1917[1][2][…], İstanbul – 1 mart 1985, İstanbul) — 1940 nəslinin sosialist şairləri arasında olan bir türk şairidir. Tərcümə işləri ilə dünya poeziyasının tanınmasına öz töhfəsini verdi.
| İbrahim Əbdülqadir Meriçboyu | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1917[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 mart 1985 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | tərcüməçi, yazıçı, şair |
Orta təhsilini Eyüp Orta məktəbində (1933) və Kuleli Hərbi Liseyində (1936) bitirdi . Türk Hərbi Akademiyasında son sinif tələbə ikən (1938), Nəzim Hikmətlə birlikdə həbs edildi; On ay həbs cəzası aldı. Həbsxanadan çıxdıqdan sonra hərbi xidmətə getdi. İstanbul Universiteti Hüquq Fakültəsinə daxil oldu (1941). 1943 'te nəşr etdiyi Təbliğ adlı şeir kitabı qadağan oldı və yığdırıldı. İstanbulda bir sıra insanlarla birlikdə sürgün edildi. Sürgün müddətini Muğla, Balıkesir, Konya, Kırşehir və Adanada keçirdi. 1947 - ci ildə İstanbula qayıtdı və bir biskvit fabrikində işləməyə başladı. Buradan ayrıldıqdan sonra müxtəlif nəşrlərdə düzəltiçi (təshihatçı) və tərcüməçi kimi çalışdı. 1965-ci ildən sonra kitablarını özü nəşr etdirərək yazıçılıq yaşayışına davam etdirir.
Ankara Həbsxanasında Nəzim Hikmətlə birlikdə olan, A. Qədir bu şairin təsiri altında idi. Bu təsiri Ses ve Yeni ədəbiyyat jurnallarında dərc olunan şeirlərində aydın bir şəkildə görmək olar. Yurd sevgisini dilə gətirən ilk kitabı Təbliğ 'də döyüşə açıqca qarşı çıxarkən, yoxsul insanları gerçək bir baxışla əks etdirdi. Sürgündən qayıdarkən arada bir şeirlərini jurnallarda dərc etdirirdi. Abdülbaqi Gölpınarlı İle barabar, Mövlanənin şeirlərini bugünkü dili ilə Mövlana adlı bir kitaba çevirib (1955).
Bu çox populyar kitab oldu və bir neçə dəfə ardıcıl olaraq nəşr edildi. 1958-ci ildə İlyada'nın Azra Erhat ilə birlikdə tərcüməsi A. Qədirin uğurlu bir tərcüməçi kimi tanınmasına səbəb oldu. İkinci kitabı " Xoş gəldin Xəlil İbrahim" (1959), dövrün poetik meyllərindən kənarda qalan şairin yolunu dəyişmədiyini göstərdi. Bunun ardınca Dörd Pəncərə (1962) və bütün şeirlərini topladığı Mutlu Olmak Varken (1968) yazısı izlədi. Tərcümə işlərini və köhnə şeirlərin sadələşdirilməsini davam etdirən A. Qədir, Bugünün Diliylə Xəyyam (1964), Bugünün Diliylə Tofiq Fikrət (1967) kitablarını nəşr etdirdi. 1970-ci ildə Azra Erhat ilə Odisseya tərcüməsi nəşr olundu. Tək və ya ortaq olan Avropa və Üçüncü Dünya ölkələrinin şairlərindən bir çox tərcüməsini 3 cilddə (1973–1980) Dünya Xalqları və Demokratiya Şerləri adı altında topladı . Ayrıca Brecht 'ten etdiyi şeir çevirileriyle Paul Eluard'dan Asim Bezirci ilə birlikdə çevirdiyi Seçmə Şeirlər (1961) böyük maraq gördü. Tərcümələrinə görə A. Qədir Habib Edip Törehan (1959), TDK Tərcümə (1961), Həsən Əli Ediz Ədəbi Tərcümə (1980) və Yazko Tərcümə (1983) mükafatlarını aldı. A. Qədirin 1938 Müharibə Məktəbi hadisəsi və Nəzim Hikmət (1966) adlı yazısı da bir dövrün əhəmiyyətli bir hadisəsini işıqlandırması baxımından böyük maraq görmüş olan bir kitabdır. 1985-ci ilin martında yaşayışını itirən yazıçının məzarı Zincirliquyudadır.