Adıgeysk şəhər dairəsi

Adıgeysk şəhər dairəsi (adıq Джаджэ район) — Rusiya Federasiyası, Adıgey Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Adıgeysk şəhəridir.

Adıgeysk şəhər dairəsi
Gerb
Gerb

44°52′48″ şm. e. 39°11′24″ ş. u.

Ölkə
İnzibati mərkəz Adıgeysk[1]
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 2000
Sahəsi
  • 32,4 km²
Hündürlük
 63 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 15.614 nəf. (2023)[2]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 87772
Poçt indeksi 385 200
Rəsmi sayt
Adıgeysk şəhər dairəsi xəritədə

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adıgey Respublikasının şimal-qərb hissəsində, Krasnodar su anbarının cənub sahilində yerləşir.

Qərb, şimal və şərqdən şəhər dairəsi Teuçejsk rayonunun torpaqları ilə əhatə olunur. Güneydə Krasnodar diyarının Qoryaçı Klyuç şəhər dairəsi ilə həmsərhəddir.

Şəhər dairəsinin sahəsi 32.40 km²-dir.

Vahid bələdiyyə olaraq Adıgeysk şəhərinə dörd şəhərdaxili dairə daxildir - Adıgeysk şəhərinin şərq və qərb dairələri, həmçinin Qatlukay kəndi və Psekups ferması.

Respublikanın düzənlik zonasında yerləşir. Nisbi yüksəkliklərdə kəskin dəyişiklik olmadan ərazi əsasən düzdür. Şəhər dairəsinin cənub-qərbinə, dağlar tədricən yüksəlməyə başlayır. Rayonda orta hündürlük dəniz səviyyəsindən 57 metr yüksəkdir.

Hidroqrafik şəbəkə əsasən şəhər rayonundan şimalda, Kuban çayının Krasnodar su anbarına axan Psekups, Dış və Çetuk çayları ilə təmsil olunur. Aşağı axınlarda çayların təbii axınının çox hissəsi meliorativ-suvarma kanalları vasitəsilə artır.

Şəhər dairəsində iqlim rütubətli və mülayimdir. Qara dənizə yaxınlığı nəzərə çarpacaq dərəcədə təsirlidir. Havanın orta temperaturu iyulda + 24 ° C, yanvarda 0 ° C arasında dəyişir. Ən yüksək temperatur avqustun əvvəllərində, ən aşağı isə yanvarın sonu və ya fevralın əvvəlində müşahidə olunur. Orta illik yağıntının miqdarı təxminən 770 mm-dir. Nisbi rütubət qeyri-sabitdir. Ən çox yağış noyabr-fevral ayları arasında düşür.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2000-ci ildə Teuçejsk rayonunun inzibati-ərazi çevrilməsi ilə 5 may 2000-ci il tarixli Qanuna uyğun olaraq Adıgeysk respublika əhəmiyyətli şəhər statusu alır.

2001-ci ildə kənd Qatlukay və Psekups ferması Adıgeysk şəhərinin inzibati yurisdiksiyasına verilir.

2002-ci ilin may ayından etibarən federal qanunvericiliyə və Adıgey Respublikasının yerli özünüidarəetmə haqqında qanunvericiliyinə uyğun olaraq Adıgeysk şəhəri bir inzibati vahidə çevrilir[3].

1 dekabr 2004-cü il tarixli Qanuna görə şəhərə bir şəhər dairəsi statusu verilir[4].

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[5]:

xalq say,
nəf. 		ümumi
əhaliyə olan nisbət, %
adıqlar 11 644 79,44 %
ruslar 2 470 16,84 %
digərləri 335 2,29 %
bildirməyənlər 210 1,43 %
ümumi 14 659 100,0 %
Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[6]:

Yaş Kişilər,
nəf.		 Qadınlar,
yaş.		 Ümumi
say.		 ümumi əhaliyə
olan nisbət, %
0 — 14 yaş 1 280 1 215 2 495 17,02 %
15 — 59 yaş 4 641 5 126 9 767 66,63 %
60 yaşdan yuxarı 917 1 480 2 397 16,35 %
ümumi 6 838 7 821 14 659 100,0 %

Kişilər — 6 838 nəf. (46,6 %). Qadınlar — 7 821 nəf. (53,4 %).

Əhalinin orta yaşı — 37,7 yaş. Kişilərin orta yaşı — 35,8 yaş. Qadınların orta yaşı — 39,4 yaş.

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhər dairəsi inkişaf etmiş bir ticarət və sənaye infrastrukturuna malikdir. İqtisadiyyatda dominant mövqe istehsalatdır, ümumi sənaye istehsalında onun payı təxminən 94% -dir.

Şəhərin sənaye istehsalına ən böyük töhfə qida sənayesi, o cümlədən içki istehsalı - 83%, kimyəvi istehsal - 7% təşkil edir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ OKTMO (rus.).
  2. ↑ https://23.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9C%D0%9E%20%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%201%20%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F%202012-2023%20%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.rar (rus.).
  3. ↑ "Адыгейск: История города". 2018-08-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-01.
  4. ↑ "Закон Республики Адыгея от 01.12.2004 года № 270 «О муниципальном образовании «Город Адыгейск», наделении его статусом городского округа и установлении его границ»". 2019-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-01.
  5. ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Республики Адыгея. Том 4. Национальный состав" (PDF). 2013-11-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-09-11.
  6. ↑ "Том 2. Возрастно-половой состав населения и состояние в браке" (PDF).[ölü keçid]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]