Panama

Panama Respublikası (isp. República de Panamá [re̞ˈpuβ̞lika ð̞e̞ panaˈma]) — Mərkəzi Amerikada ölkə. Qərbdə Kosta-Rika, şərqdə Kolumbiya ilə sərhəddir. 2012-ci ildə "New York Times" qəzetinin " dünyanın görməli yerləri" siyahısında Panama birinci yerdədir.

Panama
República de Panamá
Bayraq Gerb[d]
Bayraq Gerb[d]
Pro Mundi Beneficio (latın "sülh naminə")
Himn: Himno Istmeño
Tarixi
 • Kolumbiyadan ayrıldı 3 noyabr 1903
Rəsmi dilləri
Paytaxt Panama
İdarəetmə forması Prezident Respublikası
Prezident José Raúl Mulino
Sahəsi Dünyada 116-cı
 • Ümumi 78200 km²
 • Su sahəsi (%) 2,9
Əhalisi
 • Əhali 3 689 293[1] nəfər (132-ci)
 • Siyahıyaalma (2013) 3 661 868[2] nəf.
 • Sıxlıq 44,5 nəf./km²
ÜDM (AQP)
 • Ümumi 29,799[3] dollar  (90-cı)
 • Adambaşına 13416 dollar
İİİ (2013) 0.765
Valyuta ABŞ dolları
İnternet domeni .pa
ISO kodu PA
BOK kodu PAN
Telefon kodu +507
Saat qurşaqları
Nəqliyyatın yönü sağ[d]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Xəritə
Panama

Əsas məlumatlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Panama 9 əyalət, 3 muxtar əyalət və 2 komark (isp.comarca indígena)dan ibarətdir.

  • Dövlət quruluşu - Demokratik Respublika.
  • Dövlət və hakimiyyət başçısı - Prezident.
  • Nazirlər kabinetini Prezident seçir, Prezident və vitse-Prezident ümumxalq səsverməsi ilə 5 ildən bir seçilir. Qanunverici orqan- birpalatalı Milli Assambleya(Asamblea Nacional)71 deputat, 5 illik müddətə seçilirlər.
  • Panama Valyutası - balboa, 1903-dən, Panama Kolumbiyadan ayrılandan. Əsasən Amerika dolları istifadə olunur. 2010-cu ildə 1,7 milyon turist Panamanı ziyarət edib. Bu 2009-la müqaisədə 12% çoxdur.
  • Əhali sayı-3 700 min( 2015-ci il, təxmini);sıxlıqı-47 nəfər/km²
  • Etnik tərkib: Metis (Mestizo) -70%, qara dərili, mulat, sambo-14%, ağ dərili-10%, hindu-6%.
  • Doğum-20,18 ‰(dünyada 96-ci yer, ölüm 4,66 ‰ (dünyada 196-cı yer).
  • Əhalinin dili- İspan dili(rəsmi dil), İngilis(14%),fransız(18%).Panamalıların çoxu bir neçə dil bilir.
  • Dini: Katolik 85%, Protestant 15%.
  • Paytaxtı- Panama-siti şəhəri- 1 638 min sakin.

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Coğrafi koordinatları-9 00 N, 80 00 W
  • İqlimi-dəniz tropik,yüksək nəmlilik. May ayından yanvar ayına qədər-yağış mövsümü, yanvar ayından may ayına qədər -quraqlıq mövsümüdür. Ən yüksək nöqtəsi Baru vulkanı(volcan Baru) (3475 м)dır. Təbii sərvətləri Bal,dəniz məhsullarıdır. Panama ərazisində tez-tez uraqan və meşə yanğınları baş verir. Çayların kənd təsərüffatı tullantıları ilə çirklənməsi balıq resurslarına zərər törədir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İndiki Panama ərazisi azsaylı hindu qəbilələri Kuna, Çoko, Quayaminin yerləşdiyi ərazidir. Cənubunda Kokle mədəniyyəti yaranmışdır. Dəmir alətlər və keramit istehsal edirdilər. Panamalıların Avropa ilə ilk tanışlığı 1501-ci ilə təsadüf edir. Bu ispan Radriqo de Batistasın vasitəsilə olmuşdur. 1502-ci ildə Xristofor Kolumb "yeni dünya"ya 4-cü səyahəti vaxtı Panamanın şərq sahillərini tədqiq etmişdir. Mingünlük müharibədən sonra müstəqil respublika elan edilmişdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Panama əhalisinin göstəricisi (18.10.13)". 2013-10-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-26.
  2. ↑ Siyahıya alma 2013-cü ilin yanvarında aparılırdı.
  3. ↑ "Report for Selected Countries and Subjects". 2021-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-26.
  4. ↑ 7 // Constitution of Panama.
 Panama ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.