Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fondu

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fondu (UNFPA) — bütün dünyada reproduktiv və ana sağlamlığın yaxşılaşdırılmasına yönəlmiş BMT agentliyi.[2] Onun fəaliyyətinə milli səhiyyə strategiyaları və protokollarının işlənib hazırlanması, doğuma nəzarət imkanlarının artırılması, uşaq nikahına, gender zorakılığına, mamalıq fistulasına və qadın sünnətinə qarşı aparıcı kampaniyalar daxildir.[2]

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fondu
UNFPA, FNUAP, ЮНФПА, FPNU, ՄԱԿԲՀ
Loqonun şəkli
Yaranma tarixi 1969[1]
Mərkəzi
unfpa.org
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

UNFPA 4 coğrafi region üzrə 144-dən çox ölkədə proqramları dəstəkləyir: Ərəb dövlətləri, Avropa, Asiya və Sakit Okean, Latın Amerikası, Karib dənizi və Afrika. İşçilərin təxminən dörddə üçü bu sahədə çalışır. O, Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin yerinə yetirilməsinə yönəlmiş BMT agentlikləri və proqramlarının toplusu olan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Qrupunun təsisçi üzvüdür.[3]

Mənşəyi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1966-cı ilin dekabrında 12 dövlət başçısı BMT-ni əhali məsələləri ilə məşğul olmağa çağıran bəyanat verdi. Baş katib 1967-ci ildə əhali üçün etibar fondu yaratdı.[4] Agentlik 1969-cu ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Fondunun rəhbərliyi altında Əhali Fəaliyyətləri üzrə Birləşmiş Millətlər Fondu kimi fəaliyyətə başlamışdır.[5] 1971-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının səlahiyyətinə verildi. Onun adı 1987-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fonduna çevrildi. Bununla belə, UNFPA qısaldılmış adı saxlanılıb.

UNFPA və dayanıqlı inkişaf məqsədləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2015-ci ilin sentyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 193 üzv dövləti növbəti 15 il ərzində dünyanı dəyişdirməyi hədəfləyən 17 məqsəddən ibarət Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərini yekdilliklə qəbul etdi. Bu məqsədlər yoxsulluğun, ayrı-seçkiliyin, qarşısı alına bilən ölümlərin aradan qaldırılması, ətraf mühitin dağıdılması ilə mübarizə və bütün insanlar üçün, hər yerdə inkişaf erasının başlaması üçün nəzərdə tutulub.

Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri iddialıdır və onlar ölkələr, qitələr, sənayelər və elm sahələri üzrə böyük səylər tələb edir. Lakin onlara nail olmaq mümkündür. UNFPA hökumətlər, tərəfdaşlar və BMT-nin digər agentlikləri ilə birbaşa olaraq bu məqsədlərin bir çoxunun - xüsusilə sağlamlıq üzrə Məqsəd 3, təhsil üzrə Məqsəd 4 və gender bərabərliyi üzrə Məqsəd 5 - birbaşa olaraq işləyir və bir çox digər məqsədlərə nail olmaq üçün müxtəlif yollarla öz töhfəsini verir. .[6]

Rəhbərlik

[redaktə | mənbəni redaktə et]

UNFPA-nın icraçı direktorları və baş katibin müavinləri:

İcraçı direktor ölkə Dövr
1 Rafael M. Salas FilippinFilippin 1969–1987
2 Nafis Sadiq PakistanPakistan 1987–2000
3 Thoaraya Ahmed Obaid Səudiyyə ƏrəbistanıSəudiyyə Ərəbistanı 2001–2010
4 Babatunde Osotimehin NigeriyaNigeriya 2011–2017
5 Natalia Kanem PanamaPanama 2017-indiki

Fəaliyyət sahələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

UNFPA əhali və reproduktiv sağlamlıq proqramları üçün dünyanın ən böyük çoxtərəfli maliyyə mənbəyidir. Fond beynəlxalq ictimaiyyətin dəstəyi ilə 150-dən çox ölkədə hökumətlər və qeyri-hökumət təşkilatları ilə işləyir, qadınlara, kişilərə və gənclərə kömək edən proqramları dəstəkləyir:

  • könüllü olaraq arzuladıqları uşaq sayını planlaşdırmaq və dünyaya gətirmək və arzuolunmaz hamiləliyin qarşısını almaq
  • təhlükəsiz hamiləlik və doğum keçirilməsi
  • cinsi yolla ötürülən infeksiyaların yayılmasının qarşısını almaq
  • qadınlara qarşı zorakılığın azaldılması
  • qadınların bərabərliyini artırmaq
  • doğum nəzarətinin istifadəsini təşviq etmək[7]

UNFPA üç "transformativ məqsəd"i həll etmək üçün proqramlaşdırmada insan hüquqlarına əsaslanan yanaşmadan istifadə edir:[8]

  1. Sıfır qarşısı alına bilən ana ölümü
  2. Sıfır gender əsaslı zorakılıq
  3. Səfər ailə planlaşdırılması üçün ödənilməmiş ehtiyac.

Fond məlumatlılığı artırır və bu məqsədlərə çatmaq üçün səyləri dəstəkləyir, əhalinin qayğılarına yaxından diqqət yetirməyi müdafiə edir və dövlətlərə davamlı inkişafı dəstəkləmək üçün siyasət və strategiyaların formalaşdırılmasına kömək edir.[7]

ABŞ hökuməti ilə münasibətlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

UNFPA Amerikanın həyat tərəfdarı qrupları tərəfindən məcburi abortları və məcburi sterilizasiyanı təşviq edən dövlət proqramlarına dəstək verməkdə ittiham olunur.[9] UNFPA deyir ki, o, "abort xidmətləri üçün dəstək vermir".[10] Onun nizamnaməsində məcburiyyəti pisləyən sərt bəyanat var.[11] Bu iddialara cavab olaraq, ABŞ Konqresi 1985-ci ildə Kemp-Kasten düzəlişini qəbul edərək, prezidentə "məcburi abort və ya məcburi sterilizasiya" daxil olmaqla, prezidentin hesab etdiyi proqramların ABŞ tərəfindən maliyyələşdirilməsini əngəlləmək səlahiyyətini verdi.[12][13] Keçiddən bəri bütün Respublikaçı prezidentlər (Reyqan, H. U. Buş, U. Buş və Tramp) UNFPA-dan maliyyələşdirməyi dayandırıblar. – Mexico City Siyasəti kimi tanınan siyasət.[14][15][16]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ ROR Data. v1.19 2023. doi:10.5281/ZENODO.7644942
  2. ↑ 1 2 "About us – UNFPA – United Nations Population Fund". 5 September 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 December 2016.
  3. ↑ United Nations Sustainable Development Group Retrieved 16 July 2018. undg.org
  4. ↑ Salas, Rafael. UNFPA & International Population Assistance. New York: UNFPA. March 1986. 2.
  5. ↑ "UNFPA in the United Nations System". United Nations Population Fund. 2009-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-13.
  6. ↑ "Sustainable development goals – United Nations". 22 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 December 2016.
  7. ↑ 1 2 "Ministry of Social Solidarity announces national strategy for birth control". Daily News Egypt. 27 May 2018. İstifadə tarixi: 16 October 2018.
  8. ↑ "UNFPA Transformative Results". UNFPA – United Nations Population Fund. 20 October 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 November 2019.
  9. ↑ Cabatu, Elena; Bonk, Kathy. "Global Population Media Analysis: UNFPA". National Council for Science and the Environment. 4 July 2002. 27 September 2007 tarixində arxivləşdirilib.
  10. ↑ "About us". unfpa.org. 17 October 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 May 2015.
  11. ↑ "Maternal health – UNFPA – United Nations Population Fund". unfpa.org. İstifadə tarixi: 7 May 2015.[ölü keçid]
  12. ↑ "The Global Gag Rule and Fights over Funding UNFPA: The Issues That Won't Go Away". Guttmacher Institute (ingilis). 2015-06-08. 2023-10-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-29.
  13. ↑ "UNFPA Funding & Kemp-Kasten: An Explainer". Kaiser Family Foundation. 2022-09-30. 2024-03-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-29.
  14. ↑ Marquis, Christopher. "U.S. Cuts Off Financing of U.N. Unit For 3rd Year". The New York Times. 17 July 2004. 21 September 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 September 2024.
  15. ↑ "U.S. Funding for the United National Population Fund (UNFPA) Withheld for the Third Consecutive Year". SIECUS. July 2004. 17 March 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 February 2016.
  16. ↑ U.S. withdraws funding for U.N. Population Fund Arxiv surəti 26 fevral 2019 tarixindən Wayback Machine saytında – Reuters

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]