Abdi, Hava

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Abdi, Hava (dəqiqləşdirmə).


Hava Abdi
somali Xaawo Cabdi
ərəb. حواء عبدي‎
Doğum tarixi 17 may, 1947
Doğum yeri Moqadişo, İtalyan Somalisi
Vəfat tarixi 5 avqust, 2020-ci il (73 yaşında)
Vəfat yeri Moqadişo, Somali
Vətəndaşlığı
Təhsili
Fəaliyyəti ginekoloq, vəkil, həkim, hüquqşünas, humanist, insan hüquqları fəalı
Mükafatları "İlin qadını" (2010), Harvard Universitetinin fəxri doktoru (2017)
dhaf.org

Hava Abdi ( somali Xaawo Cabdi ; 17 may 1947[2][3], Moqadişo[4][5][…] – 5 avqust 2020[6], Moqadişo[3]) — Somalili hüquq müdafiəçisi və həkimdir. O, Dr. Hawa Abdi Foundation (DHAF) qeyri-kommersiya təşkilatının təsisçisi və sədri olmuşdur .

Erkən həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Moqadişuda anadan olub, Somalinin cənub-mərkəzində yaşamışdı. Onun 12 yaşı olanda anası dünyasını dəyişib. Bundan sonra o, ailə işlərini öz üzərinə götürdü, o cümlədən dörd kiçik bacısını böyütmüşdü. Atası paytaxt limanında işləyən fəhlə idi.

İbtidai məktəbdə yerli təhsil müəssisələrində oxuyub. 1964-cü ildə "Sovet Qadınları Komitəsi"nin təqaüdünə layiq görülüb. Daha sonra Kiyev Tibb İnstitutunda tibb təhsili alıb, 1971-ci ildə oranı bitirib. Növbəti il ​​o, Moqadişudakı Somali Milli Universitetində hüquq təhsili almağa başladı. O, tibb sahəsində çalışıb və boş vaxtlarında hüquq təhsili alıb, nəhayət 1979-cu ildə universiteti bitirib.

Şəxsi həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

O, on iki yaşında ikən polis işləyən xeyli yaşlı kişi ilə məcburi nikah bağladı. Evlilik bir neçə il sonra, Somalidən Moskvaya, sonra isə Kiyevə getməzdən əvvəl sona çatdı. SSRİ- də olduğu müddətdə o, somalili tələbə Aden Mohammed tanış olur.

1973-cü ildə Aden Mohammed ilə evləndi və iki il sonra ilk övladını dünyaya gətirdi. Cütlüyün üç övladı var idi: Deko, Əminə və Əhməd. 2005-ci ildə Əhməd Hava Abdidən artıq boşanmış atasını ziyarət edərkən Hargeisada avtomobil qəzasında həlak oldu. Deko da, Əminə də həkim oldular.

O, 5 avqust 2020-ci ildə Moqadişudakı evində vəfat edib. Onun 73 yaşı var idi və ölüm səbəbi məlum deyil.

Karyera[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənd Sağlamlığının İnkişafı Təşkilatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

1983-cü ildə o, Cənubi Aşağı Şebelle bölgəsindəki torpağında Kənd Sağlamlığının İnkişafı Təşkilatını (RHDO) açdı. RHDO əvvəlcə gündə təxminən 24 kənd qadınına pulsuz doğuş xidmətləri təklif edən bir otaqlı klinika idi və daha sonra 400 çarpayılıq xəstəxanaya çevrildi.

1990-cı illərin əvvəllərində vətəndaş müharibəsi başlayanda Hava Abdi nənəsinin təkidi ilə Somalidə qaldı və o, onu həssas insanlara kömək etmək üçün bacarıqlarından istifadə etməyə təşviq etdi. Sonradan köçkünlər və kimsəsizlər üçün yeni klinika və məktəb açılır.

2007-ci ildə RHDO Dr. Hava Abdi Fondu (DHAF) adlandırıldı. Tədricən, funksiya 2011-ci ildəki quraqlıq zamanı xəstəxananın ətrafındakı 1300 hektar ərazidə 90.000 insanı yerləşdirən yardım düşərgəsini daxil etmək üçün genişləndi.

İki il əvvəl, Somalinin cənubunda islamçı Harakat al-Shabab qiyamının qızğın çağında üsyançılar binanı mühasirəyə aldılar və Hava Abdini bu kompleksi bağlamağa məcbur etməyə çalışdılar. O, öz mövqeyində dayandı və üsyançılar yerli sakinlərin, BMT-nin və insan haqları qruplarının təzyiqi altında bir həftə ərzində oranı tərk etdilər. 2012-ci ilin fevralında üsyançılar yenidən əraziyə daxil oldular və nəticədə Hava Abdi üsyançılar geri çəkilənə qədər xidmətlərini müvəqqəti dayandırdı.

Doktor Hava Abdi Fondu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Doktor Hava Abdi Fondunun "C" mərkəzi

Doktor Hava Abdi Fondu (DHAF) Hava Abdi və onun iki qızı tərəfindən idarə olunurdu: CEO Deco Adan (həmçinin Deco Mohamed kimi tanınır) və köməkçi Adan (həmçinin Amina Mohamed kimi tanınır), [7] onlar analarının izi ilə getmiş və mama-ginekoloqlardır [8] . 2012-ci ildə təşkilatın 102 işçidən ibarət çoxmillətli heyəti, həmçinin könüllülərdən, balıqçılardan və fermerlərdən ibarət 150 nəfərlik komandası var idi.

DHAF qeyri-siyasi təşkilatdır və heç bir hökumət, siyasi hərəkat, din və ya klana bağlı deyil. DHAF kənd sakinlərinin ehtiyaclarına əsasən hansı layihələrin həyata keçiriləcəyinə və hansı yardımın göstəriləcəyinə qərar verir. DHAF həm də maliyyə cəhətdən müstəqil bir təşkilatdır. Bütün maliyyə dünyadakı insanların ianələrindən və digər xeyriyyə ianələrindən əldə edilir. Hökumətin maliyyələşdirilməsi qadağandır. 1991-ci ildən bəri DHAF somalililərə klanından asılı olmayaraq xidmət göstərir. Xidmətlər Somali əhalisinə pulsuz təqdim olunur.

DHAF kompleksinə xəstəxana, məktəb və qidalanma mərkəzi [7] daxildir və əsasən qadınlara və uşaqlara sığınacaq, su və tibbi xidmət göstərir [9] [10] . 1980-ci illərin əvvəllərində fəaliyyətə başladığı vaxtdan kompleks təxminən 2 milyon insana xidmət göstərmişdir [7] .

Xidmətlərin pulsuz təqdim edilməsinə baxmayaraq, DHAF işçiləri və xəstələri qida ilə təmin etmək üçün yerində bir neçə balıqçılıq və kənd təsərrüfatı layihələri həyata keçirir. Xəstəxana, həmçinin tərəvəz və qarğıdalı yetişdirilən kiçik bir torpaq sahəsinə sahibdir, sonradan müəssisənin saxlanması xərclərinin bir hissəsini ödəmək üçün qismən satılmışdır.

Kompleks üçün avadanlıq və dərman təchizatının maliyyələşdirilməsi əsasən Somalili əcnəbilərin pul köçürmələri, həmçinin DHAF-a ianələr hesabına təmin edilir. 2011-ci ildən etibarən təşkilat "Dünya Qadınları" Fondundan da dəstək alır.

Mükafatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

2007-ci ildə Hiiraan Online [11] tərəfindən İlin Adamı seçildi. Glamour jurnalı Hava Abdi və onun iki qızını 2010-cu il üçün "İlin qadını" adlandırdı [12] . İki il sonra o , Nobel Sülh Mükafatına namizəd göstərildi . O, həmçinin WITW Fondu [13], BET Sosial Humanitar Mükafatı [14] və Con Jay Medal for Justice [15] tərəfindən Təsirli Qadın Mükafatını almışdır.

2014-cü ildə Hollandiyanın Middelburq şəhərində Ruzvelt Dörd Azadlıq Mükafatını alməşdı. Bir il sonra o, Pilosio Bina Sülh Mükafatına layiq görüldü.

2016-cı ilin may ayında o, Pensilvaniya Universitetinin fəxri elmlər doktoru dərəcəsinə layiq görülüb [16] . 25 may 2017-ci ildə Harvard Universitetinin fəxri hüquq doktoru dərəcəsi almışdır [17] .

İşləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Keeping Hope Alive: One Woman—90,000 Lives Changed. New York City: Grand Central Publishing. 2013. ISBN 9781455599295.

Qeydlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 http://www.nytimes.com/2010/09/12/books/review/InsideList-t.html.
  2. ↑ http://2voices1song.com/2012/07/22/everyday-hero-dr-hawa-abdi/.
  3. ↑ 1 2 Xaawa cabdi oo ku geeriyootay Muqdisho: Waa tuma, maxayse ahayd shaqadeeda?. BBC Somali Service, 2020.
  4. ↑ http://reliefweb.int/report/somalia/local-aid-works-better-somalia.
  5. ↑ http://www.eonline.com/news/299867/angelina-jolie-thanked-by-genocide-survivor-for-taking-justice-into-her-home-and-hands.
  6. ↑ Famous Somali humanitarian Hawa Abdi dies at 73. Anadolu Agency, 2020.
  7. ↑ 1 2 3 "Dr. Hawa Abdi: Somalia is my Golden Jubilee". Sabahi. 2012-03-22. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-08.
  8. ↑ Hassan (Xiis), Salad Idow. "Dr. Hawa Abdi – 2007 HOL Person of the Year". Hiiraan Online. 2008-01-10. 2013-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-08.
  9. ↑ Griswold, Eliza. "Dr. Hawa Abdi & Her Daughters: The Saints of Somalia". Glamour. 2010-11-02. 2014-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-08.
  10. ↑ Ali, Laila. "The doctor undaunted by Somalia's insurgents". Guardian. 2011-08-23. 2013-09-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-08.
  11. ↑ "Dr. Hawa Abdi – 2007 HOL Person of the Year". www.hiiraan.com (ingilis). 2017-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-25.
  12. ↑ "Glamour magazine's report on Dr. Abdi and her daughters". 2012-01-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-09-16.
  13. ↑ Robbins, Sarah J. "Dr. Hawa Abdi Receives Women of Impact Award From WITW Foundation". The Daily Beast. Women in the World. 2012-03-12. 2013-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-08.
  14. ↑ "Dr. Hawa Abdi". BET. 2013-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-08.
  15. ↑ "John Jay Justice Awards Ceremony". John Jay College of Criminal Justice. 2013-06-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-08.
  16. ↑ "Penn's 2016 Commencement Speaker and Honorary Degree Recipients". University of Pennsylvania Almanac. 62 (19). 2016-01-19. 2023-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-06.
  17. ↑ "Harvard awards 10 honorary degrees at 366th Commencement". Harvard Gazette (ingilis). 2017-05-25. 2017-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 October 2017.