İosif Vareykis

İosif (Yozas) Vareykis (lit. Juozas Vareikis; 18 oktyabr 1894 və ya 6 (18) oktyabr 1894^[1], Kovno quberniyası^[d], Vilnüs qəzası, Litva – 29 iyul 1938^[1], Kommunarka poliqonu^[d]) — Sovet aktivisti.

İosif Vareykis
lit. Juozas Vareikis
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	18 oktyabr 1894
Doğum yeri	Kovno quberniyası[d], Vilnüs qəzası, Litva
Vəfat tarixi	29 iyul 1938 (43 yaşında)
Vəfat yeri	Kommunarka poliqonu[d]
Dəfn yeri	Kommunarka poliqonu[d]
Partiya	Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası, Rusiya Sosial-Demokrat Fəhlə (bolşeviklər) Partiyası
İxtisası	Siyasətçi
Fəaliyyəti	siyasətçi
Təltifləri

İosif Mixayloviç Vareykis, Litvada işçi ailəsində, (6) 18 oktyabr 1894-ci ildə Aseka-Vareyki, Veprovskoy volost, Vilkomirskovo mahalı Kovenskoy vilayətində anadan olub.

Aşağı peşə məktəbini bitirdikdən sonra Vareykis Moskva və Moskva vilayətlərində (Singer tikiş maşını zavodu, Opel zavodu və başqaları) fabriklərdə torna maşını işləyib hazırlamışdır.

1911-ci ildə qanunsuz sosial-demokratiklərin bir fəalı oldu.

1913-cü ilin yazında, İosif Vareykis və digər iki bolşevikl Podolskda bir idman klubu yaratdılar ki, bu da işçilərin inqilabçı fəaliyyətə cəlb edilməsi üçün idi. Onun iştirakı ilə Singer tikiş maşını zavodunun futbol komandası yaradılıb.

1914-cü ildən bəri İosif Vareykis məğlubiyyət təbliğatını aparır və müharibədə hökumətinin məğlubiyyətinə dair bülletenlərin müəllifidir. O, işçilər arasında siyasi və iqtisadi təşviqat aparmış, iş klublarında hesabat oxumuş, çox sayda tətilin lideri idi olmuşdur.

Fevral İnqilabından sonra, Vareykis, Moskva vilayəti Podolsk Şurasının Rəyasət Heyətinin üzvü seçildi və 1917-ci ilin avqustundan etibarən Yekaterinoslavda Mantel zavodunda torna işləyərkən RSDLP şəhər komitəsinin üzvü idi. Mantel zavodunda Qırmızı Ordunu təşkil etdi. Oktyabr inqilabı dövründə Yekaterinoslav Şurasının presediyasında idi.

1918-ci il yanvar ayından Vareykis Donetsk-Krivoyregional komitəsinin katibidir. Xarkovda və Donetsk-Krivoy Rorespublikasının sosial müdafiə və xeyriyyə komissiyasinda Kliment Voroşilov ilə işləmişdir. O, həmçinin "Donetsk Proletarian" qəzetinin redaksiya heyətinin üzvüdür (Xarkov).

1918-ci ilin iyun ayından 1920-ci ilin avqust ayına qədər, Çexoslovakiya Korpusunun bir hissəsindən şəhərin mühafizəsi zamanı İnqilab Hərbi Şurasının üzvü və Simbirskin fövqəladə komandanı olub. Simbirsk Quberniya Komitəsinin sədri vəzifəsində çalışmışdır.

1918-ci ilin iyulunda Şərqi Cəbhənin komandiri Mixail Artemyeviç Muravyov və onun tərəfdarlarını həbs etmişdi.

1920-ci ildən 1921-ci ilə qədər Vareykis Vitebskdə Bütün Rusiya Mərkəzi İcra Komitəsinin və Qida üzrə Xalq Komissarının səlahiyyətli nümayəndəsi, Vitebsk Vilayət İcraiyyə Komitəsinin sədri, 1921–1923-cü illərdə isə Bakı Şurasının sədr müavini vəzifəsində çalışmışdır. Iosif Vareykis, SSRİ-də tikilmiş ilk tramvay olan Bakı tramvayının yaradılmasını başladıb. 1923-cü ilin avqustunda Kiyev Quberniya Partiyası Komitəsinin icra katibi vəzifəsinə təyin edilib.

1923-cü il 25 aprel-dən 23 may 1924-dək Vareykis Mərkəzi Komissiyaya, 1924-cü il fevral ayından isə Türkistanda Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin məsul katibi və Mərkəzi Komitənin Mərkəzi Asiya Bürosunun üzvüdür. Vareykis, yeni yaradılmış Birlik respublikaları qeyri-adi, qəribə, sərhədləri (xüsusilə də Fərqanə vadisində) keçirdikdə Orta Asiyada milli-ərazi bölgüsünün təşəbbüskarı idi.

31 may, 1924 Vareykis Sov.İKP MK-nin namizəd üzvü oldu. 1924-cü ilin oktyabr ayından 1926-cı ilin yanvarına qədər Sov.İKP MK-nin mətbuat şöbəsinin müdiri və "Molodaya qvardiya", "Krasnaya Pecat" jurnallarının redaktoru, 1926-cı ilin yanvarından 1928-ci ilin aprelinə qədər — Saratov Quberniya sekretarı vəzifəsində işləmişdir.

13 iyul 1930-cu il Sov.İKP MK-nin üzvü oldu.

1928-ci ilin avqust ayından 19 iyun 1934-cü ilə qədər Mərkəzi Çernozem vilayətinin regional komitəsinin birinci katibi vəzifəsində çalışmışdır. 1929-cu ilin yanvarında Mərkəzi Çernobıl Zonasının Ostrogozhski rayonunda anti-kommunist qiyamının baş verdiyi zaman, Vareykis şəxsən öz təzyiqini nəzarət etdi … Vareykis, Politbüro üzvlərinə göndərilən notada, "dekulakizasiya" nın yüksək dərəcələrindən bəhs etdi və 1930-cu ilin baharından Mərkəzi Çernobıl Zonasına davamlı "kollektivləşmə" tətbiq etdi.

Mərkəzi Çernoqem Bölgəsinin 19 iyun 1934-cü ildə Voronej vilayəti və Kursk vilayətilərinə bölünməsi ilə Vareykis Partiyanın Voronej Regional Komitəsinə rəhbərlik etmişdir. Bu vəzifədə o 1935-ci ilin mart ayına qədər qalmışdır. 20 mart 1935-ci ildən 22 dekabr 1936-dək CPSU Stalinqrad Regional Komitəsinin birinci katibi olub.

1. ↑ ^{1 2} Историческая энциклопедия Сибири (rus.). / под ред. В. А. Ламин Новосибирск: 2009. ISBN 5-8402-0230-4