Ceyrax rayonu
Ceyrax rayonu (inquş Жӏайраха район)[3] — Rusiya Federasiyası, İnquşetiya Respublikasının tərkibindəki inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Ceyrax kəndidir.
| Ceyrax rayonu | |
|---|---|
 | |
|
42°49′19″ şm. e. 44°40′47″ ş. u. |
|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 1993 |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | 8734 |
| Rəsmi sayt | |
.svg) |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ceyrax rayonu İnquşetiyanın cənub dağlıq hissəsində yerləşir və Baş Qafqaz silsiləsinin mərkəzi hissəsini tutur. Rayon şərqdə Çeçenistan Respublikasının İtum-Kali rayonu, şimalda İnquşetiyanın Sunja rayonu, şimal-qərbdə Şimali Osetiyanın Priqorodnı rayonu, qərbdə Vladikavkaz şəhər dairəsi ilə və cənubda isə Gürcüstan ilə həmsərhəddir. Rayonun ərazisi 627.04 km²-dir.
Əsas çaylar Assa və Armxi. Dağ zirvələri: Şan (4451.8 m, İnquşetiyanın ən yüksək nöqtəsi), Kideqanis, Qaykomd (3171.7 m), Xaxalqi (3032.9 m), Stolovoya (2993.9 m), Çerexkort (2230.6 m) və digərləri.
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rayon 8 oktyabr 1993-cü ildə İnquşetiya Respublikasının Prezidenti Ruslan Auşevin Fərmanı ilə təsis edilmişdir[4]. 1957-ci ildən 1993-cü ilə qədər indi Ceyrax rayonunun ərsazisi Nazran rayonunun bir hissəsi olmuşdur[5]. 1 yanvar 1990-cı il tarixinə olan məlumata əsasən Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Ceyrax kənd sovetliyinə Ceyrax, Beyni, Quli, Lyazgi, Olqeti kəndləri və Armhi Sanatoriya qəsəbəsi daxil idi. Ümumilikdə bu tarixdə kənd sovetliyində 1312 nəfər insan yaşayırdı. 1992-ci ildə Osetiya-İnquş qarşıdurmasından sonra kənd sovetlyinin ərazisi ilə rayon mərkəzi arasında nəqliyyat əlaqəsi yox idi. Belə ki, əlaqə Şimali Osetiyanın Vladikavkazdan Gürcüstan Hərbi Yolu boyunca həyata keçirilə bilirdi. Bununla əlaqədar ayrıca bir inzibati vahidin təşkili qərara alındı və rayon Nazran rayonundan ayrıldı. 2009-cu ildə Ceyrax rayonu bir inzibati rayon statusunu aldı[6]. O zaman onun tərkibində kənd yaşayış məntəqələrinin daxil olduğu 5 kənd sovetliyi vardı.
Əhali
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Milli tərkib
2002-ci il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə kəndin milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdi[7]:
- inquşlar — 2 315 nəf. (99,19 %)
- digərləri — 19 nəf. (0,81 %).
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə kəndin milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[8]:
İnzibati-ərazi vahidliyi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ceyrax rayonuun tərkibinə daxil olan 5 kənd tipli yaşayış məntəqəsi 5 inzibati kənd sovetliyində birləşir:
Beyni kənd sovetliyi - Beyni
Quli kənd sovetliyi - Quli
Ceyrax kənd sovetliyi - Ceyrax
Lyajgi kənd sovetliyi - Lyajgi
Olqeti kənd sovetliyi - Olqeti
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Bul_MO_2023.xlsx (rus.). 2023.
- ↑ "Матенаькъан Илез. Йоккхача паччахьалкхен тӏехьлен хоржамаш // Сердало, 20.03.2018". 2019-03-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-18.
- ↑ "Указ Главы Республики Ингушетия от 08 октября 1993 года № 296 «Об образовании Джейрахского района Ингушской Республики»". 2018-02-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-14.
- ↑ "Якуб Патиев. 1993 год. Образование Джейрахского района // Сердало, № 137, 07.09.2016". 2019-08-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-14.
- ↑ "Закон РИ от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»". 2013-10-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-14.
- ↑ "Этнокавказ. Национальный состав населения Джейрахского района по переписи 2002 года". 2018-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-14.
- ↑ "Том 4. Таблица 04-04. Население Ингушетии по национальности и владению русским языком". 2016-03-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-21.
