İvan Levitski

İvan Levitski (ukr. Іва́н Семе́нович Нечу́й-Леви́цький; əsl soyadı — Levitski; 13 (25) noyabr 1838 – 2 aprel 1918, Kiyev, Kiyev quberniyası, Ukrayna Xalq Respublikası[1][2]) — ukraynalı yazıçı, publisist, tərcüməçi və müəllim.

İvan Levitski
ukr. Іван Семенович Левицький
Təxəllüsü Nechuy
Doğum tarixi 13 (25) noyabr 1838
Vəfat tarixi 2 aprel 1918(1918-04-02) (79 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Təhsili
  • Kiyev İlahiyyat Akademiyası[d]
Fəaliyyəti müəllim, yazıçı, tərcüməçi, publisist, ədəbiyyat tənqidçisi, etnoqraf, folklorşünas
Əsərlərinin dili ukrayn dili
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bioqrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1838-ci ildə Steblev şəhərində kənd keşişi Semyon Stepanoviç Levitskinin ailəsində anadan olmuşdur[3]. Atası mütərəqqi fikirli savadlı bir insan idi, böyük bir ev kitabxanası vardı və öz vəsaiti hesabına kəndlilər üçün məktəb açdı, burada oğlu yazıb-oxumağı öyrəndi. Daha sonra İvan kənd məktəbində oxudu və 1847-ci ildə 1853-cü ildə bitirdiyi və ilahiyyat akademiyasına daxil olmamışdan əvvəl burada dərs dediyi Boquslav İlahiyyat Məktəbinə daxil oldu.

1853-cü ildə İ.Levitski Kiyev İlahiyyat Seminariyasına daxil olur və 1859-cu ildə oranı bitirir. Xəstəliyə görə evə qayıtmağa məcbur olub, burada müəllim işləyir.

1861-ci ildə Kiyev İlahiyyat Akademiyasına daxil olmuş, 1865-ci ildə oranı bitirmişdir. O, təyinat aldı və Poltava İlahiyyat Seminariyasında rus ədəbiyyatı müəllimi, sonra Kaliş (1866-1867), Sedlec (1867-1872) və Kişinyov (1873-1885) gimnaziyalarında çalışdı.

Neçuy-Levytski inamlı ukrainofil idi və inanırdı ki, "Ukrayna dili" kitabı həm onun ruslaşdırılmasına[4], həm də polonizasiyasına[5] fəal müqavimət göstərərək, xalq əsasında yaradılmalıdır.

O, son günlərini Kiyev Deqtyarevskaya sədəqəxanasında (qocalar evində) keçirdi və burada 1918-ci il aprelin 2-də vəfat etdi. Müqəddəs Sofiya Katedralində[6] dəfn mərasimindən sonra o, Baykovo qəbiristanlığında dəfn edildi[7].

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

O, Ukrayna ədəbiyyatında sosial-psixoloji roman janrının formalaşmasına zəmin hazırlayaraq Marko Vovçk tərəfindən əsası qoyulmuş Ukrayna sosial və məişət hekayələri ənənəsini inkişaf etdirdi [8] (əsas mövzular kəndlinin təsviri və təhlili ilə kəndlilərdir. - və islahatdan sonrakı ziddiyyətlər, Ukrayna ziyalılarının antiklerikal həyatı). Tarixi oçerklər və romanlar. Ədəbi tənqidi məqalələr. Bibliyanın ilk Ukrayna dilinə tərcüməsinin həmmüəllifi

Bblioqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Твори, 11 тт., за ред. Ю. Меженка, ДВУ, Київ, 1926—1930;
  • Огоновський О., История літератури руської, ч. 3, вып. I, Львов, 1893;
  • Левицкий Ів., Автобиография, журнал «Світ», 1881;
  • Ефремов С., Істория українського письменства, 1917;
  • Якимович С., До композиції романів Нечуя-Левицкого, «Червоний шлях», 1925,. № 3;
  • Hіковський А., Вступ. ст. до «Миколи Джері», вид. «Книгоспілка», 1925;
  • Шамрай А., Українська література, «Рух», 1927;
  • Меженко Ю., Ст. до «Творів» Нечуя-Левицкого, ДВУ, 1929;
  • Коряк В., І. С. Нечуй-Левицкий, «Критика», 1928, № 3;
  • Его же, Буржуазное письменство, Харків, 1929:
  • Его же, Українська література, Конспект, ДВОУ, Харків, 1931;
  • Кирилюк Е., Творчий шлях І. Нечуя-Левицкого (вступ, ст. до І. Нечуй-Левицкий. «Вибрани твори»), 1929;
  • Дорошкевич О., Підручник історії української літератури, изд. «Книго-спілка» Київ, 1931. П. Колесник.
  • Собрание «Повести й оповидання» (7 томов, Киев, 1900—1911).

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Іван Семенович Нечуй-Левицький. Некролог Arxivləşdirilib 2018-04-03 at the Wayback Machine // Нова Рада : газета. — Київ, 1918. — № 48. — 3 квітня (21 березня). — С. 1. (ukr.)
  2. ↑ В Большой советской энциклопедии, в Українській радянській енциклопедії, Енциклопедії історії України указана ошибочная дата смерти — 15 апреля 1918 года.
  3. ↑ "Историческая информация о местечке Стеблев". 2016-10-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-10.
  4. ↑ Іван Нечуй-Левицький. Непотрібність великоруської літератури для України і для слов’янщини (Сьогочасне літературне прямування) Arxivləşdirilib 2010-04-21 at the Wayback Machine Книжний літературний український язик повинен вироблюватись на ґрунті живого сільського язика, вигрібаючи з його нову термінологію, змінюючи суфікси, приставляючи їх до кореня народного язика, він не повинен шукати нових слів в інших слов’янських язиках, хоч би і в церковнослов’янському, а розвиватись на основі народних українських вимов: наддніпрянської, галицької, поліської, навіть чорно-руської (коло Вільна) і білоруської (коло Могилева, Мінська та Вітебська), котрі мають один, спільний з українським лексикон слів.
  5. ↑ Іван Нечуй-Левицький. Криве дзеркало украінскоі мови Arxivləşdirilib 2013-11-28 at the Wayback Machine Галичанам треба б класти за основу своєі книжньоі мови народню наддніпрянську украінську мову, а не свою галицьку стару підмову, чи говірку, перехідну до польськоі мови з безліччю польських слів
  6. ↑ Похорон І. С. Нечуй-Левицького Arxivləşdirilib 2018-04-03 at the Wayback Machine // Нова Рада : газета. — Київ, 1918. — № 50. — 5 квітня (23 березня). — С. 3. (ukr.)
  7. ↑ "Життєпис — Іван-Нечуй-Левицький. сторінка:0". 2021-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-08.
  8. ↑ "А.М. Калинчук. Історичні романи І.Нечуя-Левицького: особливості поетики". 2019-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-13.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]