Şarlotta (Kipr kraliçası)

Şarlotta (fr. Charlotte; dekabr 1442, Nikosiya, Nikosiya rayonu^[d] – 16 iyul 1487^[1], Roma) — 1458-ci ildən 1464-cü ilə qədər Kipr Kraliçası. O, Kipr Kralı II İoann və Yelena Paleologinanın ən böyük və sağ qalan yeganə qızı idi. 14 yaşında atasının ölümündən sonra Kipr taxt-tacına keçdi. Onun qeyri-qanuni ögey qardaşı Jak onun tac hüququna meydan oxudu. Misirlilərin dəstəyi ilə o, 1463-cü ildə onu adadan qaçmağa məcbur etdi və daha sonra kral tacını aldı. O, taxtını bərpa etmək üçün hərbi cəhd etdi, lakin uğursuz oldu və Romada uşaqsız öldü.

Şarlotta
fr. Charlotte
Doğum tarixi	28 iyun 1444
Doğum yeri	Nikosiya, Kipr
Vəfat tarixi	16 iyul 1487 (43 yaşında)
Vəfat yeri	Roma, İtaliya
Dəfn yeri	Müqəddəs Pyotr kilsəsi
Həyat yoldaşları	Juan de Koimbra (1456–ö. 1457) Lüdovik (1459–ö. 1482)
Uşağı	1
Atası	II İoann
Anası	Yelena Paleologina
Fəaliyyəti	queen regnant[d]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şarlotta 28 iyun 1444-cü ildə Nikosiyada Kipr Kralı II İoann və Yelena Paleologinanın sağ qalan ən böyük və yeganə qızı olaraq anadan olmuşdur. Kiçik bacısı Kleofa 1448-ci ilin iyununda, Şarlottanın dördüncü doğum gününə az qalmış vəfat etdi və onu Kipr taxtının və atasının titullarının yeganə qanuni varisi qoydu. Onun atasının yunan məşuqəsi Marietta de Patrasdan doğulan qeyri-qanuni ögey qardaşı Jak var idi.^[2]

Bizans ənənəsində böyüdü və anasından öyrəndiyi səlis yunanca danışdı. O, fransız, italyan və bəlkə də latın dilində yaza bilirdi, lakin həyatı boyu əsasən yunanca danışırdı.^[3] Açıq danışıq tərzinə görə Papa II Piy onu "yunan sel" adlandırdı.

Şarlotta 1456-cı ildə Antakya şahzadəsi seçildi. Elə həmin il o, ilk əri Portuqaliyalı Juan ilə evləndi. 1457-ci ildə dul qaldı və 28 iyul 1458-ci ildə atası öldü. On dörd yaşında Şarlotta Kipr kraliçası oldu və 7 oktyabr 1458-ci ildə Müqəddəs Sofiya Katedralində tac taxdı.

Şarlottanın hakimiyyəti uğurlu alınmadı. Onun taxt hüququ qeyri-qanuni ögey qardaşı Jak tərəfindən daim etiraz edildiyi üçün o, səltənət üzərində zəif nəzarətə malik idi. 7 oktyabr 1459-cu ildə ikinci əri Cenevrə qrafı Savoylu Lüdovik ilə evləndi. Bu evliliyi Jakın iddialarına qarşı tacını saxlamağa köməklik edəcəyini vəd edən genuyalılar tərəfindən təşkil edilmişdi.

1460-cı ildə Misir Sultanlığı Seyfəddin İnalın köməyi ilə Famaqustanı və Nikosiyanı ələ keçirə bildi. Üç il Girnə qalasında mühasirəyə alındıqdan sonra o, Lüdovik ilə birlikdə 1463-cü ildə Romaya qaçdı, bundan sonra onun ögey qardaşı Kral II Jak taclandı. O, Trasteveredəki Konvertendi Sarayında məskunlaşdı. Onunla tanış olan Papa II Piy Şarlottanı "təxminən iyirmi dörd yaşında, orta boylu qadın" kimi təsvir etdi: "parlaq gözlər, tünd və solğun arasında rəng; yunanların üslubunda olduğu kimi rəvan və axıcı nitq; fransız geyimi; davranış onun kral qanına çevrilir".

Daha sonra Yunanıstanın Rodos adasında kiçik məhkəmə qurdu. O, papanın dəstəyi ilə taxtını bərpa etmək üçün uğursuz hərbi cəhd etdi. O, həmçinin Jakın dul arvadı Katerina Kornaro ilə də maraqlandı, lakin onu hakimiyyətdən kənarlaşdıra bilmədi. 1483-cü ilin noyabrında o, Vatikan Sarayında Papa IV Sikst tərəfindən qəbul edildi və papa ilə eyni "boy və ləyaqət"də olan kresloda oturdu. Romada o, Borqodakı Piazza Skossakavallidə Bosniya Kraliçası Katarinanı qəbul etmiş evdə yaşayırdı.^[4]

O, ögey qardaşının qeyri-qanuni qızı Karla de Luzinyan ilə evli və ya nişanlı olan Neapol Kralı I Ferdinandın qeyri-qanuni övladı olan Alonso d'Araqonanı (1460–1510) oğlu kimi övladlığa götürmüşdü. Şarlotta qardaşı qızı vasitəsilə sülalənin davamlılığını qorumaq niyyətində idi və təqribən 1473-cü ildə Alonsonun müşayiəti ilə taxtın mümkün bərpasını müzakirə etmək üçün Qahirədə Sultan Səlahəddin Xəlilə baş çəkdi. Səlahəddin Şarlottanın işini dəstəklədi, lakin o, gənc Karla qəyyumluq edənə qədər plan həyata keçirilə bilməzdi. Keçmiş kraliçanın əleyhdarları kiçik qızı Paduada həbs etməklə bunun heç vaxt baş verməyəcəyini təmin etdilər, o, 1480-ci ildə on ikinci doğum günündən əvvəl orada öldü.^[5] Daha sonra Alonso ilə Katerina Konaro arasında evlilik təklif edildi, lakin bu da Venesiya Respublikasının müdaxiləsi ilə uğursuz oldu. Bunun əvəzinə, təxminən 1485-ci ilin fevralında, illik 4.300 florin pensiya müqabilində, Şarlotta iddialarını qanuni varislik xəttində növbədə olan əmisi oğlu Savoylu I Karla verdi.^[6]

Şarlotta 16 iyul 1487-ci ildə, qırx üçüncü ad günündən qısa müddət sonra uşaqsız öldü. Onun cəsədi Müqəddəs Pyotr Bazilikasında olan Müqəddəs Endryu və Müqəddəs Qriqori Kilsəsində dəfn edilmişdir; dəfn xərclərini Papa VIII İnnokent ödəyib. O, Luzinyan Palatasının sonuncu nümayəndəsi idi.

Şarlotta iki dəfə evləndi:

1. Portuqaliyalı İnfante Juan, həmçinin Koimbralı Juan kimi tanınan (1431 və ya 1433 – iyul və ya 11 sentyabr 1457) (Koimbra hersoqu İnfant Pyotrun oğlu və Portuqaliya Kralı I Juanın nəvəsi), 1456-cı ilin mayında Nikosiyada evləndi. O, Antakyanın titullu şahzadəsi oldu. Onun ölümünün Kraliça Yelena tərəfindən təşkil edilən zəhərlənmə səbəbiylə qətl olduğu və Şarlottanı ikinci evlilik etmək üçün sərbəst buraxdığı şayiələr var.
2. Savoyalı Lüdovik, Cenevrə qrafı (Cenevrə, 5 iyun 1436 və ya 1 aprel 1437–Şato Monastırı, Ripail, avqust 1482). Cütlük 7 oktyabr 1459-cu ildə, Şarlottanın tacqoyma mərasimindən təxminən bir il sonra evləndi. Lüdovik onun əmisi oğlu idi: o, Kipr Kralı Yanusun qızı Kiprli Anna tərəfindən Savoy hersoqu Lüdovikin ikinci oğlu və adaşı idi və 1459–1462-ci illərdə Kipr Kralı və eyni zamanda Yerusəlimin titulu Kralı oldu.

İkinci əri Lüdovik tərəfindən Şarlottanın yeganə övladı, bir oğlu var idi;

• Hyu və ya Henri^[7], 4 iyul 1464-cü ildə Rodosda anadan olmuşdur.^[8] Oğlan doğulduqdan bir ay sonra öldü.