Alasığın

Türk mifologiyası
CategoryKateqoriya: Türk mifologiyası

Alasığın - türk, altay və monqol mifologiyalarında müqəddəs geyik (maral). Müxtəlif dillərində Alageyik (Alakeyik, Alakiyik) və ya Alabolan (Alabulan) ya da Alabuga (Alabuğu) olaraq da bilinər. Monqollar isə Kubamaral (Govamaral, Guvamaral) deyərlər. Göygeyik ("Gökgeyik / Kökgeyik") təbiri də istifadə edilər. Yalnız "Sığın" olaraq da ifadə edilər. Müqəddəs bir heyvandır. Bəzən övliyalar alageyiğe çevrilər. Bəzi türk ve monqol boyları, nəsillərinin bu müqəddəs varlıqdan törədiyini inanarlar. Çox vaxt soyun bir qolu Göyqurddan, digər qolu isə Göygeyik'den gəlməkdədir. Maralların buynuzları kamlar ən əhəmiyyətli simgelerindendir. Kubamaral doqquz buynuzlu, buynuzları doqquz budaklı olaraq betimlenir. Bozkurt səmanı təmsil edir. Alageyik isə yer üzünün simvoludur. Macarların (qərb dillərində "Hungar"ların) ataları da bir maralı izləyərək dənizi keçiblər və bu dənizin ortasındakı yarı bataqlıq bir adada türemişlerdir. Anadolu və Asiya halılarında və kilim naxışlarında geyik motivine şəkil və ya simvol olaraq sıxlıqla rast gəlinir. Anadoluda alageyiği qovan və itən ovçu motivi nağıllarda və türkülərdə sıxlıqla görülür. "Maral də çəkdi məni öz dağına..." (-Anadolu xalq türküsü). Yenə bir macar əfsanəsində hunların və macarların əcdadı olan Hunor və Maqor adlı iki ovçu bir maralı vedrələrkən bataqlıqda kayboluyorlar və orada itkin soylu qızları taparaq onlarla evlənirlər. Bir başqa əfsanədə Türklərin ataları həyatlarını bir mağaranın içində davam etdirməkdə. Hər gün günəş batdıqda isə deniz / göl ruhu, ağ maral şəklinə girən ərini dəniz altına aparıb, səhər olunca dənizdən çıxarır. Öküz başlı, at kuruklu olaraq təsvir edilər. Müqəddəs bir heyvan olaraq övliyaların və ya ozanların yanında iştirak edərlər: "Yaramı sarsınlar şəhidlər ilə / Qırx il dağda gəzdim marallar ilə" (-Pir Sultan Abdal)

Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Alasığın: Ala (qarışıq rəng) və Sığın (maral) sözlərinin mürəkkəb formasıdır.
  • Kubamaral: Kuba (Ala rəng, Boz rəng) + Maral (Maral) sözlərinin mürəkkəb formasıdır. Monqol mənşəli bir addır. Kuba / Kuva / Huba / huva sözcüyü türkcə və monqolcada nəfəs rəng mənası ifadə edir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]