Avropa İttifaqı ilə Assosiasiya Sazişi
Avropa İttifaqı ilə Assosiasiya Sazişi — Avropa İttifaqı (Aİ) ilə Aİ üzvü olmayan dövlət arasında tərəflər arasında əməkdaşlıq üçün çərçivə təmin edən sazişdir. Əməkdaşlıq sahələri adətən siyasi, ticarət, sosial, mədəni əlaqələrin inkişafına və təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsinə təsir göstərir. Belə bir razılaşmanın hüquqi əsası Avropa İttifaqının fəaliyyəti haqqında Müqavilənin 217-ci maddəsi ilə yaradılmışdır.
Assosiasiya sazişinin təmin edilməsi Böyük Britaniya ilə gələcək İcma əməkdaşlığının təmin edilməsi vasitəsi kimi AET-də Roma Müqaviləsinə daxil edilmişdir. Avropa Birliyi ilə assosiativ sazişlər bağlayan ilk dövlətlər 1960-cı ildə Yunanıstan və Türkiyə olmuşdur.
Aİ adətən siyasi, iqtisadi, ticarət və ya məhkəmə islahatları öhdəliyi müqabilində assosiasiya sazişləri bağlayır. Bunun müqabilində əlaqəli dövlət Aİ bazarlarının bir hissəsinə və ya hamısına, kənd təsərrüfatı məhsulları bazarına və s. rüsumsuz çıxış, habelə maliyyə və ya texniki yardım ala bilər. Assosiasiya sazişinə Aİ ilə üçüncü ölkə arasında azad ticarət sazişi daxil ola bilər.
Assosiasiya Sazişi bütün Aİ Üzv Dövlətləri tərəfindən ratifikasiya edilməlidir.
Yaxın tarixdə belə sazişlər Aİ-nin iki siyasəti: Sabitləşmə və Assosiasiya Prosesi və Avropa Qonşuluq Siyasəti çərçivəsində imzalanıb. Birincidə Balkan yarımadasının dövlətləri iştirak edir. İkinci siyasət dörd ümumi məkanın yaradılmasında israrlı olan Rusiya istisna olmaqla, Aralıq dənizi dövlətlərinə və Şərqi Avropanın Aİ ilə qonşu dövlətlərinə (Cənubi Qafqaz daxil olmaqla) şamil edilir. Adətən assosiasiya sazişi imzalayan dövlətlərlə əməkdaşlığın dərinliyi Aİ-nin tamhüquqlu üzvləri ilə müqayisədə daha az olur.
Aİ-nin digər dövlətlərlə münasibətlərinə dair beynəlxalq müqavilələr[redaktə | mənbəni redaktə et]
Aİ və digər dövlətlər arasında münasibətlərə dair beynəlxalq müqavilələr üçün meyarlar:
1. Sazişlərin bağlanmasının hüquqi əsası 217-ci Avropa İttifaqının fəaliyyəti haqqında Müqavilə (keçmiş 238 və 310-cu maddələr Roma Müqaviləsi) təşkil edir.);
2. Qarşılıqlı əlaqə sazişinin niyyəti sıx iqtisadi və siyasi əməkdaşlıq yaratmaqdır (yalnız əməkdaşlıq deyil);
3. Razılığa gələn tərəflərin öhdəlikləri üzrə qərar qəbul etmək səlahiyyətinə malik əməkdaşlığın idarə edilməsi üçün paritet orqanların yaradılması;
4. Ən əlverişli milli təkliflərin daxil edilməsi;
5. Avropa İttifaqı ilə tərəfdaş arasında müstəsna (imtiyazlı) münasibətlərin təmin edilməsi;
6. 1995-ci ildən insan hüquqlarına və demokratik prinsiplərə hörmətlə bağlı müddəalar sistematik olaraq müqaviləyə daxil edilir və onun əsas elementləridir;
7. Əksər hallarda münasibət müqaviləsi əməkdaşlıq müqaviləsini əvəz edir və bununla da tərəfdaşlar arasında münasibətləri kəskinləşdirir.
Aİ və digər dövlətlər arasında beynəlxalq əməkdaşlıq müqavilələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Bir tərəfdən dövlətlərin (dövlətlərin birliklərinin) rəsmi adı | Digər tərəfdən dövlətlər birliklərinin rəsmi adı | imzalanma tarixi | Qüvvəyə minmə tarixi | Tarix və səbəb |
|---|---|---|---|---|
| «'Əməkdaşlıq Sazişi (ƏS»' (ing. Cooperation Agreement (CA)) | ||||
 Andorra[1]
|
 Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
15 noyabr 2004 | 1 iyul 2005 | — |
 Yəmən[2]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
25 noyabr 1997 | 1 iyul 1998 | — |
 Vyetnam [3]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
17 iyul 1995 | 1 iyun 1996 | — |
 Körfəz Ərəb Dövlətləri Əməkdaşlıq Şurası[4]
|
Avropa Avropa İqtisadi Birliyi
|
15 iyun 1988 | 1 yanvar 1990 | — |
| Şablon:Флаг Сирийская Арабская Республика[5] | Avropa
|
18 yanvar 1977 | 1 noyabr 1978 | — |
| Şablon:Флаг[6] | Avropa Avropa İqtisadi Birliyi
|
18 yanvar 1977 | 1 noyabr 1978 | 1 iyun 2004 (вступление в силу ЕСУА) |
 Mərakeş [7]
|
Avropa Avropa İqtisadi Birliyi
|
27 aprel 1976 | 1 noyabr 1978 | 1 mart 2000 (вступление в силу ЕСНУА) |
 Əlcəzair [8]
|
Avropa Avropa İqtisadi Birliyi
|
26 aprel 1976 | 1 noyabr 1978 | 1 sentyabr 2005 (вступление в силу ЕСУА) |
| Şablon:Флаг [9] | Avropa Avropa İqtisadi Birliyi
|
25 aprel 1976 | 1 noyabr 1978 | 1 mart 1998 (вступление в силу ЕСНУА) |
| «'Əməkdaşlıq müqaviləsi və maliyyə protokolu»' (ing. Cooperation Agreement and Financial Protocol (CAFP)) | ||||
 Şimali Makedoniya [10]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
29 aprel 1997 | 1 yanvar 1998 | 1 aprel 2004 (вступление в силу ССА) |
| «'Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi»' (ing. Partnership and Cooperation Agreement (PCA)) | ||||
 İraq [11]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
11 may 2012 | — | — |
 Özbəkistan [12]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
21 iyun 1996 | 1 iyul 1999 | — |
 Azərbaycan [13]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
22 aprel 1996 | 1 iyul 1999 | — |
 Ermənistan [14]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
22 aprel 1996 | 1 iyul 1999 | — |
 Gürcüstan[15]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
22 aprel 1996 | 1 iyul 1999 | 1 iyul 2016 (вступление в силу СА) |
| Şablon:Флаг [16] | Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
3 iyun 1995 | — | — |
 Qırğızıstan[17]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
9 fevral 1995 | 1 iyul 1999 | — |
 Qazaxıstan[18]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
23 yanvar 1995 | 1 iyul 1999 | — |
 Moldova [19]
|
AvropaAvropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
28 noyabr 1994 | 1 iyul 1998 | 1 iyul 2016 (вступление в силу СА) |
 Ukrayna [20]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
14 iyun 1994 | 1 mart 1998 | 1 yanvar 2016 1 sentyabr 2017 (вступление в силу СА) |
| «'Tərəfdaşlıq qurmaq üçün tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq haqqında saziş»' (ing. Agreement on Partnership and Cooperation Establishing a Partnership / Partnership and Cooperation Agreement Establishing a Partnership (APCEP)) | ||||
 Tacikistan[21]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
11 oktyabr 2004 | 1 yanvar 2010 | — |
| Şablon:Флаг[22] | Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
25 may 1998 | — | — |
 Rusiya [23]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
24 iyun 1994 | 1 dekabr 1997 | — |
| «'İqtisadi tərəfdaşlıq, siyasi koordinasiya və əməkdaşlıq sazişi»' (ing. Economic Partnership, Political Coordination and Cooperation Agreement (EPPCCA)) | ||||
 Meksika [24]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
8 dekabr 1997 | 1 oktyabr 2000 | — |
| «'Əməkdaşlıq haqqında Çərçivə Sazişi»' (ing. Cooperation Framework Agreement (FCA)) | ||||
| Meksika [25]
|
Avropa Avropa İqtisadi Birliyi
|
25 aprel 1991 | 1 noyabr 1991 | 1 oktyabr 2000 (вступление в силу ЕППКУС) |
| «'Tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq haqqında Çərçivə Sazişi»' (ing. Framework Agreement on Partnership and Cooperation (FAPC)) | ||||
 Filippin [26]
|
Avropa Avropa Birliyi и его государства-члены
|
11 iyul 2012 | — | — |
| «'Ticarət, İnkişaf və Əməkdaşlıq Sazişi»' (ing. Agreement on Trade, Development and Cooperation (ATDC)) | ||||
 Cənubi Afrika Respublikası [27]
|
Avropa Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri
|
11 oktyabr 1999 | 1 may 2004 | — |
| «'Ticarət və İqtisadi Əməkdaşlıq Sazişi»' (ing. Agreement on Trade and Economic Cooperation (ATEC)) | ||||
 Monqolustan [28]
|
Avropa Avropa İqtisadi Birliyi
|
16 iyun 1992 | 1 mart 1993 | 01.11.2017
вступил в силу |
| «'Ticarət və ticarət və iqtisadi əməkdaşlıq haqqında Saziş»' (ing. Agreement on Trade and Commercial and Economic Cooperation (ATCEC)) | ||||
 Albaniya [29]
|
Avropa Avropa İqtisadi Birliyi
|
11 may 1992 | 1 dekabr 1992 | 1 aprel 2009 (вступление в силу ССА) |
| «'Genişləndirilmiş Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi (GTƏS)»' (ing. Enhanced Partnership and Cooperation Agreement (EPCA)) | ||||
| Qazaxıstan [30]
|
Avropa
Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri |
21 dekabr 2015 | 1 mart 2020 | — |
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Сообществом и Княжеством Андорра". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Сообществом и Республикой Йемен". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Сообществом и Социалистической Республикой Вьетнам". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Экономическим Сообществом, с одной стороны, и государствами-участниками Хартии Совета сотрудничества арабских государств Персидского залива (Объединенные Арабские Эмираты, Государство Бахрейн, Королевство Саудовская Аравия, Султанат Оман, Государство Катар, Государство Кувейт), с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Экономическим Сообществом и Сирийской Арабской Республикой". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Экономическим Сообществом и Арабской Республикой Египет". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Экономическим Сообществом и Королевством Марокко". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Экономическим Сообществом и Алжирской Народной Демократической Республикой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве между Европейским Экономическим Сообществом и Республикой Тунис". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о сотрудничестве и финансовый протокол между Европейским Сообществом и бывшей Югославской Республикой Македония". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейским Союзом и его государствами-членами, с одной стороны, и Республикой Ирак, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Республикой Узбекистан, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Республикой Азербайджан, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Республикой Армения, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Грузией, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами и Республикой Беларусь". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами и Кыргызской Республикой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами и Республикой Казахстан". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Республикой Молдова, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Украиной, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничества между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Республикой Таджикистан, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничества между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Республикой Туркменистан, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о партнерстве и сотрудничестве по налаживанию партнерских отношений между Европейскими Сообществами и их государствами-членами, с одной стороны, и Российской Федерацией, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Экономическое партнерство, политическая координация и соглашение о сотрудничестве между Европейским Сообществом и их государствами-членами, с одной стороны, и Мексиканскими Соединенными Штатами, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Рамочное соглашение о сотрудничестве между Европейским Экономическим Сообществом и Мексиканскими Соединенными Штатами". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Рамочное соглашение о партнерстве и сотрудничестве между Европейским Союзом и его государствами-членами, с одной стороны, и Республикой Филиппины, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о торговле, развитии и сотрудничестве между Европейским Сообществом и его государствами-членами, с одной стороны, и Южно-Африканской Республикой, с другой". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение о торговле и экономическом сотрудничестве между Европейским Экономическим Сообществом и Монголией". Совет Европейского Союза. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Соглашение между Европейским Экономическим Сообществом и Республикой Албания о торговле и коммерческом и экономическом сотрудничестве". Совет Европейского Союза. 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- ↑ "Заседание Совета Сотрудничества РК-ЕС, 10 мая 2021 года — Европейская служба внешних связей". 2021-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-08.