İnternet milliyətçiliyi

İnternet milliyətçiliyi (kiber-milliyətçilik, onlayn milliyətçilik) — öz fəaliyyətini internet üzərində quran milliyətçilik.[1] İnternet milliyətçiliyinin müxtəlif aspektləri var ki, bu da təbliğatın bir hissəsi kimi hökumətə kömək edə bilər.[2] Sosial bir fenomen olaraq, kiber-milliyətçilik internetdə toplaşan milliyətçi qruplardır. Onlar tez-tez digər ölkələrə qarşı təhqiredici hərəkətlər edir, məsələn, xakerlik və seçkilərə təsir göstərməyə çalışırlar. Bu fenomenə Yaponiya, Rusiya və Çin kimi bir çox ölkədə rast gəlmək olar.[3][4]

Zəmin

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnternet fiziki sərhədlər olmadan ünsiyyət qurmağı asanlaşdırır. Rəqəmsallaşdırma vasitəsilə müxtəlif ölkələrdə yaşayan insanlar əvvəlkindən daha yaxşı ünsiyyət qura bilirlər. Bir zamanlar homofillərin bir araya gəlməsinə mane olan fiziki sərhədlərin internetdə olmadığı, eyni düşüncəli insanların görüşməsinə və siyasi və ya sosial cəhətdən səfərbər olmasına imkan verdiyi nəzəriyyəsi irəli sürülür, halbuki internetdən əvvəl onlar bunu edə bilmirdilər.[5] Digərləri isə bu fikrin idealist olduğunu iddia edirdilər. İnternetdəki istifadəçilər gözləniləndən fərqli olaraq bir-birlərinə qarşı güclü nifrət hissi keçirirlər.[1]

Kiber-müharibə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kiber-milliyətçilik hökumət siyasətinin bir hissəsidir. Hökumətlər internetdən insanları səfərbər etmək üçün təbliğatın bir hissəsi kimi istifadə edirlər. İnternet milliyətçiliyi təşviq etmək və təkmilləşdirmək üçün müəyyən üstünlüklərə malikdir. Qəzetlər və televiziya kimi ənənəvi mediadan daha çox məlumatlılıq əldə edir. Üstəlik, internet fəaliyyəti təşkil etməyi asanlaşdırır.[3]

Ölkələrə görə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çin

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çində kiber-milliyətçilik çox aktivdir. Çin milliyətçiləri və Çin Kommunist Partiyası onlayn təşkil etmək və əlavə tərəfdarlar cəlb etmək üçün əllərində olan internet resurslarından istifadə edirlər. Çin kiber-milliyətçiliyinin bu aspektində təcridçi baxış və ksenofobiya meyli də daim olaraq lağ edilir.[6]

Digər Çin milliyətçiləri interneti xakerlik, spam göndərmək və milliyətçilərin anti-Çin hesab etdikləri ölkələrin, ilk növbədə Avropa İttifaqının, ABŞ və Yaponiyanın üzvlərinin texnoloji infrastrukturuna təsir etmək üçün istifadə edirlər.[3][7][8] Bir çox Qərb müşahidəçiləri, eləcə də çinli dissidentlər hesab edirlər ki, kiber-milliyətçilik və xakerlik cəhdləri Çin hökuməti tərəfindən dəstəklənir və ya təşkil edilir. Bununla belə, bəzi şəxslər və təşkilatlar öz ölkələrini müdafiə etmək üçün kiber təşəbbüslərini könüllü olaraq həyata keçirirlər. 2016-cı ildə gənc rəqəmsal milliyətçilərdən ibarət Little Pink qrupu televiziya şousunda Tayvan bayrağını dalğalandırmasından sonra Tayvanlı müğənni Çou Szyunun sosial media hesabına hücum etdi.[9]

Bir sıra kiber-milliyətçi fəaliyyətlərin reaktiv və ya hadisələrə əsaslanan və Çinin milli maraqlarına zərər verən aktyorlar və ya vəziyyətlər tərəfindən məcbur edildiyi deyilir. Məsələn, ABŞ hər dəfə Çinə qarşı təhdid səviyyəsini yüksəldəndə anti-Amerika kiber milliyətçi hərəkatlarda artım müşahidə olunur.[6] Bu hərəkətlərə tez-tez kiberhücumlar, məsələn, Çen Şuybyanın hakimiyyətə yüksəlməsi ilə mübarizə aparmaq üçün nəzərdə tutulmuş Tayvan Blitz adlanan əməliyyatı həyata keçirən haker təşkilatı China Eagle Club-un işi daxildir.[10]

Yaponiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yaponiyada son vaxtlar kiber-milliyətçilər (netto-uyoku) çox fəallaşıb. 2009-cu ildə kibermilliyətçilərin bir hissəsi Cənubi Koreyanın yaxınlığında yerləşən Tsuşima adasında koreyalı turistlərə qarşı tədbirlər görüb. Rumi Sakamotoya görə, "Bu epizod Yaponiyanın son on ildə getdikcə daha səs-küylü tarixi revizionizm və neo-milliyətçilik fonunda güc qazanmış yeni yerli milliyətçiliyinin yalnız bir ifadəsidir."[11] Keçmişdə bu cür hərəkətlər ictimai məlumatlılığı artırmazdı, lakin internet bu qrupların ictimaiyyətin diqqətini cəlb etmələrini asanlaşdırır.

Rusiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiyada milliyətçi qruplar internetdən ianə toplamaq, işə götürmək və təşkilatlanmaq üçün istifadə edirlər. Rusiya-Gürcüstan müharibəsindən sonra Facebook-da "Abxaziya Gürcüstan deyil" kimi qruplar və digər internet icmaları yarandı. Bir çox etnik ruslar Qafqaz regionundan gələn terrordan narahat olduqlarından, rus millətçiləri Qafqaz universitetlərində təhsil alan tələbələri doksinq edirdilər. Onlar həmçinin qara dərili gənclərin etnik rusları döydüyü təbliğat videoları yayırdılar.

Eyni zamanda, anti-Rusiya hökumətinin aktivist qrupları internetdə işə cəlb olunur. Bu halda kiber-milliyətçilik Çeçenistan Respublikasına və etnik çeçen xalqına Vladimir Putinin dövründə Rusiya Federasiyası tərəfindən marginallaşmış hiss edən digər azlıq qrupları ilə birlikdə Rusiya dövlətinə qarşı dəstəyin qurulmasına kömək edir.[1][12][13]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 "Cyber-nationalism". The Economist. 24 April 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2014.
  2. ↑ Jiang, Ying. Cyber-Nationalism in China: Challenging Western media portrayals of internet censorship in China. University of Adelaide Press. 2012. ISBN 978-0-9871718-4-9. 2020-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-26.
  3. ↑ 1 2 3 Schneier, Bruce. "Online Nationalism". MIT Technology Review. 19 July 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2014.
  4. ↑ Punk, Olie. "Japan's 'Internet Nationalists' Really Hate Koreans". VICE. 24 March 2014. 12 August 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2014.
  5. ↑ Palmer, Matthew F. "Cybernationalism: Terrorism, Political Activism, and National Identity Creation in Virtual Communities and Social Media". Virtual Communities, Social Networks and Collaboration. 15. 2012: 115–134. doi:10.1007/978-1-4614-3634-8_6.
  6. ↑ 1 2 Wu, Xu. Chinese Cyber Nationalism: Evolution, Characteristics, and Implications. Lanham, MD: Lexington Books. 2007. 158. ISBN 9780739118177.
  7. ↑ Liu, S-D. "'China's Popular Nationalism on the Internet Report on the 2005 Anti-Japan Network Struggles". Inter-Asia Cultural Studies. 7 (1). 2006: 144–155. doi:10.1080/14649370500463802. 2023-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-26.
  8. ↑ Shen, Simon. Online Chinese Nationalism and China's Bilateral Relations. Hong Kong: Lexington Books. Mar 18, 2010. ISBN 978-0739132494.
  9. ↑ Luqiu, Luwei Rose. Propaganda, Media, and Nationalism in Mainland China and Hong Kong. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. 2018. 19. ISBN 9781498573146.
  10. ↑ Hailong, Liu. From Cyber-Nationalism to Fandom Nationalism: The Case of Diba Expedition In China (ingilis). Routledge. 2019-02-13. ISBN 9780429825644. 2023-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-26.
  11. ↑ Sakamoto, Rumi. "'Koreans, Go Home!' Internet Nationalism in Contemporary Japan as a Digitally Mediated Subculture". The Asia-Pacific Journal. 30 March 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2014.
  12. ↑ Besleney, Zeynel. "Circassian Nationalism and the Internet". openDemocracy. 14 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2014.
  13. ↑ Turbeville, Brandon. "Chechen Terrorist Networks Trace Back to the US State Department". 20 April 2013. 19 May 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2014.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]