Adıge bayrağı

Adıge bayrağı (adıq Адыгэ Быракъ) — gerbi ilə birlikdə Rusiya Federasiyası Adıgey Respublikasının rəsmi dövlət simvollarından biridir. 25 mart 1992-ci ildə "Adıgey Respublikasının Dövlət Bayrağı haqqında" 2 saylı Adıgey Respublikası Qanunu ilə təsdiq edilmişdir.[1]

Adıgey Respublikasının bayrağı
Təfərrüatlar
Proporsiya 1:2
Dizayner Urukvart Devid
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Adıgey Respublikasının 1 avqust 2013-cü il tarixli 231 nömrəli "Bayramlar və yaddaqalan tarixlər haqqında" Adıgey Respublikası Qanununun 3-cü maddəsində dəyişiklik edilməsi haqqında "Qanunu ilə 25 aprel tarixi Adıgey Respublikasının Dövlət Bayrağı Günü olaraq təsbit edildi.[2]

Təsviri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adıgey Respublikasının milli bayrağı, on iki qızıl ulduzu və yuxarıya doğru işarə edən üç qızıl çarpaz oxu əks etdirən düzbucaqlı yaşıl kətan parçadır. Bayrağın uzunluğunun eninə nisbəti 2: 1-dir.[3]

24 mart 1992-ci il[1] tarixli qanununa əsasən parçanın rəngi tünd yaşıl rəngdə idi.

Simvolların əsaslandırılması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

12 ulduz 12 Adıge (Çərkəz) tayfasını və 3 oxu 3 ən qədim Adıge knyaz ailəsini ifadə edir. Üç çarpaz ox onların birliyini göstərir. Yaşıl rəng, meşələrlə əhatə olunan respublikanın həyatını, əbədiliyini və təbii xüsusiyyətlərindən birini simvollaşdırır. Müasir dövrdə, akuamarin rəngi İslam dini ilə əlaqəli yaşıl rəngə dəyişdirildi.[4] Bayraq, bütün ərazi baxımından kabarda, çərkəz, şapsuq, adıqlar diasporasına bölünmüş bütün Çərkəzlərin (Çərkəzlərin) milli bayrağıdır.

Hər il aprelin 25-də bütün dünyada Çərkəzlər Adıq (Çərkəz) bayrağı gününü qeyd edirlər.

Adıge, Kabarda-Balkariya, Qaraçay-Çərkəs Respublikalarında, eləcə də kompakt Çərkəz əhalisi olan digər bölgələrdə və ölkələrdə Çərkəzlərin milli simvollarından birinə həsr olunmuş müxtəlif tədbirlər keçirilir.[5]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1829-cu ildə Adrianopol müqaviləsinin bağlanmasından sonra bölgədə Rusiya-Türkiyə qarşıdurmalarının kəskinləşdiyi bir dövrdə 1830-cu ildə Çərkəziyaya gələn "Çərkəzə səyahətlər" kitabının müəllifi Edmond Spenser yazırdı:

Ümumiyyətlə liderin gəlişindən xəbər verən tüfəng toplarından sonra minlərlə möhtəşəm, yaraşıqlı, görkəmli əsgər və bir neçə saniyə ərzində Çərkəzin yüzlərlə şanlı vətənpərvəri ilə əhatə olunduq. Bəziləri sadə kəndli paltarında, bəziləri isə parlaq zirehdə idi. Sonra Türk imperiyasında yüksək mövqe tutan cəsarətli lider Xersis Sultan oğlu Çərkəz şahzadəsinin gözəl əlləri ilə boyanmış İstanbuldan aldığı möhtəşəm milli bayrağı açdı. Çoxdan gözlənilən bu milli bayrağı görəndə, minlərlə qılınc havaya uçdu və bu böyük insan kütləsinin ruhundan tək, aramsız sevinc fəryadı qopdu ...

"-". www.vostlit.info. İstifadə tarixi: 2019-11-16.</ref>

Bayrağın müəllifi Urkvart Devid tərəfindən ona aid edildiyi söylənsə də, bu öz təsdiqini tapmamışdır. 1827-1831-ci illərdən etibarən Yunanıstanın azad edilməsi uğrunda yunanların tərəfində vuruşub və burada türk qoşunları ilə atışmada yaralanmışdı. 1831-ci ildə Yunanıstanla Türkiyə arasında sərhəd qurmaq üçün Konstantinopola Stratford Kanninq missiyasına təyin edilmişdir. Yəni 1830-cu ilə qədər "Çərkəz məsələsi" ilə məşğul olmayıb və yunan partizanları sıralarında vuruşmuşdu.[6]

İlk səhifədəki kitabda E. Spenserin 1830-cu ildə gördüyü bayrağın təsviri var və bu bayrağın yenidən yaradıldığını göstərir. 1839-cu ildə kitabın yalnız 3-cü nəşri rus dilinə tərcümə edildi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 "Закон Республики Адыгея от 24.03.1992 № 2 «О Государственном флаге Республики Адыгея»". 2014-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-18.
  2. ↑ "Закон Республики Адыгея от 01.08.2013 № 231 «О внесении изменения в статью 3 Закона Республики Адыгея „О праздничных днях и памятных датах"»". 2014-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-18.
  3. ↑ "Закон Республики Адыгея от 07.06.2007 № 90 «О государственных символах Республики Адыгея» (принят Государственным Советом — Хасэ Республики Адыгея 30.05.2007)". 2015-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-18.
  4. ↑ Борисов И. В., Козина Е. Н. Геральдика России (5000 nüs.). М.: «Астрель». 2006. 24. ISBN 5-271-11355-8.
  5. ↑ "25 апреля — День адыгского флага". 2019-04-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-18.
  6. ↑ Уркварт, Дэвид // Википедия (rus). 2019-07-11.